اردبیل استان محصولات روی دست مانده؛ آفت بی‌برنامه‌گی در صنعت کشاورزی
در حالی که مسئولان کشاورزی استان اردبیل موفقیت خود را افزایش محصولات تولیدی می‌دانند، در سال‌های اخیر بحران به فروش نرفتن محصولات کمر بسیاری از کشاورزان را شکسته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، تلخی سیرهای روی دست مانده کشاورزان مغان در تابستان امسال به سیب پاییزی مشگین شهر نیز سرایت کرد. بیماری بی‌برنامه‌گی که نه کشاورز و نه مدیر خود را مسئول آن نمی‌داند و طولی نمی‌کشد که در ماه‌های آینده در گندم و سیب‌زمینی نیز تجربه می‌شود.
هر چند استان اردبیل از قطب‌های کشاورزی کشور محسوب می‌شود اما تغییر برنامه‌های استراتژیک این استان در دو سال اخیر و تغییر محور توسعه از کشاورزی به گردشگری موجب شد تا سرگیجه‌ای به جان محصولات کشاورزی افتاده و در حالی که اردبیل از ضعف مکانیزاسیون کشاورزی و آبیاری نوین رنج می‌برد، فروش محصولاتش نیز در کنار جاده‌ها و خیابان‌ها انجام شود.
کشاورزان توجهی به نظرات کارشناسان ندارند
زمانی که سیر تولیدی مغان که اغلب مزارع این خطه را از آن خود کرده بود به‌جای تصور افزایش قیمت با کاهش قیمت همراه شد و کشاورزان حتی هزینه تولید را تامین نکردند، رئیس جهاد کشاورزی استان در آن مقطع زمانی علت چنین بحرانی را بی‌توجهی کشاورزان به نظرات کارشناسان عنوان کرد.
خلیل نیکشاد گفته بود کارشناسان در مورد کاهش قیمت سیر و ناتوانی در فروش اخطار داده بودند اما بسیاری از کشاورزان توجه نداشته و برای سودآفرینی محصول تولیدی خود را به سیر تغییر دادند.
این در حالی است که همزمان قیمت هندوانه تولیدی استان به نسبت سال گذشته چند برابر افزایش یافت و بسیاری از کشاورزان در حسرت کاشت هندوانه ماندند و سیرهای خود را به قیمت نازل در کنار جاده‌ها به فروش رسانده و یا محصول خود را برداشت نکردند.
تغییر محصولات کاشت شده در اراضی کشاورزی استان در سال‌های اخیر به تناوب تجربه شده است. سردرگمی کشاورزان از قیمت محصولات کشاورزی موجب شده تا کشاورز برای درآمدزایی دست به تغییر محصول خود بزند تا شاید حاشیه سود بالایی داشته باشد.
کارشناس اصلاح نباتات در مورد وضعیت کشت محصولات کشاورزی گفت: هر زمین زراعی باید از الگوی مناسب کشت پیروی کند اما در عمل الگوی کشت از سوی زارعان رعایت نمی‌شود.
مرتضی کامرانی تصریح کرد: به‌عنوان مثال اگر در یک سال چند کشاورز از محل کاشت یک محصول حاشیه سود داشته باشند، سال آینده مابقی زارعان این الگوی کشت را بدون در نظر گرفتن اثرات آن تقلید می‌کنند.
وی تصریح کرد: نمونه این معضل را در کشت سیر داشتیم که به‌دلیل قیمت بالا در سال گذشته اغلب زارعان نسبت به کاشت آن اقدام کرده و در نهایت نیز با زیان روبه‌رو شدند.
استاد دانشگاه‌های اردبیل اظهار کرد: این در حالی است که عدم رعایت الگوی کشت و بی‌توجهی به شرایط زمین زراعی می‌تواند حتی صدمات زیست محیطی به‌دنبال داشته باشد.
خرید تضمینی جلوی دلالان را نگرفته است
چرخه معیوب و اشتباه تغییر محصولات کشاورزی نه حرف یک سال و دو سال بلکه معضل چندین ساله است. این سوال را به‌وجود آورده که چرا کشاورزان با وجود مشاهده یک الگوی اشتباه از آن پیروی می‌کنند؟
یکی از کشاورزان در این رابطه گفت: بهتر است در زمین‌های آبی سیب زمینی کاشته شود اما وضعیت نامناسب بازار موجب شده گاهی برای سودآفرینی نسبت به کاشت محصولی مانند گندم اقدام شود.
رحمت خداپناه تصریح کرد: متاسفانه بازار فروش محصولات کشاورزی هیچ قانونی ندارد و هر کس به هر نرخی که بتواند به فروش می‌رساند.
وی افزود: دولت برای حل مشکل نرخ تضمینی اعلام کرده و به عنوان مثال نرخ تضمیمی گندم 2200 تومان اعلام شده است اما در حال حاضر گندم به نرخ 2800 تومان به فروش می‌رسد و وقتی دولت در پرداخت پول خود تاخیر دارد، کشاورز بی‌شک محصول خود را از طریق دلالان به فروش می‌رساند.
خداپناه با بیان اینکه در بازار قیمت یک کیلو گندم حتی تا 3 هزار تومان است، افزود: تعیین نرخ تضمیمی نه تنها دردی از کشاورزان دوا نکرده بلکه به عینه مشاهده می‌شود که حتی به زیان وی تمامی می‌شود.
وی افزود: علاوه بر این هر چند سیب زمینی اردبیل کیفیت بالایی دارد و به دلیل اینکه در پاییز کاشته شده و بادهای پاییزی آفات آن را از بین برده، ماندگاری 5 ماهه دارد اما سیب زمینی همدان برای سودآفرینی زودتر کاشته می‌شود و تا زمان برداشت سیب زمینی اردبیل با قیمت بالا به فروش می‌رسد.
این کشاورز با بیان اینکه هیچ نهادی این وضعیت را ساماندهی نمی‌کند و زیان آن متوجه کشاورز اردبیلی است، گفت: زمانی که سیب زمینی اردبیل به بازار رفت، قیمت سیب زمینی همدان کاهش قیمت پیدا می‌کند. این‌ها مشکلاتی است که در اختیار کشاورز نبوده و موجب شده حداقل برای ممانعت از زیان کشاورز کاشت محصولات دیگر را امتحان کند.
زیانی که کشاورز به محیط زیست تحمیل می‌کند
استان اردبیل دارای 225 هزار هکتار اراضی آبی، 515 هزار هکتار اراضی دیم و 38 هزار هکتار اراضی باغی است. نزدیک به 4.5 میلیون تن انواع محصولات کشاورزی در این استان تولید می‌شود و کشاورزی همچنان مسیر معیشت جمعیت قابل توجهی از روستاییان و عشایر این خطه است.
اما به واسطه بی‌برنامه‌گی در فروش محصولات کشاورزی همه ساله پرت محصولات قابل توجه بوده و به نوعی نعمت‌های خدادادی دور ریخته می‌شود.
تغییر مداوم و بی‌برنامه کاشت در سال‌های اخیر صدمات جبران ناپذیری به اراضی کشاورزی وارد ساخته است تا جایی که کشت‌های نایلونی و نایلون‌های به‌جا مانده در طبیعت، سوزاندن محصولات کشاورزی و بی‌توجهی به ظرفیت خاک در کاشت محصولی خاص موجب شده تا مشکلات محیط زیستی متعددی گریبان‌گیر اراضی کشاورزی شود.
استاد دانشگاه‌های اردبیل در این رابطه گفت: هر محصول کشاورزی گروهی از عناصر و املاح خاک را جذب و گروهی را به خاک باز می‌گرداند.
کامرانی تصریح کرد: وقتی در زمین کشاورزی به مدت چند سال مداوم سیب زمینی کاشته می‌شود خاک به مرور زمان ضعیف شده و املاح خود را از دست می‌دهد، این در حالی است که اگر در یک سال سیب زمینی کاشته شود در سال آینده باید گندم و چغندر کاشت.
این اظهارات در حالی است که مسئولان استانی نسبت به افزایش کمی تولیدات کشاورزی اهتمام جدی دارند و مشخص نیست تکلیف محصولاتی که از این به بعد تولید می‌شود، چه خواهد بود؟
افزایش تولیدات بدون ساز و کار فروش
جاده‌های شمال تا جنوب استان اردبیل حسرت و ناکامی کشاورزان را یدک می‌کشد. از مسیر مغان تا اردبیل و از اردبیل تا خلخال خیل عظیمی از محصولات باغی و زراعی کنار جاده‌ها انبار شده و منتظر فروش است.
این در حالی است که رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل می‌گوید میزان تولیدات کشاورزی 23 درصد رشد یافته و در 5 سال اخیر از سه میلیون و 700 هزار تن به بیش از 4 میلیون و 500 هزار تن رسیده است. در عین حال محصولات گلخانه‌ای نیز رشد 25 برابری داشته و به 300 هکتار در سال جاری رسیده است.
از سویی با بهره‌برداری از پایاب سد خداآفرین در شمال استان اردبیل مطابق اظهارات استاندار اردبیل یک میلیون تن دیگر به محصولات تولیدی استان افزوده می‌شود.
قرار است در سفر رئیس جمهور به استان اردبیل بخشی از این پروژه افتتاح شود اما در کنار آن به نظر می‌رسد تعریف ساز و کار صادرات محصولات کشاورزی آن هم در استان مرزی اردبیل باید به مراتب بیشتر از روبان‌های افتتاح باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
استان اردبیل با وجود اقلیم منحصر به فرد و با وجود برخورداری از خاکی که از آن با صفت طلا یاد می‌شود، نه تنها به کشاورزی صنعتی دست نیافته بلکه گام‌های توسعه را باری به هر جهت طی می‌کند.
در این میان وضعیت اشتغال بخش کشاورزی نیز مطلوب نیست. به صرفه نبودن کشاورزی به دلیل آشفته بازار آن موجب شده بسیاری از فرزندان کشاورزان عطای این شغل را به لقایش ببخشند و برای تکه‌ای نان شب به شهرهای دیگر مهاجرت کنند. رقم روستاهایی که در استان اردبیل به همین دلیل خالی از سکنه شده رو به افزایش است و به نظر می‌رسد حداقل در سفر عالی‌ترین مقام دولت به استان اردبیل این معضل جدی مورد توجه قرار گیرد.
گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/ح