IPTV های جعلی خطوط قرمز خانواده‌ها را شکسته‌اند/ پخش زنده غیرقانونی از کنسرت تا کلاس دانشگاه
«محمدحسن حافظی‌پور» مدیرعامل تلویزیون اینترنتی «آیو» می‌گوید که حق پخش زنده تلویزیونی در اینترنت تنها در انحصار IPTV های دارای مجوز از سازمان صدا و سیما است و دیگران حق چنین کاری را ندارند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، این روزها با ظهور نسل جدیدی از فناوری‌های رسانه‌ای و ارتباطی نظیر IPTV و VOD ها در کشور، شاهد خلق اتفاقی کم‌نظیر در عرصه ارتباطات و رسانه‌ایم. رخدادی که عمر آن در کشورهای پیشرفته به بیش از دو دهه قبل می‌رسد. ورود این فناوری‌های جدید به کشور قرین ایجاد بسترهایی تازه جهت برقراری ارتباط بهتر و تعاملی سازنده‌تر میان رسانه و مخاطبان شده است. تسهیل دسترسی به تولیدات سینمایی و تلویزیونی از طریق نرم‌افزارهایی نظیر آیو، لنز و... زمینه اقبال بسیاری از کاربران به این تلویزیون‌های اینترنتی را رقم زده است.
اما در این میان مسائل و چالش‌هایی نیز وجود دارد؛ برای بررسی وضعیت کنونی IPTV یا تلویزیون‌های تعاملی در کشور، به سراغ «محمدحسن حافظی‌پور» مدیرعامل تلویزیون اینترنتی «آیو» رفتیم. وی دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته کسب و کار با گرایش دیجیتال است. در کارنامه کاری او سوابقی چون: مدیرکل فناوری اطلاعات سازمان صدا و سیما، معاونت فناوری اطلاعات مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مشاور دولت الکترونیک معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و... به چشم می‌خورد. وی اکنون در جایگاه مدیرعامل تلویزیون اینترنتی «آیو» به پرسش‌های ما پاسخ داد.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
***
ابتدا کمی درباره IPTV و وضعیت کنونی این فناوری جدید در فضای رسانه‌ای و ارتباطی کنونی کشور توضیح دهید.
در مبحث سیستم‌های انتشار محتوا در فضای مجازی (سیستم‌های محتوا محور)، قالب‌های مختلفی وجود دارند که یکی از آنها IPTV است. یکی دیگر سیستم‌های VOD یا Video On Demand است و دیگری UGC یا User-generated content است. این سیستم‌ها جملگی محتوامحورند و پلتفرم یا بستر نشرشان فضای مجازی است.
در سیستم‌های VOD محتوا مطابق با درخواست مخاطب و تعامل با او منتشر می‌شود که این سیستم در کشور ما نیز وجود دارد. VOD ها تنها مجازند که در زمینه نشر ویدیو فعالیت کنند و به بیان دیگر صرفاً مجوز انتشار ویدیو را در اختیار دارند.
سیستم‌های UGC سیستم‌هایی‌اند که در آنها محتوا توسط مخاطب تولید می‌شود و روی بستر این سیستم‌ها قرار می‌گیرد؛ بنابراین آنها صرفاً نمایش‌دهنده‌اند؛ نمونه‌های داخلی این سیستم نیز در کشور ما وجود دارد که از روی نمونه خارجی‌اش که یوتویوب است، کپی‌برداری شده است.
کامل‌ترین و جامع‌ترین سیستم محتوا محور که تا به امروز در جهان تعریف و شناخته شده است، سیستم IPTV است. IPTV مخفف Internet Protocol television و به معنای تلویزیون‌هایی است که در بستر اینترنت کار می‌کنند. ما اکنون در کشور پنج IPTV داریم که مجوز رسمی از سازمان صدا و سیما دارند. روزی که سازمان صدا و سیما تصمیم گرفت IPTV را راه‌اندازی کند، بنا بر این بود که خود سازمان از طریق سیگنال، باندهای UHF، VHF و ماهواره سیستم خود را نشر دهد؛ سازمان می‌خواست سیستم‌های broadband خود را برون‌سپاری و به مجموعه‌های دیگر واگذار کند. در ادامه مزایده‌ای برگزار شد و سیستم‌های broadband صدا و سیما به این پنج مجموعه واگذار شد. ما در شرکت آیو تلاشمان بر این بود که بستر مناسبی را تدارک ببینیم، زیرساخت‌های فنی خوبی را ارائه کنیم و سرویس‌هایمان قطع نشود. البته ما در بستر IPTV سیستم VOD هم داریم که یکی دیگر از بخش‌های آیو را تشکیل می‌دهد و در آنجا فیلم قرار می‌دهیم. در IPTV ما پخش زنده تمامی شبکه‌های تلویزیونی وجود دارد؛ 5 یا 6 شبکه اختصاصی آیو وجود دارد که مخاطبانمان می‌توانند با آنها تعامل برقرار کنند. همچنین برای تمام شبکه‌های تلویزیونی که از سازمان صدا و سیما پخش می‌شوند، سیستم catch up، آرشیو 14 روزه و سیستم‌های Time shifting داریم؛ مثلاً تصور کنید کسی کاربر اپلیکیشن ما است و قصد دارد ساعت 20:30 اخبار شبکه 2 را ببیند؛ حتی اگر دیر به خانه‌اش برسد نیز می‌تواند با استفاده از سیستم Time shifting ما اخبار را از ابتدا مشاهده کند.
تفاوت آیو با سایر تلویزیون‌های تعاملی و VOD های دیگر چیست؟
تفاوت عمده ما با سایرین در این است که ما همواره خواسته‌ایم که محتوای فاخر ارائه کنیم و حاضر نیستیم هر محتوایی را روی سیستم و سرویس‌هایمان بارگذاری کنیم؛ نخستین دلیلش این است که ما تحت نظارت مستقیم سازمان صدا و سیماییم و تمام محتواهایمان قبل از پخش باید از بازار محتوای سازمان کد بگیرد و صدا وسیما در این راستا سختگیری‌های خاص خود را دارد؛ دلیل دیگر این است که سهامداران ما حاضر نیستند هر محتوایی را صرفاً به این خاطر که فروشمان بالاتر برود، پخش کنند. می‌خواهم بگویم سرویس ما سرویسی است که حتماً مناسب خانواده‌ها است؛ چراکه نوع محتواهای ما و تعاریفی که از این محتواها داریم به گونه‌ای است که به تثبیت بنیان‌های خانواده کمک می‌کند؛ ما در پی این نیستیم که به خاطر فروش بیشتر، ارزش‌های خانوادگی را زیرپا بگذاریم و هرچیزی را پخش کنیم. متأسفانه در حال حاضر استانداردی دوگانه یا حتی سه‌گانه در کشور ما وجود دارد؛ برخی VOD ها که از وزارت فرهنگ و ارشاد مجوز گرفته‌اند، با نظارت بسیار کمتری نسبت به ما اقدام به پخش فیلم، سریال و محتواهای دیگر می‌کنند که به اعتقاد من گاهی این محتواها مناسب خانواده‌ها نیست و در برخی مواقع حتی خطوط قرمز را هم رد می‌کنند تا مخاطبان بیشتری جذب کنند اما استانداردهای ما استاندارد سازمان صدا و سیما است؛ البته که در برخی مواقع از حیث درآمدزایی در مضیقه قرار می‌گیریم و اذیت می‌شویم؛ چراکه در چنین شرایطی مخاطبانمان ریزش می‌کنند.
ما در بستر فنی‌مان، چند نوع بستر پخش داریم؛ اساساً Aio مخفف All in one است؛ بدین معنا ما تلاش کرده‌ایم همه چیز را در یک پکیج جمع کنیم. ما سیستم‌های ست آپ باکس داریم که از نوع لینوکسی‌اند و پس از اتصال به تلویزیون، تلویزیون شما به سیستم آیو تبدیل می‌شود؛ اپلیکیشن ما روی تلویزیون‌ها قابل اجرا است؛ همچنین اپلیکیشن اندروید داریم که در گوشی‌هایی که به سیستم عامل اندروید مجهز باشند، قابل اجرا است. در سیستم‌های IOS نیز به دلیل تحریم‌ها قدری به مشکل خورده‌ایم که برای حل مشکلش در تلاشیم؛ مهم‌تر از همه اینکه ما روی سایتمان همه برنامه‌ها را قرار می‌دهیم و مخاطبانمان می‌توانند به آنجا مراجعه از امکانات متنوع آیو برخوردار شوند.
ما در آیو 2 نوع سیستم داریم؛ تعدادی از شبکه‌ها و سرویس‌هایمان رایگان است و به خرید اشتراک نیازی ندارد؛ هرکس که در سایت ما ثبت‌نام کند، می‌تواند به آنها دسترسی پیدا کند؛ برای مثال، آیو اسپرت که یکی از شبکه‌های اختصاصی ما است، چنین ویژگی‌ای دارد و مخاطب برای تماشای آن به پرداخت هیچ هزینه‌ای ملزم نیست؛ اما اگر همین آیواسپرت را با کیفیت HD ببیند، باید اشتراک خریداری کند. ما با سازمان صدا و سیما قرارداد داریم و همه تلاشمان این است محتواهایی که در آیو قرار می‌دهیم، مطابق با استانداردهای سازمان صدا و سیما باشد؛ از طرف دیگر همواره در تلاشیم ذائقه و سلیقه مخاطب را در نظر بگیریم و خانواده‌ها را از خود راضی نگه داریم.
اکنون در تلاشیم تا شبکه‌های مختلف دیگری را راه‌اندازی کنیم. دو شبکه ما که در حال حاضر مورد اقبال گسترده مخاطبان قرار گرفته است، آیو اسپرت و اشاره است. ما در آیو اسپرت تقریباً تمام مسابقات ورزشی در جهان را پوشش می‌دهیم؛ از کشتی و فوتبال گرفته تا اسنوکر. البته در این راستا همواره به خطوط قرمز سازمان صدا و سیما توجه داریم. همچنین به تازگی شبکه‌ای به نام اشاره راه‌اندازی کرده‌ایم که مخصوص ناشنوایان است و تمام فیلم‌ها و سریال‌های صدا و سیما و تولیدات خودمان را با زبانی قابل درک برای ناشنوایان روی آن قرار می‌دهیم.
نکته دیگری که می‌خواهم درباره IPTV بگویم این است که هم من و هم اعضای هیأت مدیره ما، همواره دنبال اینیم که اگر در فضای مجازی فعالیت می‌کنیم، قانونمند و ضابطه‌مند رفتار کنیم؛ البته هزینه این رفتارمان را هم می‌دهیم؛ نخست؛ هزینه ارتباط با صدا و سیما است؛ هزینه بعدی به گرفتن مجوز بازمی‌گردد؛ ما بابت همه چیزمان اعم از حقوق کارمندان، درآمدها و... مالیات پرداخت می‌کنیم.
این را هم اضافه کنم که ما در کشورمان پنج IPTV بیشتر نداریم؛ اگر دیگرانی می‌گویند که چنین ماهیتی دارند، این صرفاً ادعای آنها است؛ چراکه IPTV ها تنها با مجوز سازمان صدا و سیما چنین ماهیتی پیدا می‌کنند.
آیا در فضای کنونی کشور، فضای سالم برای رقابت شما با سایر رقبا وجود دارد؟ مهم‌ترین چالش‌ها و مسائلی که هم‌اکنون با آنها مواجهید، چیست؟
خیر؛ فضای کنونی فضایی نیست که در آن رقابت سالم میان ما و رقبایمان اتفاق بیفتد؛ اکنون شرایط حاکم بر بازار رقابت به گونه‌ای است که داور هوادار رقبای ما است. اکنون بسیاری از VOD ها خود را ملزم به رعایت هنجارهای فرهنگی و خط قرمزهای جامعه نمی‌دانند؛ بنابراین خطوط قرمز را رد و با همین شگرد، مخاطبان بسیار زیادی را جلب می‌کنند؛ این اتفاق حاکی از وجود استانداردهای دوگانه یا چندگانه در کشور است. شما ببینید سریالی که ما به دلیل رعایت خطوط قرمز سازمان صدا وسیما امکان پخش آن را نداریم، در بسیاری از VOD ها به راحتی پخش می‌شود و آنها به همین سادگی از این راه، درآمدی بالا کسب می‌کنند و در رقابت گوی سبقت را از ما می‌ربایند. ما هم‌اکنون به لحاظ زیرساخت فنی این توان را داریم که بسیاری از کنسرت‌های دارای مجوز را پخش مستقیم کنیم؛ مثلاً کنسرتی در تهران اجرا می‌شود و بسیاری در شهرستان‌ها امکان حضور در آن را ندارند و دوست دارند آن را به صورت زنده ببینند؛ ما مجوز چنین پخش زنده‌ای را نداریم اما رقبای ما در VOD ها به سادگی این کار را می‌کنند و از قِبل این کار، سود خوبی هم نصیبشان می‌شود و در ادامه نیز این محتواها روی سایت‌هایی قرار می‌گیرند که هیچ مجوزی ندارند و به این صورت زمینه قاچاق آنها فراهم می‌شود. اکنون سایت‌هایی وجود دارند که به هیچ کجا وابسته نیستند؛ هیچ مجوزی ندارند و مالیاتی هم پرداخت نمی‌کنند؛ تنها سیستم میزبانی ویدیو دارند که ویدیو را پس از دریافت نمایش می‌دهد و هر فیلمی را می‌توان از طریق آنها دید؛ اینها اقسام محتواهای گوناگون اعم از موسیقی،فیلم، سریال، تئاتر و... بارگذاری می‌کنند؛. مطالبه ما این است که با اینها برخورد شود چراکه کارشان کاملاً قاچاق است و طبیعی است که در چنین بازار رقابتی ما جا بمانیم و قطعاً در این شرایط ما متضرر می‌شویم. متأسفانه برخی اساساً قائل نیستند که برای فعالیت در فضای مجازی باید مجوزهای مخصوصی را دریافت کنند؛ حال آنکه در فضای واقعی اگر شما بخواهید یک رستوران دایر کنید، باید مجوزهای متعددی را دریافت کنید؛ البته این را هم بگویم که من به شدت مخالف اینم که برای راه‌اندازی کسب و کار اینترنتی مجوزهای متعددی را تعریف کنیم و به باور من این فرایند باید روان و سریع شود. حرف ما این است که شرایط رقابت در این عرصه به شرایطی یکسان و برابر برای همه فعالان فضای مجازی تبدیل شود.
نکته مهم دیگری که باید در اینجا بدان اشاره کنم این است که طبق قانون اساسی، مجوز پخش زنده تنها در انحصار سازمان صدا و سیما است و ما موظفیم طبق قانون اساسی عمل کنیم. سازمان صدا و سیما نیز بر اساس قراردادی که با IPTV ها دارد، این مأموریت را به آنها تفویض کرده است؛ بدین معنا، ما با هماهنگی سازمان صدا و سیما می‌توانیم پخش زنده رویدادهای مختلف را در دستور کار داشته باشیم. حال پرسش اساسی ما این است چرا باید تعدادی از سایت‌ها که چنین مجوزی را ندارند، حق پخش زنده داشته باشند؟ چرا باید بتوانند برای پخش زنده خود تبلیغ کنند و کسی جلوی آنها را نگیرد؟ ما برای پخش زنده با صدا و سیما قرارداد داریم و برای این کار هزینه پرداخت می‌کنیم. اکنون VOD ها تا جایی پیش رفته‌اند که دادگاه‌ها را هم پخش زنده می‌کنند! این کار خلاف قانون و مستلزم برخورد قانونی است؛ چراکه به کسی دوربین داده شده است که مجوز پخش زنده ندارد. پخش زنده تنها و تنها در انحصار و اختیار IPTV ها است. برخی دیگر از سایت‌ها کلاس‌های دانشگاهی را به صورت پخش زنده پوشش می‌دهند؛ همه این کارها خلاف است و باید با مسببین آن برخورد شود. اگر برخورد لازم با این اقدامات غیرقانونی صورت گیرد، مسببین آنها مانند ما برای اخذ مجوزهای لازم اقدام می‌کنند و کسب و کار ما نیز لطمه نمی‌خورد. من کاملاً از تعمیم فضای مجازی طرفداری می‌کنم؛ بدین معنا که در این فضا کسب و کارهای مختلف ساماندهی شود اما می‌گویم این کار باید در چارچوب قوانین و ضوابط پیش‌بینی شده و در شرایطی یکسان و برابر صورت پذیرد. اکنون مسئولیت نظارت بر محتوای منتشر شده در VOD ها با کیست؟ ما اگر بخواهیم برنامه‌ای آموزشی را پخش کنیم، این برنامه باید از چندین لایه نظارتی عبور کند، کد دریافت کند تا در نهایت به مرحله پخش برسد. اکنون بسیاری از سایت‌های پخش فیلم وسریال، فیلم‌ها و سریال‌های خارجی را دانلود و به سرعت آنها را در خروجی‌های خود بارگذاری می‌کنند؛ ما نیز ممکن است این کار را بکنیم اما هر فیلم را دست‌کم 5 الی 6 بار مورد نظارت و اصلاح قرار می‌دهیم و محتوای آن را در نسبت خانواده‌ها مناسب‌سازی می‌کنیم.
بنابراین عملکرد تمامی فعالان فضای مجازی اعم از سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها و... در پخش زنده تلویزیونی کاملاً غیرقانونی است؛ مگر این اتفاق با استفاده از مجوز IPTV ها رخ دهد.
بله کاملاً همین‌طور است؛ طبق قانون اساسی کشور، هیچ سایت یا اپلیکیشنی غیر از IPTV هایی که از صدا و سیما مجوز قانونی دارند، حق پخش زنده تلویزیونی را ندارند و این حق تنها در انحصار سازمان صدا و سیما است. بنابراین پخش زنده هر رویداد در فضای مجازی در رسانه‌هایی غیر از IPTV هایی که مجوز خود را از سازمان صدا و سیما کسب کرده‌اند، ممنوع است و این ممنوعیت تفسیربردار هم نیست. درخواست ما از سازمان صدا وسیما، معاونت‌های فضای مجازی و حقوقی سازمان، قوه قضاییه و هرکس که می‌تواند مأخذ و مرجع این مسئله باشد، این است که به این ماجرا ورود و وضعیت کنونی را ساماندهی کنند. خواسته ما این است که در فضای کنونی رقابت سالم و برابر به وجود بیاید. بنابراین لازم است بار دیگر بر این نکته تأکید کنم که حق پخش زنده در بستر فضای مجازی تنها در انحصار IPTV های دارای مجوز از سازمان صدا و سیماست و دیگران حق چنین کاری را ندارند؛ زیرا در غیر این صورت مرتکب رفتاری غیرقانونی شده‌اند.
انتهای پیام/
