«اصالت» گمشده معماری اصفهان؛ جایگاه هنر و سنت در ساختمان‌سازی امروز کجاست؟
ساخت و سازهایی که در شهر اصفهان صورت می‌گیرد همسو با معماری ایرانی اسلامی شهر اصفهان نیست، ساختمان‌هایی شبیه به هم که اصالت سنتی در آن گم شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، این روزها اگر در کوچه‌های اصفهان قدم بزنید و ساختمان‌های مسکونی چند طبقه‌ای که هر روز به تعداد آن‌ها اضافه می‌شود را ببینید تنها چیزی که به چشم می‌خورد یک ساختمان نوساز و مدرن است، ساختمانی که در شهرهای دیگر نیز دیده می‌شود.
ساختمان‌هایی که شبیه به هم بوده و تنها در رنگ سنگ و آجر آن تفاوت ناچیزی دارد، ساختمان‌هایی که از معماری ایرانی اسلامی شهر اصفهان که زبان‌زد عام و خاص است هیچ بویی نبرده و سادگی و مدرن بودن را ترجیح داده‌اند.
در واقع اصفهان فراموش شده در میان ساختمان‌های بلندی است که معماری و نمای مدرن را به دوش می‌کشد، این اتفاق خوبی در حوزه معماری شهری نیست فراموش کردن و کنار گذاشتن معمای خاص یک شهر نشان از بی‌تفاوتی نسبت به فرهنگ و هنر است.
این ساختمان‌ها دیگر روح را جلا نمی‌دهند و اصالتی در خود ندارد، ظواهر نشان می‌دهد در طراحی آن نگرش عمیقی وجود ندارد و اگر به همین منوال پیش رویم روزگاری نه چندان دور سبک معماری ایرانی اسلامی در ساخت و سازهای اصفهان به کلی به پستوی فراموشی سپرده شود، آن هم به این گناه که سبکی سنتی است؛ سبکی که با وجود سنتی بودن خود قابلیت به روز شدن را دارد.
سیر نزولی در کیفیت و معماری
عضو انجمن مفاخر معماری ایران با ابراز تاسف از اینکه امروز می‌گویند فعالیت‌های معماری و مهندسی سیر نزولی پیدا کرده است، گفت: در دنیا هنگامی که درصدد ارزیابی فرهنگ 100، 200 یا 500 ساله کشوری هستند دو موضوع ادبیات و معماری آن را مورد بازنگری قرار می‌دهند.
مصطفی نبوی‌نژاد در ادامه اظهار داشت: بررسی صادقانه این مسئله مهم در تاریخ ایران نشان می‌هد که سیر نزولی عجیبی را از دوران کهن با آن معماری فاخر طی کردیم و چنین تنزلی در هنری معماری و کیفیت‌ها مشهود است.
وی در پاسخ به اینکه امروزه چرا در ساخت و سازها شهری از آن معماری غیرقابل وصف و فاخر دیگر خبری نیست، افزود: در این میسر مراحل مختلفی را طی کردیم برای نمونه معماری در زمان پهلوی دوم به نسبت دوره نخست افت عظیمی داشت و امروزه هم با حاکم شدن بساز و بفروش‌ها بر ساخت و ساز شهری ما، نفوذهای قدرتی در ارتباط با منافع شخصی افراد، تحریف ضوابط تعریف شده شهرها و مشکلات اقتصادی شهرداری‌ها از جمله عواملی است که مباحث آیین‌نامه‌ای و قوانین شهری کم و بیش زیر پا گذاشته شد.
عضو انجمن صنفی کارفرمایی مهندسین معمار استان اصفهان درباره اینکه طی سالهای 74 و 75 در نظام مهندسی با روسای شهرداری‌ها نشست‌هایی را برگزار کردیم و با ارائه راهکار که مسائل اقتصادی خودتان را به نحوه دیگری تامین کنید(از مقوله فروش تا تخلف‌ها) بیان کرد: متاسفانه این اقدامات همچنان ادامه دارد اما امیدواریم که معماری‌های ما حداقل مبحث رقابتی را در کارها مطلوب‌تر اجرایی کرده و فرهنگ‌سازی در معماری را لحاظ کنند.
5 هزار معمار
وی با ابراز تاسف از اینکه هم اکنون جذب مشتری نقش نخست را در کارهای ساختمانی دارد، گفت: متاسفانه در عصر حاضر کارهای تحقیقاتی و پژوهشی مهندسان معمار ما بسیار محدود شده است.
نبوی‌نژاد پیرامون اینکه در ارتباط استفاده از تکنولوژی متریال و ارتباط آن با کارخانه‌ها و تولیدکنندگان و ارتقای مهندسان معمار فعالیت‌های بسیاری اجرایی شده است، اظهار داشت: در حال حاضر حدود 5 هزار معمار در شهر اصفهان وجود دارد اما متاسفانه تعداد اعضای صنفی کارفرمایی مهندسین معمار استان اصفهان نسبت به این میزان معمار تقریبا صفر محسوب می‌شود یعنی عدد بسیار ناچیزی است.
وی در پاسخ به اینکه چرا انجمن صنفی کارفرمایی مهندسین معمار استان اصفهان با بیش از 4 دهه فعالیت نتوانسته بر معماری شهر اصفهان تاثیرگذار باشد، افزود: بنده به تازگی عضو این انجمن شده‌ام و به دلیل رشته تخصصی‌ام در مبحث سلامت اطلاعات کمتری دارم. اما امروزه در دنیا سلامتی بیمار قبل از ویزیت پزشک مطرح است یعنی ساختمان را باید طوری بسازیم تا وقتی بیمار وارد ساختمان درمانی می‌شود پیش از ویزیت پزشک بازده سلامتی داشته باشد.
عضو انجمن مفاخر معماری ایران در پاسخ به این سئوال که استانداردهای معماری عصر حاضر در شهر اصفهان را چگونه ارزیابی می‌کنید، بیان کرد: معماری یک هنر است. در این خصوص هم معمارها و هم کارفرمایان مقصر هستند زیرا امروزه ما بزک‌های ساختمانی را به عنوان معماری تعریف می‌کنیم و متاسفانه کارفرمایان از این مقوله استقبال بسیاری کرده‌اند و صرفا مبحث اقتصادی در معماران چنین مسله‌ای را رایج کرده که بسیار باعث تاسف است.
وی پیرامون اینکه آیا تولید انبوه در ساخت و سازها سبب بی‌توجهی به معماری فاخر در شهر اصفهان و کشور نشده است، گفت: خیر! زیرا در تولید انبوه می‌توان خود معماری را به سهولت تعریف کرد، اکنون در دنیا تولید انبوه ساختمان‌سازی را با تعریف معماری به نحوه بسیار مطلوبی انجام داده‌اند اما در کشور ما آنقدر دنبال محدود و کم کردن و به اصطلاح سرمایه‌گذاران توجیح اقتصادی مطرح است که به هیچ‌وجه مبحث معماری متاسفانه از دست می‌رود.
نبوی‌نژاد درباره اینکه آینده معماری شهر اصفهان را چگونه می‌بینید، افزود: به دلیل مرتبط نبودن با رشته‌ام نمی‌توانم اظهارنظر کنم اما پژوهش‌های بسیاری را حوزه سلامت در حال پیگیری هستم.
معماری حاضر ملبسه غیرمندرس در شهر اصفهان
عضو هیئت رئیسه انجمن صنفی مهندسین معمار استان اصفهان در پاسخ به اینکه اصفهان در گذشته معماری فاخری داشته چرا نتوانسته آن را تداوم دهد و امروزه چرا نمی‌توانیم آن گذشته فاخر را شاهد باشیم، گفت: معتقدم ویژگی اصلی معماری حاصل یک کانتیکس است شاید بسیاری از محصولات فکری و فرآوری هنری دیگر نیاز به کانتیکس نداشته باشد اما معماری ذات آن چند وجهی است تا زمانی که چندین وجهه کنار یکدیگر قرار نگیرند و آن زمینه و متن شرایط را فراهم نکند نمی‌تواند تبدیل به آثار فاخر شود.
فرشاد غفارزاده در ادامه اظهار داشت: برای نمونه چنانچه زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، تفکری و زمینه‌های تکنیکال و مدیریت پروژه‌ای کنار یکدیگر با طرز صحیح قرار نگیرد هیچ زمان تمدنی نتوانسته به هیچ‌وجه معماری فاخری داشته باشد.
وی پیرامون اینکه معماری فاخر مبحثی نیست که به زور آن را به وجود آوریم بلکه همانند پوشش فاخری می‌ماند و هنگامی که توان اقتصادی و نگرش صحیح باشد می‌توان آن را بسازید، افزود: در دوران تاریخ چه زمان قبل از اسلام دوره هخامنشیان و حتی بعد از اسلام دوره ساسانیان و آخرین دوران در وقت حکومت صفویه تمام معماری‌های فاخر کنار هم جمع شد.
عضو هیئت رئیسه انجمن صنفی مهندسین معمار استان اصفهان بیان کرد: معتقدم معماری همانند لباس جامعه است و اکنون اگر این ملبسه تکه‌تکه و مندرس شده و به هیچ‌وجه هماهنگ با هم نیست نشان دهنده وضعیت کلی تمدن ما است و تا زمانی که کانتیکس مورد نظر ایجاد نگردد معماری فاخر پرورش نخواهد یافت.
وی ادامه داد: مثلا اگر صفویه چنین معماری فاخری را خلق کرده زمینه‌هایی را داشته و توسط آن توانسته نگرشی را ایجاد کند و برنامه‌ای 100 تا 500 سالهای را برای خودش تعیین کرد که نه تنها یک معماری بلکه توانسته شهرسازی استراتژی را در شهر اصفهان طراحی کند.
غفارزاده در پاسخ به این سئوال که چه چشم‌اندازی را برای معماری شهر اصفهان ترسیم می‌کنید، گفت: در این زمینه تلاش‌های بسیاری اجرا شده اما معتقدم یکی از دلایل دوری از معماری فاخر عدم هم جهتی این فعالیت‌ها است و اینکه هنوز نمی‌دانیم که در کدام مسیر و سطح می‌خواهیم حرکت کنیم.
وی اضافه کرد: صفویه در دوران خودش اگر درصدد تدوین معماری و شهرسازی بود هدف آن فقط برای معماری شهر اصفهان نبود بلکه به منظور رقابت با دنیا بوده است.
عضو هیئت رئیسه انجمن صنفی مهندسین معمار استان اصفهان درباره اینکه اصفهان صفویه رقیب آن استانبول عثمانی بوده است، اظهار داشت: این دیدگاه اکنون در معماری ما جایگاهی ندارد و فقط خودمان با نگاه داخل رقابت می‌کنیم.
وی افزود: شاید تاکنون تلاش‌های جست و گریخته‌ای در زمینه معماری انجام شده اما معتقدم تا زمانی که بینش نداشته باشیم و تکلیف با خودمان مشخص نشود آنچه در زمان صفویه به صورت واحد ایجاد شد و پس از 400 سال هنوز شهر اصفهان را مدیریت می‌کند نمی‌توانیم خلق کنیم.
انتهای پیام/ش