ایجاد "تمدن مهدوی" غایت "هجرت نبوی"

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، یکی از رویدادهای مهم تاریخ اسلام مربوط به هجرت پیامبر اکرم از مکه به مدینه است. ماجرا از این قرار بود که مشرکان قریش بر شدت آزارشان علیه مسلمانان افزوده بودند و عرصه را برای پیامبر(ص) تا حدی تنگ کرده بودند که نتواند به وظیفه رسالت خویش بپردازد؛ ایشان که چنین وضعیتی را پیش‌بینی کرده بود، بر اساس پیمانی که با اهل یثرب (مدینه) داشت، به مسلمانان دستور هجرت به این شهر را داد؛‌ این پیمان‌نامه‌ها به نام پیمان عقبه اول و دوم در تاریخ اسلام شهرت دارد. مسلمانان دسته‌دسته و به‌صورت پنهانی مکه را به‌سوی مدینه ترک کردند و خود نیز پس از مدتی به‌صورت پنهانی و در اختناق شدید دشمن به‌سوی مدینه هجرت کردند. این واقعه نخستین هجرت دسته‌جمعی مسلمانان در تاریخ اسلام است.

آنچه که در ظاهر ماجرا درباره اهداف و ضرورت‌های هجرت واضح است، امنیت جان و مال مسلمین و عدم امکان برای ادای آزاد فرایض دینی است، اما از آنجایی که افعال و گفتار پیامبر و اهل‌بیت محدود به زمان و مکان نیست و طبق دستور الهی است، باید چنین رویدادهایی را از منظری آینده‌شناسانه و تمدنی مورد مطالعه قرار داد؛ از این جهت با نگاه تاریخیِ صرف نمی‌توان به اسرار رویدادهایی مثل هجرت پی برد.

در واقع پایه‌ریزی نظامی مبتنی بر آموزه‌های دین مبین اسلام با محوریت مدینه و از پایگاه مسجدالنبی و نیز گسترش این آموزه‌ها به سراسر جهان را می‌توان از اهداف تمدنی هجرت دانست که این جز با مبارزه علیه کفر و استبداد و ریشه‌کن کردن نظام طاغوتی و مشرکانه آن دوران میسر نبود. رهبر معظم انقلاب در بیاناتی با اشاره به اهداف هجرت پیامبر (ص) فرمود:

«هدف پیغمبر از هجرت به مدینه این بود که با محیط ظالمانه و طاغوتی و فاسد سیاسی و اقتصادی و اجتماعی‌ای که آن روز در سرتاسر دنیا حاکم بود، مبارزه کند و هدف، فقط مبارزه با کفار مکه نبود؛ مسأله، مسأله جهانی بود. پیامبر اکرم این هدف را دنبال می‌کرد که هرجا زمینه مساعد بود، بذر اندیشه و عقیده را بپاشد؛ با این امید که در زمان مساعد، این بذر سبز خواهد شد. هدف این بود که پیام آزادی و بیداری و خوشبختی انسان به همه دلها برسد؛ این جز با ایجاد یک نظام نمونه و الگو امکان‌پذیر نیست؛ لذا پیغمبر به مدینه آمد تا این نظام نمونه را به وجود بیاورند.»

محمدهادی همایون عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق و نویسند کتاب "تاریخ تمدن و ملک مهدوی" در گفت‌وگو با تسنیم، هجرت پیامبر از مکه به مدینه را برای ایجاد تمدن اسلام از معجزات آن حضرت معرفی کرد و گفت: از معجزات بزرگ نبی مکرم اسلام (ص) ایجاد بهترین تمدن عالم که همان تمدن بزرگ اسلامی است، در منطقه‎ای گرمسیر و در بین جاهل‎ترین افراد بود که خداوند در آیه 33 سوره احزاب از آن دوران به عنوان جاهلیت اولی (الْجَاهِلِیَّةِ الْأُولَىٰ) یاد می‎کند. ما سابقه اینچنین تمدنی را با چنین شرایطی تا قبل از هجرت پیامبر به مدینه و تاکنون نداشته‎ایم.

وی افزود: پس از هجرت پیامبر به مدینه آنچنان پایگاه اسلام قدرت گرفت که گسترش آن را تا پس از رحلت ایشان به سایر سرزمین‌های جهان تاکنون شاهدیم و در نهایت امتداد این تمدن ان‎شاءالله منجر به تشکیل تمدن نوین بزرگ اسلام و با هدایت و امامت امام زمان(عج) خواهد شد.

با این توصیفات، هدف اصلی از هجرت نبوی را باید از منظر تمدنی و از منظر بسترسازی ظهور مورد ارزیابی قرار داد، همچنان که خداوند یکی از مأموریت‌های اصلی رسول گرامی اسلام(ص) را در آیه 9 سوره صف، زمینه‌سازی برای ظهور امام عصر، با غلبه دین حق بر تمام ادیان معرفی کرد؛ آنجا که فرمود: «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؛ اوست خدایی که رسولش را به هدایت خلق و ابلاغ دین حق فرستاد تا آن را هر چند مشرکان خوش ندارند بر همه ادیان عالم پیروز کند». امام صادق (ع) ذیل این آیه فرمود این غلبه دین، هنگام خروج قائم رخ می‌دهد؛ إِذَا خَرَجَ الْقَائِمُ [ع‏]» (تفسیر فرات الکوفی، ص481) 

از این رو پیامبر(ص) پس از فوتشان با جریان دادن خط خلافت و امامت، مسیر بشریت را برای نیل به این هدف و رساندن بشریت به سوی مهدویت و سرزمین ظهور هموار کردند و امام زمان(عج) به‌عنوان آخرین بازمانده خاندان وحی این مأموریت را به پایان می‌رساند.

انتهای‌پیام/