تصاویر// نخستین تجهیزات رادیویی ایران مستقر در عمارت "کلاه فرنگی؛ بیسیم"

به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ ظهر دوشنبه 15 مهر 1398 جمعی از خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی و گردشگری با حضور در وزارت ارتباطات از عمارت کلاه فرنگی (بیسیم) بازدید کردند؛ این عمارت یک بنای تاریخی بجامانده از پهلوی اول است و در حال حاضر محل استقرار  وزیر ارتباطات است. 

در ادامه توضیحاتی درباره سبقه تاریخی عمارت و تجهیزات رادیویی مستقر در این عمارت آمده است:

 این ساختمان قدمت 95 ساله دارد؛ در سال 1301 به دستور رضاخان به عنوان وزیر جنگ وقت، ساخته شده‌ است؛ طراح این ساختمان "مارکوف پروس" آلمانی بوده است؛ این بنا به دستان ابراهیم معمارباشی، معمار وزارت پست و تلگراف سابق بنا شده است.

در ابتدا این عمارت با یک سالن ساخته شد؛ معماری این سالن به سبک قاجاریه صورت گرفته است؛ پنجره‌های آن مشبک است که این مدل ساخت مربوط به دوران قاجار است؛ علت معماری قاجاری آن این است که رضاخان در آن زمان وزیر جنگ بوده و پادشاه قاجاری در سلطنت قرار داشته است. 

(هنر معماری دوران قاجاریه) 

بالکن دیدنی عمارت

سقف این ساختمان 95 سال قدم دارد و جزوی از شاهکارهای معماری گذشته به حساب می‌آید؛ بازسازی این مکان چهار سال( 84تا 88) به طول انجامیده است؛ دود باقیمانده به سقف حاصله از ژنراتورها، در طی بازسازی توسط دستگاه مخصوصی پاک سازی شده و با بتونه و قیر مرمت شده است. 

13 سال بعد سه سالن دیگر  بعد به صورت هنرمندانه به بنای اصلی چسبیده شده است؛ هدف از ساخت این سالن ها برای بهره برداری از فرستنده‌ رادیویی آمریکایی صورت گرفته است؛ درحال حاضر این ساختمان 4 سالن اصلی دارد. 

بعد از اتمام ساخت این سه سالن، رضاخان در 1317 به وزیر دربار وقت دستور می‌دهد تا رادیو راه اندازی شود؛ هییت دولت وقت با بودجه 80 هزار تومن راه اندازی رادیو را مصوب می‌کند؛ دو سال بعد در 4 اردیبهشت 1319 ساعت هفت شب رادیو در داخل این ساختمان افتتاح می‌شود.

نمای داخلی تاج عمارت

این ساختمان مکان اولیه اتصال ایران به دنیای تلگراف و مورس در جهان بوده است؛ در ابتدا به دستور رضاخان به عنوان مقاصد نظامی ساخته شده‌ است؛ بعد از اتمام ساخت این عمارت، رضاخان یک فرستنده موج بلند روسی در سال 1301 خریداری می‌کند؛ این فرستنده برای هدف ارتباطات در عمارت نصب می‌شود؛ سوخت این فرستنده گازوییل بوده است!

از سال 1305 به بعد فرستنده‌های جدیدی خریداری شده و در این مکان نصب شده است؛ در سال 1317 یک فرستنده موج کوتاه آمریکایی توسط رضاخان خریداری می‌شود، این فرستنده باعث شکلگیری فعالیت رادیو در ایران شده است. 

اولین فرستنده روسی رادیویی ایران 

ژنراتور روسی این عمارت تا سال 1336 در حال فعالیت بوده است و در همان سال از فعالیت باز مانده و ژنراتور جدید آمریکایی جایگزین آن می‌شود؛  این ساختمان در دوران پهلوی اول تنها فرستنده صرف رادیویی بوده است؛ در سال‌های بعد یک گیرنده رادیویی به نام بیسیم نجف‌آباد نیز در جنوب شهر تهران( پارک بیسیم خیابان طیب فعلی) ساخته می‌شود.

رادیو تا سال 1337 در این مکان فعال بوده و در این سال رادیو در این عمارت تعطیل شده و به میدان ارگ انتقال داده می‌شود؛ در این سال دولت وقت اسم رادیو تهران را به رادیو ایران تغییر می‌دهد؛ در همین سال به سایر استان‌ها برای راه‌اندازی رادیو اجازه داده می‌شود.

گیرنده‌های رادیویی

از روز آغاز رادیو در این عمارت، به هفت زبان زنده دنیا اخبار پخش می‌شده است؛ برنامه‌ها از روزی دو ساعت شروع شده و رفته رفته زمان آن بیشتر شده است؛ نخستین گوینده رادیو نیز "خانم قدسی رهبری" بوده است.

یکی از تلگراف‌های دریافت شده در این ساختمان، تبریک نوروز سال 1317 توسط "آدولف هیتلر" رهبر حزب نازی به رضاخان بوده است؛ متن پیام به این شرح است: «از آن علیحضرت خواهشمندم به مناسب نوروز صمیمی‌ترین تبریکاتم را جهت مزید ترقی و تعالی کشور ایران قبول فرمایید.»

این ساختمان به دور از شهر در جاده قدیم شمیران ( شریعتی فعلی) ساخته شده است؛ علت ساخت این ساختمان در بیرون از شهر، ارتفاع بلند این محل بوده که مناسب برای فرستنده‌های رادیویی بوده است. 

(پیام تبریک نوروز هیتلر به رضاخان) 

آنتن 120 متری به عنوان فرستنده مرکز

در بیرون این عمارت اولین آنتن رادیویی ایران نصب شده است؛ این آنتن 120 متری برای کارایی فرستنده رادیویی روسی ساخته شده است. 

عبارت کلاه فرنگی اطلاق شده به این ساختمان  به علت تاج کلاه مانند آن است که از بیرون ساختمان مشاهده می‌شود.

این اثر تاریخی در 17 خرداد 1379 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و در حال حاضر این عمارت دفتر "محمدجواد آذری جهرمی" وزیر ارتباطات است!

انتهای‌پیام/