گزارش|روابط ترکیه و قطر در رقابت‌های منطقه‌ای
رابطه با قطر در حوزه سرمایه‌گذاری‌های کلان اقتصادی، دستاوردهای فراوانی برای ترکیه به‌همراه آورده اما چالشی به‌نام عربستان سعودی، آینده این رابطه را با ابهام روبه‌رو می‌کند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، سفر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به قطر و دیدار او با شیخ تمیم امیر این کشور کوچک عربی حاشیه خلیج فارس، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های ترکیه پیدا کرد.
اردوغان به‌منظور حضور در پنجمین نشست کمیته همکاری‌های استراتژیک ترکیه ــ قطر به دوحه رفت و آن‌گونه که تیم رسانه‌ای همراه اردوغان گزارش داده‌اند او از تمام ابعاد و جوانب این سفر رضایت داشته است.
واقعیت این است که در شرایط کنونی، با توجه به شرایط اقتصادی ترکیه و همچنین وضعیت رقابت‌های منطقه‌ای، تقویت روابط آنکارا ــ دوحه، برای تیم سیاست خارجی اردوغان از اهمیتی حیاتی برخوردار است و اردوغان پس از دیدار با امیر قطر اعلام کرد: ما و قطر، دوست روزهای سیاه و دشوار هستیم و این رابطه را تقویت خواهیم کرد.
اما نگاهی اجمالی به برخی از چالش‌های شورای همکاری کشورهای حوزه خلیج فارس نشان می‌دهد که عمیق شدن این رابطه، یک مسیر هموار و بدون مانع و دست‌انداز نیست.
کشوری با دلارهای نفتی فراوان
جمعیت اندک قطر و ثروت عظیم گازی این کشور کوچک، کنار برخی اشتراکات فکری بین حزب عدالت و توسعه و خاندان شیخ تمیم در مورد حمایت از جریانات اسلامی اخوان المسلمینی، موجب آن شده که دوحه و آنکارا، سال به سال به همدیگر نزدیکتر شوند.
تنها دو روز پس از کودتای نافرجام سال 2016 میلادی، چند تن از بزرگترین صاحبان سرمایه‌های بانکی قطری به آنکارا رفتند و با اعلام تصمیم سرمایه گذاری 2میلیارددلاری، نشان دادند که حفظ بقای حزب عدالت و توسعه و تیم اردوغان، تا چه‌اندازه برای دوحه اهمیت دارد.
حالا همه می‌دانند که قطری‌ها در ترکیه و در بخش‌های انرژی، توریسم، صنایع، سلامت و دفاع، پول‌های کلانی به‌روی میز گذاشته‌اند و نوع فعالیت و تداوم حضور آنان در اقتصاد ترکیه، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.
البته در این میان، پیمانکاران و سرمایه‌داران ترکیه‌ای نیز از ظرفیت‌های قطر بهره گرفته‌اند و پیش‌بینی می‌شود که رقم قراردادهای تأسیسات ورزشی مرتبط با جام جهانی در قطر، برای شرکت‌های ترکیه‌ای به مرز 16 میلیارد دلار نزدیک شود که پس از پروژه بزرگ فرودگاه کویت، یکی از بزرگترین تجارب پیمانکاران ترکیه‌ای در کار و کسب در کشورهای حاشیه خلیج فارس باشد.
همکاری‌های نظامی ترکیه و قطر
اعزام نخستین گروه نظامیان ترکیه‌ای به قطر، در سال 2015 میلادی صورت گرفت و در سال 2017 نیز چند نفربر زرهی و یگان کماندویی ترکیه به دوحه رسید و وزارت دفاع ترکیه اعلام کرده که پایگاه نظامی ترکیه در قطر، ظرفیت آن را دارد که 5 هزار نفر نیروی زبده نظامی در آنجا مستقر شوند.
شواهد نشان می‌دهد که ترکیه قصد ندارد به‌شکل عجولانه و حساسیت‌برانگیز این پایگاه را پر از نیرو کند اما در عین حال، در استراتژی نظامی و دیپلماسی منطقه‌ای آنکارا، پایگاه نظامی در دوحه، اهمیت یافته و این پایگاه می‌تواند علاوه بر اهمیت ابعاد دریایی و زمینی، کانون مهمی برای استقرار هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه و رصدهای منطقه‌ای این کشور باشد.
البته در داخل ترکیه، مخالفت‌هایی در مورد همکاری‌های نظامی این کشور با قطر وجود دارد و حزب جمهوری خلق اعلام کرده که فروش کارخانه بزرگ تانک پالت به قطری‌ها، اقدامی علیه امنیت ملی ترکیه است.
چالشی به‌نام عربستان
روزگاری، اردوغان تلاش می‌کرد با برقراری نوعی سیاست موازنه و تعادل، هم با عربستان سعودی روابط حسنه‌ای داشته باشد و هم با قطر. اما حالا ورق برگشته است و مسائل مهمی همچون پرونده قتل جمال خاشقجی و نیز تحریم‌های قطر از سوی عربستان و برخی اقدامات تمامیت‌خواهانه شاهزاده محمد بن سلمان، شرایط را تغییر داده است.
روابط خاص ترکیه و قطر با جنبش حماس و دیگر جریانات سیاسی و مبارزاتی نزدیک به تفکر اخوانی‌ها، نهایتاً منجر به آن شده که در برخی تحولات منطقه‌ای همچون سوریه و مصر، واکنش‌هایی در برابر اقدامات آنکارا و دوحه نشان داده شود که گویای برخی رقابت‌های پیدا و پنهان منطقه‌ای جدی است.
بنابراین باید گفت، رابطه با قطر در حوزه سرمایه‌گذاری‌های کلان اقتصادی، دستاوردهای فراوانی برای ترکیه به‌همراه آورده اما چالشی به‌نام عربستان سعودی، آینده این رابطه را با ابهام روبه‌رو می‌کند.
اگرچه عربستان سعودی به‌شکل آشکار با اردوغان مخالفت نمی‌کند و با او وارد تقابل نمی‌شود اما واقعیت این است که این رابطه به‌شدت صدمه دیده و هراندازه که اردوغان تلاش کرده که توپ را در زمین شخص پادشاه یعنی ملک سلمان بیندازد و رابطه با او را حفظ کند، اما باز هم تابلوی بزرگ رابطه، نشان می‌دهد که محمد بن سلمان، نگرش دیگری دارد.
در تحلیل میزان دستاوردهای ولیعهد عربستان و تحرکات تمامیت‌خواهانه و رؤیایی محمد بن سلمان در یمن، سوریه و آفریقا، نمی‌توان او را یک رهبر پیروز دانست و اتفاقاً زنجیره شکست‌های مفتضحانه او با قتل جمال خاشقجی و ماجرای آرامکو، بیشتر شد.
اما با این حال، او تلاش می‌کند با دلارهای نفتی خود، به‌شکل موذیانه و پیدا و پنهان، ائتلاف ترکیه ــ قطر را به چالش بکشد، بنابراین آنکارا و دوحه ناچارند که در تدابیر دیپلماتیک و تحرکات منطقه‌ای خود، فکری به حال عربستان سعودی و کینه‌توزی‌های شاهزاده محمد بکنند.
انتهای پیام/+
