مصاحبه| نماینده مجلس اعلای اسلامی عراق: همه در تجدید ساختار سیاسی اتفاق نظر دارند/ میتوان مانع از دیکتاتوری شدن نظام ریاستی شد
نماینده مجلس اعلای اسلامی عراق در ایران معتقد است سهمخواهی احزاب و گروههای سیاسی از قدرت مهمترین چالش عراق است و مشکلاتی را برای این کشور بهوجود آورده است لذا باید در ساختار نظام سیاسی عراق تغییرات بنیادین ایجاد شود.
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، تظاهرات مردم در بغداد، بصره و چند شهر دیگر عراق سبب شد تا سیاستمداران و کارشناسان سیاسی به ریشهیابی علل این ناآرامیها بپردازند. گروهی از سیاستمداران عراقی بر این باورند که یکی از مهمترین علتهای تظاهرات اخیر، سهمخواهی احزاب و گروههای سیاسی از کیک قدرت است. این مسئله سبب شده است تا حاکمیت در پاسخگویی به مطالبات مردم ناکارآمد باشد. این سیاستمداران معتقدند ساختار نظام پارلمانی در عراق باید تغییر پیدا کند چرا که ناکارآمدی خود را نشان داده است. گفتوگویی با «ماجد غماس» نماینده مجلس اعلای اسلامی عراق در این باره انجام دادهایم که متن آن بهشرح ذیل تقدیم میشود.
تسنیم: بهدنبال نا آرامیهای اخیر در عراق، بحث تغییر ساختار سیاسی این کشور مطرح شد، بهنظر شما، نظام پارلمانی عراق دارای چه نقاط ضعف و قوتی است؟
ماجد غماس:اصل در دموکراسی رجوع به آرای ملت است. بیشتر مردم عراق بعد از صدها سال دوری از قدرت اکنون از طریق انتخابات و قانون به هرم قدرت صعود کردند. این موضوع یک تحول بسیار بزرگ و عمیقی در کشور ایجاد کرد، با وجود این، باید کارهای فرهنگی در این زمینه انجام و تأثیرات دموکراسی برای ملت تفهیم شود. ناگفته نماند که بسیاری از احزاب و گروههای سیاسی عراق با (اصول و ساختار) دموکراسی آشنا نیستند و این امر باعث شده کشور با چالشهای مهمی روبهرو شود.
تسنیم: این چالشها کدامند؟
غماس: مهمترین چالش، توافق احزاب و گروههای سیاسی عراقی برای باقی ماندن در قدرت است. آنها معتقدند همگی باید در قدرت و دولت حضور داشته باشند. این روند باید تغییر پیدا کند و ساختار دیگری جایگزین آن شود که براساس نتایج انتخاباتی باشد. هدف بایستی خدمت کردن به مردم باشد. تصویب قوانین بهویژه قوانین بنیادین و محوری مستلزم رأی مثبت تمام نمایندگان پارلمان باشد و در شرایط کنونی این کار سخت و دشواری است.
تسنیم: یعنی یکی از چالشهای پیشِروی عراق این است که احزاب و گروههای سیاسی این کشور خواهان سهم هستند؟
غماس: بله، همین روش توافقی، نه روش اکثریت و اقلیت باعث شد مشکلاتی برای عراق بهوجود آید البته بهکارگیری این روش بعد از سقوط رژیم صدام لازم بود اما اکنون بایستی تغییرات بنیادین در آن ایجاد شود.
تسنیم: این تغییرات بنیادین باید بهچهصورت باشد؟
غماس: مثلاً نتایج انتخابات پارلمانی یک اکثریتی را بهوجود میآورد که این اکثریت نقش محوری در انتخاب رئیس جمهور، نخست وزیر و سایر مقامات بلندپایه عراقی ایفا میکند، در مقابل، یک اقلیتی در پارلمان حضور خواهد داشت که در سایه آن رقابتی سالم بین جناح اقلیت و اکثریت بهوجود میآید و همین جناح اقلیت نیز بر عملکرد دولت نظارت خواهد داشت، این در حالی است که در روش کنونی یعنی روش توافقی، تمام گروهها در دولت حضور دارند و در همان حال از دولت انتقاد میکنند، این یک روش نامناسبی در حکومتداری است، لذا مشاهده میشود که در اجرای پروژهها و کارهایی که باید انجام شود، باید تمام گروهها درخصوص اجرای آن رضایت داشته باشند و این مسئله عملاً ممکن نیست و خیلی از گروههای سیاسی اجرای پروژه مزبور را معطل میکنند.
تسنیم: در محافل سیاسی عراق برخی بر این باورند که نظام ریاستی برای این کشور بهتر است و بعضی دیگر همچنان بر نظام پارلمانی تأکید میکنند، نظر شما در این زمینه چیست؟
غماس: بعضی از سیاستمداران به این نتیجه رسیدهاند که روش انتخاب مستقیم مسئول اول کشور توسط مردم عراق روش بسیار بهتری است نه از طریق پارلمان، پارلمانی که وضعیت آن را شما مشاهده میکنید. این پارلمان بر اساس سهمیهبندی احزاب و گروههای سیاسی است. خب، تجربههایی در سطح جهان وجود دارد که نشان میدهد نظام ریاستی تجربه موفقی است، مثل تجربه جمهوری اسلامی ایران در این خصوص یا کشورهای دیگر، لذا سیاستمداران عراقی خواهان انجام تغییرات بنیادین در قانون اساسی هستند.
تسنیم: برخی از ناظران سیاسی معتقدند یکی از مشکلات عراق مربوط به قانون اساسی این کشور است، بر اساس این قانون، هریک از قومیتها و مذاهب (کرد، شیعه و سنی) در ساختار قدرت سهمی دارند، خب، منظور شما از ایجاد تغییرات در قانون اساسی عراق کدام بخش آن است؟
غماس: این یک واقعیت است که عراق متشکل از عرب، کرد، سنی، شیعه، مسیحی و سایر اقلیتهای مذهبی است. حقوق اینها باید در هر مسئله از جمله قانون اساسی رعایت شود اما اشکال اینجاست که این سهمیهبندی به احزاب سیاسی ربط پیدا کرده است. تمام احزاب سیاسی اعم از کرد، شیعه، سنی و... خواهان حضور در قدرت هستند البته بدون در نظر گرفتن بحث اکثریت و اقلیت در پارلمان. این سهمخواهی یک مشکل اساسی در عراق بهشمار میرود که باید یک راهحلی برای آن پیدا شود.
تسنیم: شما به بحث نظام ریاستی اشاره کردید، برخیها معتقدند نظام ریاستی هم دارای ضعفهایی است که میتواند باعث یکهتازی در قدرت شود؟
غماس: بله، خیلی از گروههای عراقی از این موضوع واهمه دارند که نظام ریاستی کشور را به عصر دیکتاتوری بازگرداند اما چنانچه سازوکاری در خصوص نظام ریاستی وجود داشته باشد، نظام دیکتاتوری بازتولید نمیشود. در نظام ریاستی باید مؤسسات قوی حضور داشته باشند، مثلاً پارلمان حضور دارد، شورای قضایی هست. قدرتهای سیاسی میتوانند ضامن عدم دیکتاتوری شدن نظام ریاستی شوند. اکنون در عراق یک سازوکار مشابهی در سطح استانها داریم. شما میدانید که در عراق شوراهای استانی فعال هستند. پارلمان عراق اختیارات بیشتری را به استانهای این کشور واگذار کرده است و استاندار مسئول تأیید صلاحیت مسئولان و نمایندگان است، بههرحال، بسیاری در عراق نگاهشان به بحث نظام ریاستی مثبت است، بدین معنا، چنانچه رئیس جمهور توسط رأی مستقیم مردم انتخاب شود، با وجود قانون اساسی و مؤسسات قانونی مثل پارلمان و غیره دیگر امکان بازتولید نظام دیکتاتوری در کشور وجود نخواهد داشت.
تسنیم: همانطوری که شما فرمودید نظام پارلمانی عراق براساس سهمیهبندی شکل گرفته است، خب، هریک از احزاب این پارلمان میتوانند با رئیس جمهور زدوبند کنند، منظور کسانی که معتقدند پارلمان میتواند بر ساختار نظام ریاستی نظارت داشته باشد، همین پارلمان کنونی است یا پارلمان اصلاحشده؟
غماس: این مسئله (نظام پارلمان یا ریاستی) در سطح محافل سیاسی عراق مورد بحث و بررسی قرار دارد و هنوز تصمیمی در خصوص آن اتخاذ نشده است. اکنون برخی از سیاستمداران عراقی خواستار برپایی نظام ریاستی در این کشورند. همانطوری که قبلاً گفتم نگرانیهایی در این زمینه وجود دارد، بههرحال، نیروهای سیاسی باید بنشینند و در این خصوص (نظام پارلمانی یا ریاستی) تصمیمگیری کنند.
تسنیم: با توجه به شرایطی که عراق در آن بهسر میبرد آیا میتوان نسخه سیاسی جدیدی برای این کشور پیچید؟
غماس: بله، اکنون حرف از تجدید ساختار سیاسی در عراق مطرح است. این موضوع را حتی میتوان از کلام مرجعیت دینی فهمید. همچنین بسیاری از نیروهای سیاسی این مسئله را مدنظر قرار دادهاند. ناگفته نماند که بعضی از نیروها مثل کردها و فعلاً حزب دموکرات بهصراحت اعلام کردند که "ما مخالف تغییرات در قانون اساسی عراق هستیم."، خب، این نظر آنهاست. اما در مقابل درخواستها برای ایجاد تغییرات بنیادین در ساختار سیاسی کشور خیلی بیشتر از آنان (کردها) است. اکنون این فرصت فراهم شده تا احزاب و گروههای سیاسی گرد هم جمع شوند و فکری برای ایجاد تغییرات بنیادین در ساختار سیاسی کشور بکنند، در غیر اینصورت، مطالبات مردم افزایش پیدا خواهد کرد.
تسنیم: آیا این تغییراتی که شما از آن سخن میگویید، نظام پارلمانی را به نظام ریاستی تبدیل خواهد کرد یا اینکه در نظام پارلمانی اصلاحاتی انجام خواهد شد؟
غماس: اصل مسئله یعنی این روند سیاسی که بعد از سرنگونی رژیم صدام بهوجود آمده باید در عراق باقی بماند، زیرا این موضوع، حافظ وحدت و یکپارچگی این کشور است، در حقیقت، روند سیاسی مزبور محصول اقدام مشترک نیروهای مخالف رژیم صدام و خواست ملت عراق است اما در جزئیات ساختار سیاسی کشور، موضوعاتی که وارد قانون اساسی و شیوه برگزاری انتخابات شده است، باید مورد بازنگری قرار گیرند. اکنون احزاب و گروههای سیاسی به این مسائل فکر میکنند و بهسمت حلوفصل این مشکلات گام برمیدارند.
تسنیم: در محافل سیاسی و رسانههای خبرهایی به گوش میرسد مبنی بر اینکه احزاب و گروههای عراقی بهسمت دستیابی به یک توافق در حرکتند، نظر شما در این زمینه چیست؟
غماس: مسئله توافق این احزاب و گروهها با یکدیگر نسبی است یعنی الآن در حال نگاه کردن به یک خطری هستند. دخالت کشورهای بیگانه در امور داخلی عراق یکی از بزرگترین خطرهایی است که این کشور را تهدید میکند. بیگانگان میکوشند تظاهرات مردمی را که بحق است، بهسمتی سوق دهند که نشان دهند این تظاهرات علیه ساختار حاکمیت در عراق است. آنها با دروغپردازیها، بهکارگیری فضای مجازی و پرداخت پول به بعضیها تلاش میکنند تمام چیزها بهویژه آنهایی را که مقدس هستند نابود کنند، مثل مرجعیت دینی یا حشد شعبی. بیگانگان، این مقدسات را در عراق مورد تاختوتاز قرار دادهاند. ما در عراق شاهد بودیم که برخی افراد در قبال دریافت پول اقدام به چنین حرکتهای زشتی میکردند. اکنون بسیاری از مردم از این اقدامات خود را کنار کشیدهاند یا به مقابله با آنها برخاستهاند.
تسنیم: در نهایت شما روند تحولات عراق را به چه سمت و سویی میبینید؟
غماس: این حرکت بحق ملت یک اقدام بسیار مثبتی است، مشروط بر آنکه مردم بتوانند خواستههای خود را محقق سازند و از دخالتهای بیگانگان و بعثیها در تحولات عراق جلوگیری کنند. در اینجا باید به این نکته اشاره کنم که بعثیها تلاش کردند طی تظاهرات اخیر یک شکافی بین مردم و نیروهای امنیتی ایجاد کنند. اگر مردم بتوانند بر این مسائل تفوق پیدا کنند تظاهرات آنان یک حرکت مثبتی خواهد بود که بسترساز تغییرات بنیادین در ساختار سیاسی کشور خواهد شد.
تسنیم: اگر نکتهای بهنظر شما میرسد که ضروری میدانید مطرح شود خوشحال میشویم آن را بشنویم.
غماس: نه موضوع خاصی نیست.
تسنیم: ممنون از این فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
غماس: من هم از شما تشکر میکنم.
گفتوگو از عباس سیدمیرجمکرانی
انتهای پیام/+