آثار منفی مشکلات خواب ناشی از سروصدای محیطی شبانه
آثار منفی مشکلات خواب ناشی از سروصدای محیطی شبانه، سلامت روانی افراد را هم به خطر می‌اندازد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران پویا، آتنا سادات مهاجری ،دانشجوی دوره دکتری روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی در یادداشتی نوشت:
بعد از یک روز فعالیت خسته شده‌ای و آماده خواب هستی. پنجره را می‌بندی تا سروصدای ماشین‌هایی که از خیابان مجاور عبور می‌کنند کمتر شود. البته صدای هواپیماهایی که گاه وبیگاه از نزدیکی منزل عبور می‌کنند را هم باید اضافه کنی. تازه به خواب رفته‌ای که صدای بلند موسیقی از واحد آپارتمانی یکی همسایه‌ها باعث می‌شود که بیدار شوی. این اتفاق احساس گیجی و کمی سردرد را به خستگی‌هایت اضافه می‌کند. بالاخره بعد از نیم ساعت غلتیدن در تخت، به خواب می‌روی. دو ساعت بعد میهمانی همسایه تمام می‌شود و سروصدای بلند خداحافظی با مهمان‌ها در راهروی ساختمان دوباره بیدارت می‌کند. در نهایت صبح یک ساعت زودتر از همیشه بیدار می‌شوی. چون گفتگوی دو عابر پیاده با صدای بلند در کوچه مجاور سکوت بامدادی را برهم زده است.
آنچه که توصیف شد مسئله‌ای است که به اشکال گوناگون بسیاری از شهرنشینان و به ویژه ساکنان کلان‌شهرها با آن روبه‌رو هستند. سروصدای محیطی به‌ویژه مواردی که از طریق وسایل حمل‌ونقل تولید می‌شوند در شهرهای رو به افزایش است. سروصدا به‌عنوان صدایی ناخواسته یک آلاینده محیطی است که آثارش بر سلامتی مدت‌ها مورد غفلت قرار گرفته بود. هرچند که انسان‌ها قابلیت سازگاری با سروصداهای محیطی را دارند اما مواجهه‌ای طولانی‌مدت با سطوح بالای صداهای محیطی، می‌تواند آثار زیانباری بر سلامتی داشته باشد. اما در میان هیاهوهای روزمره، سروصدای محیطی شبانه، نگران‌کننده‌ترین نوع آلودگی صوتی است. این مورد بعد از مشکلات جسمی و تنش‌های روزانه، دلیل اصلی آشفتگی خواب است و به وضوح ساختار و کیفیت ذهنی خواب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اختلالات خواب زیان‌آورترین پیامدهای غیر شنیداری آلودگی صوتی هستند چون بر کیفیت زندگی و عملکرد روزانه اثر می‌گذارند. این مشکل آثار کوتاه‌مدت و بلندمدتی بر سلامتی دارد. افرادی که با سروصدای محیطی شبانه درگیر هستند اغلب در روز بعد از خواب‌آلودگی، خستگی، آزردگی خاطر، تغییرات خلقی، افت عملکرد شناختی و کاهش تندرستی رنج می‌برند.
خواب تعدیل‌کننده مهم ترشح هورمونی، تنظیم قند خون و عملکرد قلبی- عروقی است. خواب سالم در تثبیت حافظه هم نقش مهمی دارد. شواهد فزاینده‌ای در دست است که نشان می‌دهند اختلالات در کیفیت و کمیت خواب ممکن است در پدیدآیی بیماری متابولیک قلبی نقش ایفا کنند. تحقیقات نشان می‌دهند که مواجهه با سروصدای ترافیک شبانه، خطر فشارخون بالا را حتی در کودکان افزایش می‌دهد. پیامدهای بلندمدت این مسئله می‌تواند شامل دیابت نوع دو، مشکلات قلبی-عروقی، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی، غدد دورن ریز، سوخت‌وساز بدن، افزایش فشارخون و مرگ‌ومیر فزاینده ناشی از همگی این علل باشد. این نتایج یافته‌های قبلی را تأیید می‌کنند مواجه با سروصدای شبانه در قیاس با سروصدای روزانه آثار قلبی-عروقی بیشتری دارد.
آثار منفی مشکلات خواب ناشی از سروصدای محیطی شبانه، سلامت روانی افراد را هم به خطر می‌اندازد. افت عملکرد شناختی کودکان و بدتر شدن علائم اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه از جمله آثار منفی این مسئله هستند. واضح است که بی‌خوابی فقط نشانه‌ای از اختلالات روانی نیست بلکه در افزایش خطر عود اختلال روانی یا پدیدآیی یک اختلال خلقی، اضطرابی و مصرف مواد و تشدید علائم روانپزشکی فرد نقش دارد. خواب مختل شده با افزایش فراوانی اعمال خشونت‌آمیز و خشونت‌های خانوادگی، حوادث رانندگی و حوادث در محیط کار و غیبت فزاینده از کار در ارتباط است.
حال سؤالی که ممکن است پیش به یاد این است که چگونه آلودگی صوتی به‌ویژه از نوع شبانه، در بلندمدت چنین آثار زیانباری بر سلامت جسمی و روانی افراد می‌تواند داشته باشد؟ در طی روند تکامل سروصدا یکی از نشانه‌های خطر احتمالی برای انسان‌ها بوده است. طبیعتاً نشانه‌های خطر سطح استرس را در فرد افزایش می‌دهند و او را در وضعیت آماده‌باش قرار می‌دهند. پیام‌های شنیداری چه در خواب و چه در بیداری حتی اگر فرد سروصدا را نادیده بگیرد باز هم به سیستم اعصاب مرکزی فرستاده می‌شوند. به همین خاطر اگر فرد در معرض سروصدای محیطی باشد، بدن وی واکنش‌هایی متناسب با وضعیت استرس‌زا را نشان می‌دهد. بر این اساس اگر فردی خواب باشد و سطح صدا از 33 دسی‌بل بیشتر شود، ممکن است واکنش‌های فیزیولوژیکی چون برانگیختگی اتونومیک و کورتیکال، حرکات بدنی و حتی بیدار شدن را تجربه کند.
سطح صدا اگر 55 دسی‌بل یا بیشتر شود احتمال بیداری شبانه بسیار زیاد می‌شود. البته اگر بیشترین سطح صدا در طی شب به مقداری بین 45 تا 55 برسد، احتمال آشفتگی خواب افزایش می‌یابد. ازاین‌رو سازمان بهداشت جهانی حداکثر سطح مجاز صدا اتاق‌خواب را 45 دسی‌بل و میانگین سطح صدا اتاق‌خواب را در طی 8 ساعت خواب شبانه 30 دسی‌بل تعیین کرده است. طبق اندازه‌گیری‌های صورت گرفته در شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در ایستگاه‌های سنجش صوت، سطح صدا 21.63 دسی‌بل بالاتر از حد استاندار محیط‌زیست بوده است.
آیا از اندازه سطوح صدا در اتاق‌خوابتان اطلاع دارید؟ برای اندازه‌گیری سطوح صدا می‌توانید از اپلیکیشن‌هایی با عنوان «sound meter» استفاده کنید. کار کردن با این اپلیکیشن‌ها بسیار ساده است. پس به google play مراجعه کنید و یکی از آنها را روی گوشی تلفن همراهتان نصب کنید و به‌سادگی از آن استفاده کنید.
هرچند که قوانینی برای کاهش آلودگی صوتی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است اما ضروری است اقدامات عملی در سطح مدیریت شهری برای ساماندهی عوامل تولید آلودگی صوتی شبانه مثل فعالیت کارگاه‌های ساختمانی، نصب دیوارهای صوتی در حاشیه بزرگراه‌ها، جلوگیری از تردد وسایل نقلیه‌ای که آلودگی صوتی زیادی تولید می‌کنند و غیره هر چه سریع‌تر صورت بگیرد. افزایش آگاهی عمومی از اهمیت سکوت در شب و آثار آلودگی صوتی بر خواب و متعاقب آن بر سلامت جسمی و روانی شهروندان و ارائه آموزش و فرهنگ‌سازی در میان شهروندان برای داشتن شب‌های آرام‌تر در سطح محلات شهر اقدامات مهم دیگری هستند که می‌تواند انجام شوند.
شهروندان هم به سهم خود می‌توانند اقدامات مؤثری برای کاهش سروصدای شبانه انجام دهند. جالب است بدانید که سروصدای خانگی (مثل صدای همسایه‌ها، تلویزیون، ضبط‌صوت‌ها، حیوانان خانگی، وسایل موسیقی و صدای پای افراد) از اصلی‌ترین علل شکایت افراد از سروصدای محیطی است. این مسئله به نگرش کلی افراد نسبت به منبع صدا و اینکه چه کسی مسئول آن است برمی‌گردد. آنچه که بیش از هر چیز بر آزاردهنده بودن سروصداهای خانگی نقش دارد نگرش نسبت به منبع صدا است تا ویژگی‌های فیزیکی آن سروصدا، چون بی‌توجهی به حقوق همسایگان مهمترین دیدگاه نسبت به منبع تولید صدا است.
خداوند شب را مایه آرامش قرار داده است چنانچه قرآن کریم در آیه 96 سوره انعام دراین‌باره می‌فرماید: «و جعل اللیل سکنا؛ (و اوست که) شب را مایه آرامش قرار داد». انسان‌ها جزئی از طبیعت هستند و آرامش شب لازمه یک زندگی طبیعی است. حیات مخلوقات جهان هنگامی‌که رفتار انسانی برخلاف اصول خلقت طبیعی جهان است به خطر میافتد. تلاش برای مراقبت از سکوت شب‌ها ضرورتی برای حفظ محیط‌زیست زمین است.
انتهای پیام/