گزارش| رویکردها و روندهای سیاسی کشورهای آسیای مرکزی در هفتمین نشست شورای ترکی
حضور رسمی ازبکستان به عنوان پنجمین عضو شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان و شرکت نورسلطان نظربایف به جای قاسم ژومارت توکایف، و غیبت دوباره ترکمنستان از مهم‌ترین مسائل کشورهای آسیای مرکزی در هفتمین نشست شورای ترکی است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، تازه چند روز از نشست سران کشورهای مستقل مشترک المنافع با محوریت روسیه نگذشته است که هفتمین نشست شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان به مناسبت دهمین سالگرد امضای توافقنامه نخجوان، در باکو برگزار شد.
در این نشست، اعضای شورای همکاری پیرامون رفع موانع تحاری و توسعه مناسبات اقتصادی، بحث و تبادل نظر کردند. مساله ترانزیت دریایی و زمینی، به ویژه افزایش کیفیت و کمیت مبادلات دریایی، تلاش‌های مشترک برای تقویت زیرساخت‌های لجستیک همچون بنادر، تاکید کردند. تضمین تحویل آزادانه مواد خام به بازارهای داخلی کشورهای ترک‌زبان، موضوع دیگری بود که در این نشست مطرح شد. نهاد زیبکچی، وزیر اقتصاد ترکیه نیز در این نشست خبر از ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری مشترک در این سازمان داده بود.
در حاشیه هفتمین نشست این شورا، جلسه وزرای امور خارجه کشورهای عضو نیز با حضور وزرای امور خارجه جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه، ازبکستان و مجارستان و شماری از دیگر مقامات و مدیران شورای ترکی برگزار شد. در این دیدار نیز برنامه شورای سران کشورها مورد بررسی قرار گرفت، و تصمیمات اتخاذ شده پرامون بیانیه مشترک نشست به بحث و تبادل نظر گذاشته شد. مسائل روابط چند جانبه میان کشورهای عضو نیز در حاشیه این نشست بررسی گردید.
گفتنی است در تاریخ 3 اکتبر سال 2009، در ایالت خودمختار نخجوان جمهوری آذربایجان، تاسیس شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان کلید خورد و در 16 سپتامبر 2010 اصول آن در قالب بیانیه استانبول به تصویب رسید. نخستین اعضای این سازما آذربایجان، ترکیه، قزاقستان و قرقیزستان بودند. ازبکستان نیز پنجمین عضو این سازمان محسوب می‌شود. دبیرخانه این سازمان در استانبول است و سازمان‌های تابعه آن در دیگر کشورها قرار دارد. تاکنون روسای کشورهای عضو این سازمان 6 دیدار در قالب شورای ترکی ترتیب داده‌اند.
کشورهای آسیای مرکزی نیز که به عنوان بخشی از جهان ترکی به این سازمان پیوسته‌اند، در این نشست حضور داشتند. در این گزارش به مهم‌ترین رویکردها و روندهای جمهوری‌های آسیای مرکزی در شورای ترکی یا شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان می‌پردازیم.
ازبکستان
حضور ازبکستان را می‌توان مهم‌ترین تحول هفتمین نشست شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان در نظر گرفت. در این نشست ازبکستان به صورت رسمی عضو این شورا شده است. شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهوری ازبکستان با رهبری یک هیات همراه، از جمله عبدالعزیز کامل‌اف، وزیر امور خارجه این کشور، راهی باکو شد. حدودا 2 ماه پیش در تاریخ 14 سپتامبر بود که میرضیایف رسما اجرای موافقتنامه نخجوان را که به مثابه عضویت این کشور در شورای ترکی بود، به امضا رساند.
نخستین دیدار میرضیایف در این سفر با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان صورت گرفت. محورهای توسعه همکاری‌های دو کشور در این چارچوب از جمله در محورهای روابط تجاری، برقراری کانال‌های ارتباطی میان حلقه‌های تجاری، توسعه همکاری‌های صنعتی و کشاورزی و حمل و نقل در این دیدار مورد تاکید قرار گرفت. علی‌اف نیز در این دیدار از عضویت ازبکستان در شورای ترکی قدردانی کرد.
عبدالعزیر کامل‌اف، وزیر امور خارجه این کشور نیز عضویت ازبکستان در شورای ترکی را یک «فرایند طبیعی» ارزیابی کرد. وی با اشاره به این که کشورهای عضو در فرهنگ، تاریخ، زبان و سنت‌ها متحد هستند، اظهار داشت: علاوه بر این موارد، منافع عملگرایانه‌ای نیز در این زمینه وجود دارد که شامل مبادلات تجاری و همکاری‌های اقتصادی در حوزه‌های مختلفی نظیر آموزش، حمل و نقل و ارتباطات می‌شود.
در این چارچوب همچنین بغداد آمریف، دبیر کل شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان نیز از حضور ازبکستان در این سازمان تمجید کرده و ابراز امیدواری نموده که همکاری‌ها با حضور ازبکستان تقویت شود. علاوه بر وی، چاوش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز نسبت به عضویت ازبکستان ابراز خشنودی کرد.
در حاشیه این نشست کامل‌اف و چاوش‌اوغلو نیز دیدار دوجانبه‌ای را صورت دادند. بحث و تبادل نظر پیرامون محورهای مشارکت راهبردی دو کشور، اصلی‌ترین موضوع این دیدار دوجانبه بود. علاوه بر این، کامل‌اف دیدار دیگری را نیز با پیتر سیجارتو، وزیر امور خارجه مجارستان نیز صورت داد.
قزاقستان
قزاقستان جمهوری دیگر آسیای مرکزی است که با جدیت قابل توجهی مسائل شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان را پیگیری کرده است. نکته جالب توجه آن است که به نمایندگی از قزاقستان، نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور سابق و رئیس فعلی شورای امنیت، در نشست باکو شرکت کرده است. این در حالی است که دیگر کشورهای عضو، همگی در سطح رئیس‌جمهور شرکت کرده‌اند. در همین حال توکایف در نورسلطان میزبانی گروه‌های سیاسی و اقتصادی از سنگاپور را بر عهده دارد.
در این سفر نظربایف ابتدا با الهام علی‌اف دیدار و گفتوگو کرد. توسعه مناسبات میان کشورها، افزایش حجم مبادلات تجاری، و ایجاد زیرساخت‌های لجستیک از جمله محورهای کلیدی اظهارات نظربایف بود. علی‌اف نیز با تمجید از رئیس‌جمهور سابق قزاقستان، اظهار داشت «ساختار شهر نور سلطان، پایتخت قزاقستان الگویی برای توسعه باکو است». نظربایف همچنین دیداری با سورانبای جین‌بیک‌اف ترتیب داد.
همراه نظربایف، مختار تلوبردی، وزیر امور خارجه قزاقستان نیز به باکو سفر کرده است. وی در حاشیه این نشست دیداری را با همتای ترکیه‌ای خود، مولود چاوش‌اوغلو ترتیب داد. اگرچه وب‌سایت وزارت امور خارجه ترکیه خبر این نشست را منتشر کرده، اما خبری از جزئیات و محورهای آن هنوز منتشر نشده است.
قرقیزستان
سورانبای جین‌بیک‌اف، رئیس‌جمهور قرقیزستان نیز به منظور شرکت در هفتمین نشست کشورهای ترک‌زبان با رهبری یک هیات عالی‌رتبه برای یک سفر کاری 2 روزه وارد باکو شد. از جمله افرادی که جین‌بیک‌اف را در این سفر همراهی می‌کنند می‌توان به چنگیز آیداربیک‌اف، وزیر امور خارجه این کشور، دانیار صدیق‌اف، رئیس دپارتمان سیاست خارجی نهاد ریاست جمهوری، سنجر موکانبیت‌اف، وزیر اقتصاد، باکتیگل جین‌بایف، وزیر مالیه، و عظمت ژامانکولوف، وزیر فرهنگ، اطلاعات و گردشگری اشاره کرد.
نخستین دیدار جین‌بیک‌اف در این سفر با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان صورت گرفت. در این دیدار ضمن اشاره به میزبانی قرقیزستان در چولپون آتا در نشست پیشین، زمینه‌های همکاری دو کشور نیز مورد بررسی قرار گرفت. علی‌اف همچنین از رهبری جین‌بیک‌اف در شورای ترکی قدردانی کرد. جین‌بیک‌اف نیز با اشاره به برگزاری جلسه کمیسیون همکاری‌های اقتصادی و انسانی دو کشور، ابراز امیدواری نمود روابط دوجانبه باکو و بیشکک افزایش یابد. در این دیدار همچنین وی از علی‌اف برای سفر رسمی به قرقیزستان دعوت کرد و رئیس‌جمهور آذربایجان نیز با پذیرش این دعوت اظهار داشت در نیمه دوم سال 2020 از این کشور بازدید خواهد کرد. جین‌بیک‌اف در این نشست همچنین با نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور سابق قزاقستان نیز دیدار و گفتوگو کرد.
ترکمنستان
بزرگ‌ترین غائب نشست باکو به عنوان دهمین سالگرد امضای موافقتنامه نخجوان ترکمنستان بود. این در حالی است که ترکمنستان به عنوان یک کشور ترک‌زبان، پیش از این برای عضویت در شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان اظهار تمایل کرده بود. با این وجود به نظر می‌رسد که طی 2 سال اخیر نظر بردی‌محمداف تغییر کرده است. در نشست پیشین در چولپون آتا در قرقیزستان نیز اگرچه رسانه‌ها اعلام کردند که بردی‌محمداف نیز در نشست مذکور شرکت خواهد کرد، اما وی با حاضر نشدن در آن نشست، پاسخ قاطع‌تری نسبت به دعوت این سازمان داد.
انتهای پیام/