آقاعباسی : ایجاد رشته تئاتر کودک و نوجوان در دانشگاه‌ها از واجب‌ترین کارها است
یدالله آقاعباسی، پژوهشگر و استاد تئاتر می‌گوید آموزش‌های حال حاضر پراکنده و باری به‌هر جهت است و در صورت تصویب این رشته، تئاتر کودک و نوجوان و به تبع آن تئاتر بزرگسال منتفع خواهند شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، یدالله آقاعباسی نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر، مترجم، مؤلف، مدرس و پژوهشگر کرمانی، یکی از اعضای شورای انتخاب آثار مسابقه کودک و نوجوان بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان بود.
او در خصوص کیفیت آثار ارسالی به جشنواره بیست و ششم جهت حضور در مسابقه تئاتر کودک و نوجوان،گفت: کارهای خوب بسیار بودند. وقتی می‌خواهید از بین بیش از 100 کار متقاضی حضور در مسابقه، برای هر بخش هفت تا هشت کار انتخاب کنید در آستانه کار دشواری قرار می‌گیرید. به واسطه جمعی بودن این انتخاب، هر کس برای هر کار نمره‌ای در نظر می‌گیرد و در نهایت مجموع نمره‌ها منجر به تصمیم‌گیری می‌شود. از نظر من نمره اکثر کارها بالا بود، هر چند تعدادی از کارها بودند و همیشه هستند که تنها به سرگرم کردن مخاطب می‌اندیشند و متونی که واقعاً به قصد اجرا برای کودک یا نوجوان نوشته شده باشند کمترند. برخی کارگردانان تنها به سرگرم‌‌سازی مخاطب با عناصری چون موسیقی و حرکت بدن می‌اندیشند که اگرچه عناصر مهمی‌اند اما نباید متن را تحت‌الشعاع قرار دهند.
آقاعباسی که رساله دکترایش با عنوان «دانشنامه نمایش ایرانی» در سال 1391 در قالب کتاب منتشر شد و جایزه فارابی را از آن خود کرد، ادامه داد: توصیه من به گروه‌های تئاتر کودک و نوجوان این است که کارهای مناسب این گروه سنی را انتخاب کنند و حتماً از مشورت متخصصین روانشناس و جامعه‌شناس برخوردار شوند و حتی چنین کسانی را در گروه‌شان داشته باشند تا از برخی آسیب‌ها که کارهای کودک و نوجوان معمولاً از آن لطمه می‌بینند محافظت شوند. ممکن است کاری از لحاظ کارگردانی و بازی بسیار موفق عمل کند؛ اما مضمونش مخالف اصول تربیتی کودکان و نوجوانان باشد. اشاره من مشخصاً به لزوم تمرکز گروه‌ها بر مسئله آموزش، تربیت و پرورش روان کودک است. در مجموع حضور این تعداد متقاضی برای شرکت در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان مایه خوشحالی است، گروه‌هایی که نسبتاً از سراسر کشورند، هر چند در برخی نقاط جغرافیایی متمرکزتر و در برخی نقاط کم‌رنگ‌ترند. گمان می‌کنم جشنواره از پتانسل عظیمی برخوردار است که اگر برخوردی آگاهانه‌تر و دلسوزانه‌تر با آن صورت بگیرد، دستاوردهای قابل توجه‌تری خواهد داشت.
این پژوهشگر و مترجم نمونه تئاتر در سال 1382 (منتخب خانه تئاتر، اداره‌کل هنرهای نمایشی و مرکز ITI ایران) در خصوص رقابتی بودن یا غیررقابتی بودن جشنواره و این که کدام‌یک زمینه‌ساز بستری سالم‌تر برای رشد و توسعه تئاتر کودک و نوجوان است، گفت: من در مجموع اعتقاد و علاقه‌ای به رقابتی بودن جشنواره ندارم. اگر می‌شد در سال‌های آینده گروه‌ها به قصد دیدن کار یکدیگر، به قصد مورد نقد صحیح قرار گرفتن و به قصد تبادل اندیشه و تجربه در جشنواره حضور داشته باشند و رقابت فعلی برقرار نباشد اتفاق بهتری رخ می‌داد. بسیاری به قصد دست‌یافتن به جایزه است که در جشنواره شرکت می‌کنند و با حذف جایزه، غرض شرکت در مسابقه از میان برداشته می‌شود و آن وقت است که افراد برای دیدن کار دیگران و حتی برای بازاریابی کار خود در جشنواره حاضر می‌شوند. مسئله بازاریابی امر مهمی است و جشنواره می‌تواند به این نکته توجه‌ای ویژه بکند. به عقیده من باید هدیه‌ای سراسری برای تمام شرکت‌کنندگان در نظر گرفته بشود اما مسئله اول، دوم و سوم شدن مطرح نباشد. طبیعتاً آثاری که از کیفیت بهتری برخوردار باشند، توجه بیشتری را چه از سوی منتقدین و چه از سوی تماشاگران به خود جلب می‌کنند اما رقابتی بودن موجب نارضایتی می‌شود و افراد احساس می‌کنند نادیده گرفته شده‌اند و این شایسته رویدادی چون جشنواره تئاتر نیست.
مترجم نمایشنامه‌هایی چون «تشنگی و دو نمایشنامه دیگر»، «تار عنکبوت و دو نمایشنامه دیگر» و «پیش از ناشتایی و سه نمایشنامه دیگر» از یوجین اونیل، در مورد این که جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان باید میزبان بهترین نمایش‌هایی باشد که در طول سال روی صحنه رفته‌اند یا در مقام تهیه‌کننده به حمایت از تولیدات تازه بپردازد، گفت: به نظر من باید تلفیقی از این دو ایجاد کرد. جشنواره می‌تواند بخش‌های مختلفی داشته باشد، بخشی برای تولیدات تازه و بخشی به عنوان ویترین، میزبان بهترین اجراهای تولید سال. به عقیده من نباید تنها بر مبنای یک شیوه عمل کرد و می‌توان نگاهی متنوع‌تر داشت.
این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان در پاسخ به این که آیا می‌توان گفت تولید تئاتر برای نوجوانان دشوارتر از تولید تئاتر برای کودکان است یا خیر هم گفت: قطعاً اینگونه است، نوجوانان را نمی‌توان مانند کودکان به سادگی سرگرم کرد. نوجوان تماشاگری است که باید برای جذب کردنش زحمت کشید و تولید نمایش برای نوجوانان حلقه مفقوده تئاتر ما است. ما بیشتر از تئاتر نوجوان به تئاتر کودک توجه کرده‌ایم و این قشر از مخاطب تئاتر را نادیده گرفته‌ایم. تولید تئاتر برای نوجوانان هم نیازمند برخورداری از دانش تئاتر بزرگسالان است و هم محتاج شناخت نیازهای نوجوانان. نیازهای نوجوانان جای بحث دارد و از جمله آنها می‌توان به ماجراجویی، تعیین هویت و عشق اشاره کرد و همین موجب دشواری کار و کم بودن تعداد دست‌اندرکاران آن می‌شود.
آقاعباسی در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان گفت یکی از نیازهای امروز اهالی تئاتر کودک و نوجوان، تصویب این رشته در مراکز دانشگاهی و آموختن این شاخه از تئاتر به‌صورت آکادمیک است، هم گفت: این یکی از واجب‌ترین کارها است. به‌خاطر دارم خانم هما جدی‌کار از جمله کسانی بودند که در سال‌های اخیر این مسأله را پیگیری و حتی زمانی نیز در مورد واحدهای احتمالی این رشته با من مشورت کردند. ما در تئاتر کودک و نوجوانمان شاهد چند حلقه مفقوده‌ایم که یکی از آنها نمایش خلاق است. نمایش خلاق، نمایشی پرورشی است و آشنا شدن اهالی تئاتر کودک و نوجوان با آن می‌تواند بسیاری از نقاط ضعف این گونه از تئاتر را پوشش دهد. تشویق‌های بی‌جهت، غره شدن‌های بی‌دلیل و سرخوردگی‌های بی‌معنا می‌تواند با نمایش خلاق برطرف شود. تئاتر با کودکان و تئاتر برای کودکان دو مسأله‌ای است که باید به یک اندازه مورد توجه قرار گیرد که طبیعتاً مورد اول به علت کودک بودن بازیگران دشوارتر است. به تئاتر نوجوانان می‌رسیم که اساساً اندک است. مسأله بعدی نبود رشته تئاتر کودک و نوجوان در دانشگاه است که خروجی آن می‌تواند در تئاتر کودک و نوجوان و در ادامه در جشنواره به شکل جریانی عظیم دیده شود. آموزش‌های حال حاضر پراکنده و باری به‌هر جهت است و در صورت تصویب این رشته، تئاتر کودک و نوجوان و به تبع آن تئاتر بزرگسال منتفع خواهند شد.
او در پایان در خصوص مقطعی که رشته تئاتر کودک و نوجوان باید در آن تصویب شود؛ کارشناسی یا کارشناسی‌ارشد، به عنوان یکی از نقاط محل اختلاف موافقان تصویب این رشته، گفت: به نظر من مهم این است که این رشته تصویب شود و تفاوتی نمی‌کند از کارشناسی باشد یا کارشناسی‌ارشد، گام اول پدید آوردن این رشته است و در ادامه در جریان کار مشخص می‌شود که آیا باید به مقاطع پایین‌تر بازگشت یا خیر.
بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان از 16 تا 21 آبان به دبیری مجید قناد در همدان برگزار خواهد شد.
انتهای پیام/