گزارش تسنیم|خودروی گران و بی‌کیفیت محصول «مقاومت» یا «وادادگی»؟/ ضربه کاری فرانسه به ایران
صنعت خودروی ایران طی سالهای متمادی گذشته به‌جای تکیه بر توان مهندسان نخبه ایرانی، به یکی دو کشور و شرکت غربی اعتماد کرد و حاصل آن تولید خودروهای بی‌کیفیت و گران شد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، پس از آنکه مقام معظم رهبری اخیراً در آستانه سفر رئیس جمهور به نیویورک تأکید کردند که "سیاست فشار حداکثری در مقابل ملت ایران پشیزی ارزش ندارد و همه مسئولان جمهوری اسلامی یک‌صدا معتقدند که با آمریکا در هیچ سطحی مذاکره نخواهد شد"، معاندان خارجی جمهوری اسلامی به‌همراه برخی نفوذی‌ها و غافلان داخلی که دائم بر طبل مذاکره بی‌قیدوشرط با آمریکا می‌کوبند و همسو با رئیس جمهور آمریکا، مسئولان ایرانی را به مذاکره تشویق می‌کنند، این شبهه را مطرح کردند که "زین پس طرفداران انقلابی جمهوری اسلامی از گرانی‌ها و مشکلات اقتصادی به دولت آقای روحانی گله نکنند"، گویی گرانی‌ها و مشکلات اقتصادی حاصل مقاومت کردن و مذاکره نکردن است، غافل از این که "برجام" آخرین تجربه پیشِ‌روی ملت ایران است که غلط بودن این گزاره را بیش از پیش ثابت کرده و نشان داده که اتفاقاً توفیقات اقتصادی جمهوری اسلامی حاصل مقاومت و شکستهایش هم نتیجه وادادگی و دل سپردن به دشمن است.
یکی از حوزه‌های اقتصادی که طی سالهای متمادی گذشته از ناحیه وادادگان و دل‌سپرده‌های به غرب ضربات سنگین خورده و هنوز کمر راست نکرده، صنعت خودرو است.
صنعت خودرو یکی از صنایع مهم کشور بود که پس از امضای توافق برجام با تبلیغات گسترده دولت؛ علی‌الظاهر نخستین شیرینی برجام به کام آن تمام شد اما این شیرینی خیلی دوام نداشت و خیلی زود کام همه ملت تلخ شد.
8 بهمن 94 رئیس جمهور در قالب هیأتی به فرانسه رفت و آنجا نخستین قرارداد پسابرجامی به‌کام فرانسوی‌ها را امضاء کرد. در آن مقطع یکه‌زارع مدیرعامل وقت ایران خودرو این قرارداد را که با حضور رییس جمهور، نخست وزیر فرانسه، وزیر صنعت، معدن و تجارت امضاء شده بود کاملاً متفاوت با رویکرد گذشته توصیف و اعلام کرد: "برای نخستین بار است که یکی از خودروسازان برتر دنیا از طریق سرمایه گذاری مالی مستقیم در صنعت خودروی ایران حضور پیدا می‌کند".
از همان ساعات اولیه انتشار این خبر، برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی کنار کارشناسان صنعت خودرو به‌دلیل محرمانه بودن این قرارداد و عدم دریافت غرامت بابت بی‌عهدی گذشته پژو برای خروج از کشور انتقادات زیادی را مطرح کردند و از وزارت صنعت و ایران خودرو خواستند تا متن قرارداد را در اختیار آنها هم قرار دهد اما هر بار که نمایندگان مجلس خواستار بررسی قرارداد پژو و ایران خودرو شدند، موارد کلی مطرح شد و در نهایت خبری از رونمایی قرارداد نشد.
در آن مقطع مدیرعامل ایران خودرو در واکنش به انتقادات نمایندگان مجلس، رقم دقیق غرامت گذشته ایران از پژو را 427 میلیون و 600 هزار یورو اعلام کرد که 116 میلیون یورو به مسائل جاری و گذشته و 311 میلیون و 600 هزار یورو مربوط به مسائل آتی است.
وی تأکید کرد "این توافق‌نامه یک هفته پس از لغو تحریم‌های بین‌المللی بیانگر شروع فصل جدیدی برای طرفین خواهد بود که از سوی شرکتهای انتقال‌دهنده فن‌آوری و فعالان داخلی نیز مورد حمایت قرار گرفته و در اواسط سال 2016 به‌اجرا درخواهد آمد".
در ادامه این توافق به‌ظاهر شیرین برجامی 14 مهر ماه 95 کارلوس تاوارس مدیرعامل پژو در نشست خبری در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم که پرسید "مردم ایران از شرکت پژو به‌دلیل ترک ایران ناراضی هستند در همین زمینه برنامه روشن پژو برای جلب رضایت مصرف‌کننده ایرانی چیست؟" گفت: مصرف‌کننده ایرانی به‌دنبال راحتی و خودروی ایمن و راندمان بالا است ما نیز در این زمینه اقدامات لازم را انجام خواهیم داد. در دور جدید همکاری‌ها تمام تلاش خود را برای جبران گذشته انجام می‌دهیم.
وی افزود: بهتر است در مورد گذشته صحبت نکنیم چرا که در دور جدید همکاری‌ها این اختلافات برطرف شده است.
16 مهر 95 تاوارس در مراسم آغاز فعالیت رسمی شرکت ایکاپ مدعی شد که برای جبران گذشته آمده و می‌خواهد حضور پررنگی در بازار ایران داشته باشد اما وقتی صحبت از چگونگی پرداخت غرامت شد، آن را محرمانه دانست و با این استدلال که "نباید جزئیات قرارداد را منتشر کنیم" از خبرنگاران خواست که در مورد گذشته صحبت نکنند.
در آن مقطع تاوارس در سفر چندروزه خود سری هم به شرکت سایپا زد و تفاهم‌نامه تیرماه خود را با این شرکت به امضاء رساند. میزان سرمایه‌گذاری در قرارداد مشترک سایپا با شرکت سیتروئن 300 میلیون یورو برای شروع کار تعریف شد تا براساس آن نخستین خودروی مشترک سایپا و پژوسیتروئن اوایل سال 2018 میلادی وارد بازار شود. در این قرارداد سایپای کاشان به‌عنوان یکی از بهترین کارخانه‌های داخلی به کام فرانسوی‌ها شد تا آنها با آزادی عمل بیشتری نسبت به گذشته به تصاحب بازار ایران بپردازند.
به هر حال ذوق‌زدگی دو خودروساز بزرگ ایرانی برای شراکت دوباره با فرانسوی‌ها باعث شد تا سفر تاوارس به ایران بسیار مثبت اعلام شود و عایدی زیادی به این شریک بدقول برسد. تاوارس با دستی پر به فرانسه برگشت و وزارت صنعت هم هیچ وقت توضیح نداد به‌ازای دریافت چه امتیازی حاضر به همکاری و حتی واگذاری کارخانه به فرانسوی‌ها شد.
با وجود تمام انتقادات به مشارکت با فرانسوی‌های بدقول، نگاه خوشبینانه وزارت صنعت و شرکتهای خودروساز که سالهای متمادی وجود داشت، باعث شد تا تمرکز زیادی بر همکاری با فرانسوی‌ها انجام شود و آنها هم فارغ از تعهد داخلی‌سازی به فروش محصولات خود در بازار کشور اقدام کنند ولی تا به امروز حتی تعهدات میزان تولید اولین محصول پسابرجامی پژو2008 هم هنوز محقق نشده و هر روز صحبت‌های مختلفی بر تولید و داخلی‌سازی این محصول مطرح می‌شود.
تعلل فرانسوی‌ها در اجرای تعهدات خود در حالی ادامه داشت که اواخر سال 96 و اوایل 97 موضوع خروج آمریکا از برجام به سر زبان‌ها آمد.
مدیرعامل وقت ایران خودرو ابتدای سال 97 در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم که پرسید "در اواخر اردیبهشت ماه امسال تصمیم نهایی آمریکا در مورد برجام اعلام می‌شود، اگر آمریکا دیگر نخواهد متعهد به برجام باشد و سایر کشورهای اروپایی هم به‌دلیل منافع خود همکاری خود با ایران را قطع کنند یا کاهش دهند، در این شرایط تکلیف قرارداد ایران خودرو با پژو چگونه است و آیا در قرارداد جدید الزامات لازم برای اجرای تعهدات پژو پیش‌بینی شده است؟" اظهار داشت: در قرارداد با پژو تمام این مسائل دیده شده، ضمن اینکه ما بحث صادرات و ساخت داخل را هم در این قرارداد درج کرده‌ایم، البته باید تأکید کنم قرارداد یک‌طرفه نیست و فرانسوی‌ها باید تعهدات خود را مطابق قرارداد انجام دهند.
مدیرعامل ایران خودرو با اعلام اینکه "قرارداد جدید مانند قراردادهای گذشته نیست که پژو یک‌باره بازار ایران را ترک کند و فقط ما متضرر شویم"، افزود: اگر این بار این اتفاق بیفتد که بعید می‌دانم مطمئن باشید خود پژو ضرر خواهد کرد.
18 اردیبهشت ماه 97 دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی خود در کاخ سفید رسماً خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد، و همین موضوع عاملی شد تا شراکت ایران با شرکتهای اروپایی هم با ابهام همراه شود. هرچند اروپایی‌ها بعد از اعلام خروج آمریکا از برجام در خصوص پایبندی خود به برجام سخنان متناقضی را مطرح کرده‌اند اما در عمل برخی از شرکت اروپایی بلافاصله همکاری خود را با ایران معلق کرده منتظر سرنوشت برجام شدند.
لیندا جکسون، مدیر برند سیتروئن هم در واکنش به این موضوع اعلام کرد: استراتژی گروه خودروسازی پژوسیتروئن فرانسه در قبال ایران به‌دلیل تصمیم آمریکا به خروج از برجام و وضع تحریم‌های جدید علیه ایران تغییری نکرده است. البته سیتروئن همچنان در مورد آینده فعالیت تجاری خود در ایران «محتاط» است و در عین حال منتظر است تا اتحادیه اروپا موضعی روشن در قبال تحریم‌های آمریکا و چشم‌انداز فعالیت‌های تجاری در ایران اتخاذ کند.
*پژو از ترس تحریم‌ها سرمایه‌گذاری مشترک در ایران را تعلیق می‌کند
10 روز بعد از این موضعگیری، شرکت پژوسیتروئن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «گروه ما به‌منظور پیروی از قوانین (تحریمی) آمریکا (علیه ایران) از تاریخ 6 آگوست (15 مرداد)، شروع به تعلیق فعالیت‌های سرمایه‌گذاری مشترک (در ایران) خواهد کرد».
با تعلیق همکاری این شرکت با خودروسازان ایرانی عملاً تجربه شکست‌خورده چند سال گذشته ایرانی‌ها با شریک بدقول فرانسوی تکرار شد. هرچند از همان روزهای نخست تنظیم قرارداد جدید با پژو هشدارهایی داده شد اما وزارت صنعت و خودروسازان از گرفتن تعهداتی از شریک فرانسوی برای اجرای قرارداد می‌گفتند که هیچ وقت جزئیات این موضوع رونمایی نشد.
علاوه بر این با گذشت زمان به‌مرور شرکت‌هایی که وعده همکاری با خودروسازان ایرانی را در تولید خودرو و قطعه مطرح کرده بودند هم بازار ایران را ترک کردند و همین امر باعث شد تا خط تولید خودرو با مشکل روبه‌رو شود و خودروسازان نتوانند به‌دلیل نقض تعهدات شرکای خارجی خود محصولات را تکمیل و راهی بازار کنند. کمبود قطعه و افزایش قابل توجه قیمت‌ها و عدم ایفای تعهدات طرف خارجی باعث شد تا خودروساز بخش زیادی از تعهدات خود را نسبت به خریداران اجرایی نکند و از طرف دیگر میزان نارضایتی مردم در افزایش قیمت‌ها تشدید شود.
تجربه شکست‌خورده اعتماد به شرکت فرانسوی پژو که چندین بار هم در ایران تکرار شد، تنها نمونه‌ای از بدعهدی غرب در قبال ایران است و شرکتهای دیگر مثل رنو هم همین خسارت را به کشور ما زدند.
این در حالی است که اگر مسئولان صنعت خودروسازی از همان ابتدا با تکیه بر سیاستهای ملی اقتصاد مقاومتی، بر داخلی‌سازی صنعت خودرو، توسعه قطعه‌سازی، بومی‌سازی صنعت خودرو و عدم اعتماد و واگذاری بازار و صنعت خودرو به یک کشور و چند شرکت معدود تأکید می‌کردند قطعاً امروزه هم خودروی ایرانی از کیفیت قابل‌قبول‌تری برخوردار بود و هم خروج یک شرکت خارجی از ایران موجب تعطیلی کارخانه‌ها و گرانی شدید قیمت خودرو نمی‌شد.
سؤالاتی که همیشه در ذهن ملت ایران وجود داشته و مطرح می‌کنند این است که چطور کشوری که موشک نقطه‌زن قاره‌پیمای بومی تولید می‌کند، صنعت نانوتکنولوژی‌اش زبانزد است، صنعت هسته‌ای بومی دارد، در صنعت نیروگاه‌سازی و سدسازی رتبه‌های اول دنیاست، نمی‌تواند یک خودروی باکیفیت بومی و ایرانی تولید کند؟ چرا طی سالهای گذشته بر توانمندی دانشگاه‌های مهندسی و مهندسان ایرانی در صنعت خودرو تکیه نشده است؟ و سؤالات زیاد دیگر.
به‌نظر می‌رسد این روزها گره زدن حل مشکلات اقتصادی و از جمله توسعه صنعت خودرو به مذاکره‌ها تکرار تجربه تلخ گذشته است و تجربه ثابت کرده باید به‌جای تکیه بر کمک طرف خارجی ضمن مقاومت در مقابل تهدیدات، توانمندی داخلی را ارتقاء داد، همان چیزی که رهبری چند سالی است بر آن تأکید کرده‌اند اما همچنان مورد غفلت قرار گرفته است.
انتهای پیام/+