گذری در کوچه پس کوچه‌های محله قدیمی "چهارباغ" سنندج; بنای رهاشده در کنج زمان
چهارباغ یکی از محلات قدیمی و شناسنامه‌دار سنندج است که پیشینه آن به دوران حکومت قاجار و حکمرانی خسروخان اردلانی والی سنندج برمی‌گردد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سنندج, محلات و بافت قدیمی سنندج در طول سال‌های گذشته سکونتگاهی برای مهاجران بوده اما متاسفانه اخیرا بخش عظیمی از بافت تاریخی آن از بین رفته و با این وجود هنوز بسیاری از ویژگی‌های منحصر بفرد و تاریخی آن در این محلات به‌جای مانده و کوچه‌های باریک و معماری پلکانی چهره خاصی به این محلات قدیمی داده است.
چهارباغ، یکی از محله‌های قدیمی شهر سنندج با مساحتی بالغ بر 156970 مترمربع که از نظر موقعیت جغرافیایی در شمال شرقی بافت قدیم شهر واقع شده و از شمال و شرق به بافت جدید شهر، از جنوب به محدوده بازار و محله آقازمان و از غرب نیز به محلات سرتپوله و جورآباد پایین محدود می‌شود به طوریکه فاصله میدان انقلاب تا باغ ملی، باغ ملی تا اداره ازراق سابق (غله)، از پاساژ شهباز تا مسجد داروغه و جنب حمام خان را شامل شده و منزل حاجی خان سنندجی فرزند میرزا زمان کهزاد بنیان‌گذار محله آغه زمان در دل چهارباغ قرار دارد.
محله چهارباغ نسبت به سایر محلات بافت قدیم جدیدتر و حدود 180 سال قدمت دارد اما همانند قطارچیان و آغه زمان یکی از محلات قدیمی و شناسنامه‌دار سنندج است به گونه‌ای که هویت سنندج و شهر هزار تپه را می‌توان در کوچه پس کوچه‌های چهار باغ جستجو کرد.
وجه تسمیه چهار باغ
چهارباغ از قدیمی‌ترین محله‌های سنندج بوده که پیشینه آن به دوران حکومت قاجار و حکمرانی خسرو خان اردلان والی سنندج در سال 1197 بر می‌گردد، به گفته پیشینیان و به نقل از صدیق منقی یکی از مردان قدیمی شهر، علت نامگذاری این محله وجود بازرگانی خوش‌نام به اسم «حاجی ارباب» است که خود در چهارباغ سکونت کرده و این محله را بنا نهاد. وی شب افتتاح این مکان تازه بنا, تمام اهل سنندج را به صرف شام دعوت کرد و بخاطر وجود چهار راهرو که در هر یک از آنها یک باغ بزرگ وجود داشت نام این محله را «چهارباغ» نامید.
چهارباغ همواره مهد پرورش مردانی همچون خلیفه فتاح کلاه‌قوچی، بزرگ مرد طریقت قادریه و نام آشنا برای مردمان این دیار و عالم برجسته کُرد که همانند پدری دلسوز پشت و پناه چندین جوان تازه مسلمان بود و نامی نیک از خود به‌جای گذاشت, بوده که گرمابه و تکیه معروف به تکیه خلیفه فتاح که مرحوم خلیفه صمد عندلیبی و مرحوم خلیفه علی اکبر شمس‌الدینی از دراویش و دف نوازهای آن بودند از وی به‌جای مانده و اینک توسط خلیفه صدیق کلاه‌قوچی اداره می‌شود.
بنایی رها شده در کنج زمان
از شاخص‌های برجسته معماری در این محله قدیمی سنندج, کمتر اثری مانده ولی با این وجود می‌توان به عناصر و بناهای ارزشمند و اصیل محله چهارباغ از جمله بازارچه چهارباغ، تیمچه شهباز (پاساژ شهباز)، مسجد داروغه، مسجد حریری، مسجد ملا شفیع، مسجد شیخ و سیم تخته‌ای از خاندان مردوخی، تکیه خلیفه فتاح، گرمابه خلیفه فتاح، گرمابه خان، گرمابه شهریار و گرمابه فرشچی که زیبایی خاصی به این محله بخشیده اشاره کرد و علاوه‌بر موارد مذکور چهارباغ دارای سه پل به نام‌های پل یاور جنب منزل خلیفه فتاح، پل ازراق جنب اداره ازراق و پل چهارباغ بود که بعدها بر اثر ساخت و ساز از بین رفته و اینک اثری از آنها به‌جای نمانده است.
چهارباغ مهد پرورش بزرگان
چهارباغ در طول تاریخ خانواده‌ها و جوانان دلیری را در خود جای داده که در این میان می‌توان ورزشکاران، هنرمندان و دیگر خانوادههای بزرگ همانند فولادی، فتح‌اللهی، مردوخی، رشیدیان، اربابی، همایون‌نژاد، محمدیانی، کابلی، زمانی، رشیدی، بنی‌بشر، زندی‌پور، کبیر، آجیلی، سید علی‌اکبر پیرزهیری، محمد سعید برقشان و احمد فلاح اشاره کرد علاوه بر آن هنرمندانی نظیر باباشهابی، نوروزی، نوبری، عندلیبی‌ها و کامکارها که شهرتی جهانی یافته‌اند و ورزشکاران نامی همچون بیژن ذوالفقارنسب چهره سرشناس فوتبال ایران، خانوادههای لطف‌الله‌نسب، رحمت‌پناه و مردوخی را در دل خود پرورده است; همچنین منزل حبیب‌الله نوبری یکی از علمای برجسته این دیار و از دوستان نزدیک ملک شعرای بهار و آیت‌الله مردوخ در این محله ساکن بودند.
همچنین چهارباغ مرکز اصلی قصابی شهر سنندج بود چراکه راسته‌ای در دل چهار باغ به «ایل دوراجی»، یکی از عشایر و ایل‌های کُرد که دارای امکانات رفاهی بسیاری بودند، اختصاص یافت.
انتهای پیام/ن