یادداشت| آزادی انس حقانی؛ آیا راه توافق صلح افغانستان ناهموارتر شده است؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، آزادی انس حقانی فرزند جلال‌الدین حقانی رهبر شبکه حقانی و از فرماندهان ارشد گروه طالبان پیام‌های زیادی در دل خود دارد که در نوشته گذشته که در همین خبرگزاری منتشر گردید به صورت مفصل به آن پرداخته شده است که در دو لینک زیر می‌توانید آن‌ها را مطالعه کنید:

در این مدت اما یک نکته اساسی پیرامون آزادی وی در محافل مختلف خبری مورد بحث و بررسی قرار گرفته و آن نکته این است که آزادی انس حقانی چه تاثیری بر آغاز مجدد روند مذاکرات صلح در افغانستان خواهد گذاشت.

عده‌ای بر این عقیده‌اند که اصل توافق میان طالبان و آمریکا برای تبادل زندانیان دو طرف خود نشان از آن دارد که دو طرف می‌توانند بر سر موارد دیگر نیز به توافق‌هایی دست یابند، پس آزادی انس حقانی جرقه‌ای برای آغاز مجدد روند مذاکرات مستقیم صلح میان آمریکا و طالبان می‌تواند باشد. این نظریه تا حدی می‌تواند درست باشد اما طرفداران آن باید یک نکته کلیدی و جدی را مدنظر داشته باشند که در ادامه به آن اشاره می‌شود.

یکی از نکات اساسی که در تمام مراحل مذاکرات میان آمریکا و طالبان همواره مطرح بوده و دو طرف از آن به عنوان یکی از بندهای مهم توافق نام می‌بردند، قطع رابطه گروه طالبان با دیگر گروه‌ها از جمله القاعده و عدم اجازه فعالیت مجدد آن‌ها در خاک افغانستان و استفاده از این کشور علیه امنیت سایر کشورهاست.

منابع نزدیک به مذاکرات صلح میان طالبان و آمریکا می‌گویند که این گروه این موضوع را پذیرفته و تعهد داده بوده که امنیت را در افغانستان تضمین کند.

در این زمان مخالفان گروه طالبان با پیش کشیدن بحث رابطه عمیق میان برخی رهبران القاعده و شبکه حقانی اعلام می‌کردند که امکان جدایی میان سران این شبکه و سران القاعده در ایدئولوژی و عمل وجود ندارد و میان طالبان و شبکه حقانی هم تفاوتی وجود ندارد، بنابراین سپردن تعهد قطع رابطه میان طالبان و القاعده محال است.

در مقابل، آمریکایی‌ها در رسانه‌های خود ماموریتی جدید تعریف کردند و این ماموریت آن بود که خط جدایی طالبان و شبکه حقانی را در پیش گیرند تا راه آمریکایی‌ها برای توافق با طالبان هموار باشد. همین موضوع باعث شد تا در ماه‌های اخیر رسانه‌های آمریکایی حملات علیه نیروهای نظامی این کشور را منتسب به شبکه حقانی کنند و در مواردی اینگونه تحلیل کنند که خط و ربط طالبان و شبکه حقانی از هم جداست. در واقع آمریکایی‌ها تلاششان این بود تا با جدایی میان شبکه حقانی و طالبان دو مساله اساسی را هم‌زمان پیگیری کنند:

1- اعلام اینکه طالبان دیگر در مقابل آمریکا قرار ندارد و این شبکه حقانی است که با آمریکا می‌جنگد تا عجولانه به توافق نهایی با طالبان دست یافته و افکار عمومی را در مقابل خواست و نفع خود به زانو درآورند.

2- ایجاد شکاف و اختلاف میان طالبان و شبکه حقانی با هدف تضعیف طالبان و تخلیه نیروی بدنه میانی این گروه با هدف کم کردن قدرت چانه‌زنی آنها در مذاکرات صلح.

با این حال به نظر می‌رسد مطرح شدن درخواست آزادی انس حقانی از سوی دفتر سیاسی طالبان و پافشاری بر این خواسته چند موضوع به صورت هم‌زمان روشن شده است که باید مورد توجه قرار گیرند:

1- این موضوع برای همه روشن شد که شبکه حقانی و طالبان در واقع یک گروه هستند، همانطور که سراج‌الدین حقانی فرزند ارشد جلال‌الدین حقانی معاون کنونی طالبان است و اختلاف و افتراقی میان این دو وجود ندارد و نسبت دادن برخی امور به شبکه حقانی و کنار زدن طالبان در آنها بی‌معناست و باید این دو را در کنار هم و یکی دید.

2- اگر طالبان تعهد سپرده است که با سایر گروه‌های به اصطلاح جهادی همکاری نخواهد کرد و فضا را برای آن‌ها جهت فعالیت فراهم نخواهد کرد، این بدان معناست که شبکه حقانی هم به این تعهد متعهد خواهد بود. البته باید این موضوع مهم را در نظر داشت که اگر نشانه‌هایی از ادامه همکاری شبکه حقانی با دیگر گروه‌های جهادی نیز مشاهده شد بدان معناست که طالبان هم به این همکاری رضایت دارد و نمی‌توان میان این دو در این رابطه نیز اختلافی دید.

3- بی‌شک اعضای شبکه حقانی دشمنی جدی و پایان‌ناپذیری با مدرنیته و غرب‌گرایی دارند و در طول دو دهه گذشته تمام تلاش خود را برای مبارزه با حضور آمریکا در افغانستان به کار بسته‌اند. اکنون آن‌ها خود را در جایگاه پیروز نبرد با آمریکا می‌بینند و تمایلی جدی برای توافق سیاسی با آمریکا نشان نمی‌دهند. آزادی انس حقانی نشان از آن دارد که قدرت چانه‌زنی حقانی در شورای رهبری طالبان زیاد و تاثیرگذار است بنابراین در ادامه مبارزه و عدم توافق سیاسی با آمریکا نیز می‌توانند موثر باشند.

با توجه به مطالبی که ذکر شد باید گفت آزادی انس حقانی نشانه‌ای بارز از قدرت شبکه حقانی در درون گروه طالبان است که با توجه به ایدئولوژی و نوع عملکرد این گروه در مبارزه با آمریکا و عدم تمایل به توافق سیاسی با غرب، راه ادامه مذاکره میان آمریکا و طالبان تا حدی ناهموارتر از گذشته خواهد شد البته شاید برخی اینگونه تحلیل کنند که با آزادی فرزند حقانی، سران این شبکه شاید تا حدی برای ادامه روند سیاسی میان طالبان و آمریکا راضی شده‌اند.

با این حال باید کمی منتظر ماند و دید در هفته‌های آتی تحولات صلح افغانستان به کدام سمت متمایل می‌شود‌.

نویسنده: سید حسام رضوی، کارشناس مسائل افغانستان

انتهای پیام/.