خواب خرگوشی میراث فرهنگی مانع اجرای پروژه ۵۰ ساله در قم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، پروژه شهیدان برقعی که تقاطع سجادیه در خیابان انقلاب (چهارمردان) را به چهل اختران در خیابان آیت‌الله طالقانی (آذر)‌ متصل می‌کند، از سال 1346 تاکنون بر زمین‌مانده و با عمری بیش از 50 سال مشخص نیست چه زمانی قرار است به اتمام برسد تا مشکلات اجتماعی، امنیتی، فرهنگی و اقتصادی که برای اهالی این منطقه با خرابی‌های طولانی به وجود آمده، مرتفع گردد.

مسئولان استانی و مدیران شهری تاکنون بازدیدهای مختلفی از این پروژه داشتند و انتقادات فراوانی به عدم اتمام آن شده اما هنوز این زخم کهنه بر تن شهر قم باقی است و این بار برای پی بردن به مسائل مغفول مانده این پروژه و آخرین اخبار آن به سراغ غلامرضا جانقربان معاون شهرسازی و معماری شهرداری قم رفتیم و در گفت‌وگویی تفصیلی ابعاد مختلف این پروژه را بررسی کردیم.

تسنیم: آخرین تحولات پروژه شهیدان برقعی را توضیح دهید.

متأسفانه تملک پروژه شهیدان برقعی طولانی شده و علی‌رغم اینکه رینگ ترافیکی با عرض 30 متر محسوب می‌شود و از تاریخ تصویب و شروع در طرح تفصیلی، حدود 3 طرح جامع و تفصیلی را پشت سر گذاشته، اما همچنان به اتمام نرسیده است.

تأسف دیگر این است که تا قبل از سال 96، کلیه تملکاتی که انجام‌شده کمتر از 20 درصد طول مسیر و به‌صورت خیلی موردی و موضوعی بوده؛ خوشبختانه در دوره دکتر سقائیان نژاد جزو پروژه‌های اولویت‌دار شهرداری قرار گرفت و مثل فاز 5 بلوار عماریاسر، هم در سال 97 و هم در سال 98 اعتبار خوبی برای آن تخصیص داده‌شده است.

تا الان 50 درصد تملکات طول مسیر انجام‌شده و الباقی  حدود 50 ملک دیگر باقی‌مانده که با تملک آن‌ها این طرح تمام‌شده و مسیر سواره‌رو اجرا می‌شود. اما تحقق این امر همکاری مردم را می‌طلبد. چراکه تملک یکی از کارهای سخت در شهرداری است.

تسنیم: چه تعداد ماده 9 انجام دادید و چقدر اعتبارات جذب‌شده است؟

طبیعتاً مردم در منزل سکونت دارند و مدیریت شهری این را در نظر گرفته که هم رضایت مردم را باید جلب کند هم پروژه‌های عمرانی شکل بگیرد. مهم برای ما رضایت مردم از شهرداری است. هرچند که قانون  در ماده 9 و ماده 8 پیش‌بینی‌هایی کرده، اما طبیعتاً مدیریت شهری در نظر دارد که با جلب رضایت حداکثری مردم حرکت کند و تا آنجا که امکان دارد در مسیر قانون ماده 9 و ماده 8 قرار نگیرد.

شهردار هم تأکید دارد که بخش باقی‌مانده از تملکات تا پایان سال باید انجام شود. منطقه یک هم با جسارت روی این پروژه متمرکزشده و معاونت مالی اقتصادی شهرداری هم ازنظر ریالی و نقدینگی چاره‌اندیشی کرده و درواقع توانستیم اعتباری که هم در سال 97 و هم در سال 98 دیده‌شده، جذب کنیم.

تا امروز یک مورد هم ماده 9 ثبت‌نشده و حدود 50 درصد طول مسیر تملک شده و الباقی حدود 50 ملک باقی‌مانده که شورا و شهرداری در نظر دارند بخشی از تملکات با اصلاح بودجه تا پایان سال و بخشی در سال 98 انجام شود و از طریق معاونت فنی عمرانی، احداث مسیر اجراشده و مشکلات مردم این منطقه برطرف شود .

تسنیم: مشکل فعلی پروژه فقط تملک است یا موانع دیگری نیز وجود دارد؟

حدود 50 سال است که مردم گرفتار شدند و امید بسیار زیادی است در سال 98 بتوانند سختی‌های طی شده را بگذرانند. اما در بازنگری طرح تفصیلی، سازمان میراث فرهنگی سابق که امروز به وزارتخانه ارتقا یافته، بخشی از شهر را به‌عنوان بافت تاریخی اعلام کرده و متأسفانه با استفاده از نقشه هوایی سال 1332 که در آن دوره بافت‌های تاریخیِ جاندارتر و بهتری بود، این نقشه‌ها را ملاک تعیین حریم بافت تاریخی قرار داده است.

طبیعی است که در آن زمان تغییرات طرح‌های تفصیلی شهری نبوده و فضای خوبی بدون عقب‌نشینی و بلندمرتبه‌سازی بوده اما میراث فرهنگی بدون مطالعه و بدون آنکه مراحل کاری در شهرداری‌ها و کمیسیون‌های ماده 5 طی شود،‌ این طرح را تهیه‌ کرده و متأسفانه با تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی به 168 شهر ابلاغ‌شده است.

در این راستا 315 هکتار از هزار و 580 هکتار بافت فرسوده شهر قم، درگیر این موضوع است که مشکلی با اصل موضوع نیست. قطعاً باید بناها و گذرهای ارزشمند و تاریخی که دارای ارزش میراثی است و می‌تواند در گردشگری و توسعه گردشگری شهر تأثیر داشته باشد، حفظ و حراست شود. اما متأسفانه طرح به‌صورت پهنه‌ای تهیه‌شده و اجازه هیچ اقدامی را در این 315 هکتار نمی‌دهد.

تسنیم: حرف آخر میراث فرهنگی چیست و چه راهکاری دارد؟

میراث فرهنگی بحث الگوهای ساخت و عدم عقب‌نشینی را مطرح می‌کند که موضوع ساخت‌وساز بر اساس وضع موجود تعداد طبقات را محدود ‌کرده و به لحاظ اینکه از سال 1332 تا امروز، 63 سال می‌گذرد و 4 طرح تفصیلی و جامع را پشت سر گذاشته، این مناطق را در طرح‌های توسعه شهری با 5 یا 6 طبقه دیده‌اند و گذرها اصلاح‌شده و حتی نزدیک به 45 هکتار در راستای طرح توسعه شهری تعریف و تغییر کاربری داده‌شده است.

با وضعیت موجود ، نمی‌توان نسخه‌ای را با آن عکس هوایی برای مردم پیچید و شاهد کمترین صدور درخواست پروانه و تجدید بنا در بافت فرسوده و تاریخی هستیم. به استاندار و نمایندگان مجلس نیز بیان شده که حفظ بافت میراثی برایمان ارزشمند بوده و در حفظ موارد ارزشمند تلاش شده و حتماً باید برای اماکنی که ثبت تاریخی و ملی دارند، اقدام لازم صورت گیرد.

به‌عنوان نمونه خانه شاکری را سه دنگ قبلاً خریداری کرده و سه دنگ هم باید خریداری شود که امیدواریم دولت هم کمک کند. اما میراث فرهنگی بحث ضوابط را مطرح می‌کند و ما معتقد هستیم که ضوابط باید به ما ابلاغ شود. اما باگذشت بیش از سه سال که از ابلاغ طرح بافت تاریخی می‌گذرد، تا امروز هیچ ضوابطی ابلاغ نشده است.

تسنیم: جمعت بومی این منطقه چه شرایطی دارند؟

متأسفانه شاهد کاهش جمعیت بومی در این منطقه هستیم. جمعیت غیربومی از اتباع و کشورهای مختلف مانند افغانستان، عراق، پاکستان و یکی دو کشور دیگر ساکن در این منطقه شدند و جمعیت بومی اصیلی که واجد شرایط زندگی و زیست بودند، به جهت اینکه ما نتوانستیم شرایط مطلوب زندگی و ارزش‌افزوده منطقه را حفظ کنیم، به‌صورت اجاره یا قیمت‌های نازل در حال خروج هستند.

وقتی ارزش‌افزوده نباشد و طبقه داده نشود و ازنظر ریزدانگی و مسائل دیگر به لحاظ قدیمی بودنِ این بافت‌ها و خدمات اساسی مانند فضای سبز، فضاهای آموزشی و فرهنگی، محرک‌های توسعه و... ایجاد نشده باشد، املاک قیمتی ندارند. هرچند در این سال‌ها روی این موضوع تمرکز کردیم و محرک‌های توسعه را پیرامون این مناطق و مساجد در نظر گرفتیم.

تسنیم: نهایتاً چه اتفاقی خواهد افتاد و سرنوشت بومی‌ها و این منطقه شهر چه خواهد شد؟

آخرین قانونی که از طرف دولت به استانداری‌ها و شهرداری‌ها ابلاغ‌شده، تکلیف همه دستگاه‌ها را روشن کرده.  شهرداری30 درصد باید هزینه کند و دولت 70 درصد. ما بیش از 30 درصد هزینه کردیم اما شاهد سهم دولت در بافت فرسوده نیستیم.

اعتقاد داریم به‌صورت موردی و حفظ دانه‌ها باید در بافت تاریخی ورود کرد و به‌عنوان حفظ جایگاه بناهای ارزشمند و تاریخی و دارای هویت با آن‌ها برخورد شود. نباید به‌صورت پهنه‌بندی برخورد کنیم. درخواست شهرداری از وزارت میراث فرهنگی این است  که تکلیف ضوابط را روشن کند.

در آخرین نشست معاونان شهرسازی کلان‌شهرها یکی از مباحث مهم،‌ همین موضوع بود که معاون وزیر کشور نیز در جریان قرار گرفت و همه کلان‌شهرها با این موضوع به‌عنوان یک مسئله مواجه بودند و متاسفانه هیچ تصمیمی برای آن نگرفتند.

قطعاً اگر تصمیمی درباره این موضوع گرفته نشود، جمعیت بومی این بافت‌ها به‌خصوص بافت تاریخی را از دست خواهیم داد و جامعه با مسائل امنیتی، سیاسی و اجتماعی پیچیده‌ای مواجه خواهد شد.

انتهای پیام/456/ ت