یادداشت روزنامه قرار| ادعای ارامنه٬ ترکیه و قدرت نرم

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ اقدام اخیر مجلس نمایندگان آمریکا در مورد ادعای نسل‌کشی ارامنه در دوران امپراتوری عثمانی٬ دردسرهای جدیدی برای ترکیه به وجود آورده و انتظار می‌رود که این رویداد دیپلماتیک و حقوقی٬ به شکل جدی بر روابط واشنگتن – آنکارا٬ تاثیر منفی بگذارد.

به همین خاطر٬ در روزهای اخیر٬ بسیاری از تحلیلگران ترکیه در این مورد مطلب نوشته و به بیان وضعیت موجود پرداخته‌اند.

طاها آک یول٬ یکی از افرادی است که از دریچه‌ای متفاوت به تحلیل این موضوع پرداخته و معتقد است که ترکیه باید با استفاده از راهکارهای سیاسی٬ مانع از این اقدام مجلس نمایندگان آمریکا می‌شد.

طاها آک یول نویسنده و پژوهش‌گر ترکیه٬ از روزنامه‌نگاران مشهور این کشور است که اطلاعات وسیعی در حوزه‌های تاریخ تحولات سیاسی ترکیه در سده بیستم دارد. او پیش‌تر در روزنامه حریت و شبکه تلویزیونی سی.ان.ان ترک٬ به عنوان تحلیل‌گر فعالیت می‌کرد، اما حالا در روزنامه قرار از رسانه‌های نزدیک به عبدالله گل٬ قلم می‌زند.

آک یول تاکنون 23 جلد کتاب در حوزه‌های سیاسی و تاریخی نوشته و منتشر کرده است. ترجمه کامل یادداشت او از این قرار است:

سوال اصلی کدام است؟

در شرایطی که همه در مورد ارامنه صحبت می‌کنند٬ در شرایط دشوار فعلی باید از خود بپرسیم: چرا در برابر اقدام اخیر مجلس نمایندگان آمریکا کسی حاضر نشد گوش به دفاعیات ترکیه بدهد و از موقعیت ژئوپولتیک کشور و اهمیت ترکیه به عنوان یک متفق٬ سخن به میان بیاورد؟

این سوال مهمی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت.

همچنین باید بپرسیم: در شرایطی که همین دو هفته پیش٬ در کاخ ریاست جمهوری بش‌تپه در آنکارا٬ بین اردوغان و مایک پنس معاون ترامپ٬ توافق نامه امضا شد٬ چگونه به یک‌باره همه چیز تغییر کرده و تحریم ترکیه را در دستور کار قرار می‌دهند؟

اولین بار نیست که سراغ این پرونده می‌روند

تاکنون چندین بار در آمریکا٬ سناتورها و سیاست‌مدارانی پیدا شده‌اند که سراغ این پروند رفته و به دنبال آن بوده‌اند که ترکیه را در شرایط دشواری قرار دهند.

اما هر بار مدافعین نیرومندی به میدان آمده و چنان از ترکیه دفاع کرده‌اند که لابی ارامنه و سناتورهای طراح این جریان٬ به هدف و مقصود خود نرسیده‌اند. به همین خاطر٬ مقامات دولت آمریکا نیز با اعضای کنگره رایزنی کرده و قضیه فیصله پیداکرده است.

اما حالا شاهد آن هستیم که این بار در کنگره آمریکا٬ حتی یک نفر حاضر نشد که در دفاع از ترکیه حرف بزند تا این طرح را کنار بگذارند. 11 نفر در مخالفت با طرح رای دادند و 405 نفر از آن حمایت کرده و رای موافق دادند.

مرحله بعدی چیست؟

حالا قرار است بر اساس روال و سازوکار قانونی کنگره آمریکا٬ این طرح به مجلس سنا برود. ممکن است در سنا نیز شاهد تکرار این اتفاق باشیم و در آنجا نیز با اکثریت قاطع٬ به ضرر ترکیه رای بدهند.

در آن صورت تنها چیزی که می‌تواند امیدوار کننده باشد٬ اختیارات قانونی دونالد ترامپ است که می‌تواند در مقام رئیس جمهور٬ طرح را وتو کند. اما از آنجایی که تعداد رای موافقین٬ بیش از دو سوم بوده٬ می‌توانند دوباره آن را به جریان بیاندازند و در این صورت٬ ترامپ نیز٬ ناچار به پذیرش و تایید آن خواهد شد.

ترکیه به شکل رسمی اعلام کرده که این طرح را هیچ می‌پندارد اما واقعیت این است که در ادامه روند حقوقی و دادرسی پرونده٬ ممکن است ترکیه ناچار به پرداخت هزینه‌های بسیار کلانی شود و مشکلات بزرگی به دنبال بیاورد.

شطرنج دیپلماسی

همچنان که گفتم٬ قبلاً هم چند بار در کنگره آمریکا این موضوع مطرح شده اما هر بار٬ تعدادی از سیاست‌مداران و دانشگاهیان٬ با تکیه بر دانش٬ باور و اعتماد خود٬ به شکلی از ترکیه دفاع می‌کردند که همه چیز حل می‌شد. ترکیه٬ دوستانی داشت و تماس‌ها و گفت‌وگوهایی که با آنها برقرار می‌شد٬ روند را متوقف می‌کرد.

پروفسور دکتر سادات لاچین ار٬ کتابی دارد به نام «معضل ارامنه٬ دیاسپورا و سیاست خارجی ترکیه». در این کتاب نقل شده که در سال 1990 میلادی٬ سناتور روبرت بیرد٬ جمعاً به مدت 14 ساعت٬ در دفاع از ترکیه سخنرانی کرد و توانست نمایندگان کنگره را اقناع کند تا به طرح مزبور٬ رای منفی دهند و ترکیه محکوم نشود.

علاوه بر این سناتور٬ بسیاری دیگر از نمایندگان برجسته٬ در دفاع از ترکیه سخنرانی کرده بودند. اما چرا حالا چنین نیست؟ چرا کسی در آمریکا حاضر نیست از ترکیه دفاع کند؟ همین سوال را در مورد اروپا هم دارم: چرا در کشورهای اروپایی٬کسی حاضر نیست در دفاع از ترکیه چیزی بر زبان بیاورد؟

این درست است که سیاست مبتنی بر ناسیونالیسم و اندیشه‌های ملی‌گرایانه راست افراطی در کشورهای غربی یک بار دیگر زنده شده و این مساله به ضرر ترکیه تمام شده است، اما مساله فقط این نیست و حتی با در نظر گرفتن برخی مسائل ژئوپولیتیکی و موازنات حاکم بر جهان٬ باید بپذیریم که ترکیه نباید تا این حد تنها می‌ماند. درست می‌گویم؟ 

در سال 2007 میلادی٬ لابی یهودیان هم در آمریکا به کمک لابی ارامنه آمدند. اما رجب طیب اردوغان نخست وزیر وقت ترکیه در تماس تلفنی با شیمون پرز گفت: «من از لابی یهودیان جایزه صلح گرفته‌ام. اگر بخواهند از لابی ارامنه حمایت کنند٬ جایزه را برای شما پس می‌فرستم.» تهدید اردوغان کارساز شد و لابی یهودیان٬ حاضر نشدند از ارامنه حمایت کنند.

تجارب ترکیه و قدرت نرم

در این مساله٬ بحث مهمی به نام تاثیرگذاری قدرت نرم وجود دارد.

در سال 1985 میلادی که لابی ارامنه در آمریکا به هدف خود نزدیک شده بود٬ 69 مورخ آمریکایی در نشریات نیویورک تایمز و واشنگتن پست٬ با انتشار چند متن دسته‌جمعی٬ از ترکیه دفاع کردند و مانع از اقدام مجلس نمایندگان شدند.

افرادی همچون برنارد لوئیس٬ استانفورد شاو٬ هیث لوری٬ دانکوارد راستو٬ جاستین مک کارتی و دیگران٬ از آکادیمیسین‌ها و مورخین مشهوری بودند که همگی از ترکیه دفاع کردند. اگر چه این دفاع روشنفکرانه و جانانه٬ کارساز بود اما ترکیه نیز تصویر خوبی از خود به جهان ارائه داده بود.

من بارها گفته‌ام٬ جناب ابراهیم کالن٬ سخنگو و مشاور رئیس جمهور٬ به خوبی در جریان نوشته‌های آکادمیک جهان غرب است. او خوب می‌داند که این روزها در کتب، تحقیقات و مقالات تاریخی و سیاسی٬ اشارات منفی به ترکیه می‌شود و باید از این مساله نگران باشیم. چرا که این نوشته‌ها٬ بر اذهان سیاست‌مداران و روزنامه‌نگاران و دانشگاهیان٬ اثر منفی می‌گذارد.

علاوه بر حوزه دانشگاهی٬ باید در حوزه‌های تجاری٬ اقتصادی و دیپلماسی عمومی نیز گام‌های بلندی برداریم. چرا که عصر ما٬ عصر تاثیرگذاری قدرت نرم است و نباید از این مهم غافل بمانیم. آن چه قدرت نرم یک کشور را تقویت می‌کند٬ عواملی است همچون: دینامیسم و پویایی یک جامعه دموکراتیک٬ باز بودن درهای کشور رو به جهان خارج٬ بها دادن به اراده مردمی و اکثریت٬ رسانه‌ها و دانشگاه‌های باکیفیت و توانمند و توان روشنفکری و فرهنگی.

ترکیه باید از اقدام مجلس نمایندگان آمریکا در مورد ارامنه درس بگیرد و به خاطر داشته باشد که قدرت نرم تا چه اندازه مهم است.

ما تا سال 2010 میلادی٬ قدرت نرم بالایی داشتیم و حالا لازم است یک بار دیگر در این حوزه٬ دست به اقدامات جدی بزنیم.

انتهای پیام/