جواد معروفی در کار جدی و در دوستی بسیار صمیمی بود
افلیا پرتو نوازنده پیانو و از پیشکسوتان موسیقی ایران معتقد است که جواد معروفی در کلاس‌های درس بسیار جدی و پس از آن بسیار صمیمی و دلسوز بود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، 16 آذر مصادف با درگذشت استاد جواد معروفی نوازنده پیانو موسیقی ایرانی است. برای شناخت بیشتر این استاد و آشنایی با ویژگی‌های هنری و اخلاقیِ او سراغ افلیا پرتو از شاگردان برجسته معروفی رفتیم.
افلیا پرتو از نوازندگان پیشکسوت و شناخته شده‌ی پیانو در موسیقی ایران است. او سابقه‌ی شاگردیِ جواد معروفی را دارد و درباره این استاد موسیقی ایران می‌گوید: نخستین بار به عنوان شاگرد هنرستان موسیقی ملی به کلاس معروفی رفتم. ساز اصلی‌ام در هنرستان پیانو بود و ایشان هم در آنجا این ساز را تدریس می‌کرد. مهمترین ویژگی کلاس‌های معروفی دلسوزی، توجه و دقتی بود که او در امر آموزش داشت. هنگام تدریس و کار بسیار جدی بود اما پس از کلاس‌ها با شاگردانش صمیمیت ویژه‌ای داشت.
او ادامه می‌دهد: من تا پایان مقطع دیپلم شاگرد معروفی بودم. پس از آن هم با او در ارتباط بودم و همیشه از دانش این استاد موسیقی ایران بهره می‌بردم.
این بانوی پیانونواز درباره تاثیرهای جواد معروفی بر موسیقی ایران می‌گوید: معروفی در زمان خودش نوآوری‌های بسیاری داشت. در پیانو نوازیِ موسیقی ایرانی، هارمونی را با دست چپ وارد کرد. استادان پیش از معروفی چنین کاری نمی‌کردند. معروفی قطعه‌هایی برای پیانو نوشت که علاوه بر بودن در چارچوب موسیقی ایرانی، می‌توان این قطعه‌ها را با کوک استاندارد پیانو در هر کجای جهان اجرا کرد. یعنی برای اجرای آثار معروفی نیاز به تغییر کوک پیانو به کوک ایرانی نیست. این کار باعث شد که نوازندگان پیانو در هر کجای جهان بتوانند قطعه‌هایی از موسیقی ایرانی با همان کوک اصلیِ پیانو اجرا کنند.
معروفی برای موسیقی ایران زحمات بسیاری کشید، آهنگ‌های بسیاری نوشت و اجرا کرد.
پرتو درباره‌ی استفاده کمتر از پیانو در موسیقی ایرانی تاکید می‌کند: استفاده از پیانو در موسیقی ایران بستگی به نوع اثری دارد که برای اجرا می‌نویسند. وقتی برای اجرا کوک ایرانی لازم باشد، پیانو کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر با کوک استاندارد پیانو برای این ساز قطعه‌ای نوشته شود، پیانو هم به راحتی قابل استفاده است.
این نوازنده پیانو درباره انتخاب بهترین اثر از میان آثار جواد معروفی می‌گوید: مثل این است که بگویید کدام بچه‌تان را بیشتر دوست دارید؛ همه آثارش را دوست دارم. معروفی سراپا مهربانی، پاکی و صداقت بود. بی ریا آنچه می‌دانست را به شاگردانش یاد می‌داد.
افلیا پرتو تاکید می‌کند: معروفی همیشه به ما توصیه می‌کرد که اول موسیقی غربی را یاد بگیرید و بعد موسیقی ایرانی را روی پیانو اجرا کنید. خودم اول به شاگردانم موسیقی بین‌المللی را یاد می‌دهم و بعد وارد فضای موسیقی ایرانی می‌شوم.
یاد و خاطرِ این استاد موسیقی ایرانی گرامی و روحش شاد باد.
جواد معروفی در سال 1291 در تهران به دنیا آمد. مادرش عذرا و پدرش موسی معروفی، از شاگردان برگزیده درویش خان و از موسیقی‌دانان بزرگ دوره خود بودند. پنج سال داشت که خواهرش، نرگس به دنیا آمد. چند سال بعد در همان دوره کودکی مادرش را از دست داد و در خانواده پدری بزرگ شد. در 18 سالگی با شمس الزمان ازدواج کرد. حاصل این ازدواج چهار فرزند بود: منوچهر، شکوه الزمان (گیتی)، ژیلا و فرهاد. او در طول عمر خود سعی در آشتی دادن موسیقی سنتی و غربی داشت. وی در بامداد روز سه شنبه، 16 آذر 1372 در تهران درگذشت و پیکر او در آرامگاه فرهیختگان ادب و هنر بهشت زهرا (مقبره شماره ٩5٣) به خاک سپرده شده است.
آموزش موسیقی را نزد پدر آغاز کرد؛ تار می‌نواخت و با نواختن ویولن نیز آشنا شد. بعد از دوره ابتدایی، در 14 سالگی و در دوره‌ای که کلنل وزیری مدیر هنرستان ملی موسیقی بود، به تحصیل در آن جا مشغول شد. به پیانو روی آورد و نزد خانم تاتیانا خاراتیان به یادگیری تکنیک نوازندگی پیانو کلاسیک مشغول شد. اتودها و پرلودهای فردریک شوپن، سونات‌های ولفگانگ آمادئوس موتسارت، لودویگ ون بتهوون، فرانتس شوبرت و فوگ‌های باخ را با مهارت می‌نواخت. در کنار موسیقی کلاسیک، موسیقی ایرانی را هم ادامه داد و تحصیلات موسیقی را نزد علینقی وزیری کامل کرد.
در 21 سالگی، در 1312، به دلیل استعداد شگرفش در موسیقی به استخدام وزارت فرهنگ و هنر وقت درآمد و معلم موسیقی مدارس تهران شد و به آموزش سلفژ و دیکته موسیقی در هنرستان پرداخت. از 1319، هم‌زمان با افتتاح رادیو به این مؤسسه پیوست و سال‌ها تک نواز پیانو بود. از 1332 به سرپرستی موسیقی رادیو منصوب شد و هم‌زمان با آن به عضویت شورای عالی موسیقی درآمد. معروفی همچنین رهبر ارکستر شماره یک و رهبر ارکستر گل‌ها بود. او تنظیم‌کننده آهنگ‌های علی اکبر شیدا، عارف قزوینی، رکن‌الدین مختاری و درویش خان و بسیاری دیگر از آهنگسازان معروف ایرانی بوده‌است.
خودش می‌گوید: «از بدو تأسیس رادیو در سال 1319 در آنجا هم مشغول شدم. در آن موقع سنی نداشتم ولی هم نوازنده پیانو بودم و هم رهبر ارکستر شماره یک. سال اولی که رادیو تأسیس شد، در اولین ارکستر رادیو این نوازنده‌ها بودند: ابوالحسن صبا، حبیب سماعی، حسین تهرانی، مرتضی نی‌داوود و خود من. بعدها که برنامه گل‌ها تأسیس شد من رهبر ارکستر آن شدم و نوازنده پیانو و سولیست هم بودم. برای ارکستر گل‌ها هم قطعاتی تنظیم می‌کردم.»
او در نواختن پیانو برای موسیقی ایرانی، از روش مشیر همایون شهردار بیشتر از مرتضی محجوبی اقتباس می‌کرد؛ اما شیوه‌ای ویژه و یکتا داشت که تکنیک در آن آشکار بود. معروفی بیش از چهل سال در زمینه آهنگسازی فعالیت کرد. معروفی و پدرش، از نخستین کسانی محسوب می‌شوند که قطعاتی در دامنه موسیقی ایرانی برای پیانو ساخته و تنظیم کرده‌اند. اولین قطعه جواد معروفی، ترانه‌های خیام، بر اساس رباعیات خیام بود که در 1315 اجرا شد.
از جمله خدمات فرهنگی و آموزشی جواد معروفی، می‌توان به سال‌های تدریس در دانشگاه تهران اشاره کرد. در آن زمان روش ساخت آهنگ و فرم‌های اصیل موسیقی را تدریس می‌کرد. استاد در سال‌های عمرش در دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی شاگردان بسیاری تربیت کرد که از هنرمندان بنام کشور هستند. اردشیر روحانی، افلیا پرتو، انوشیروان روحانی، پرویز اتابیگ (اتابکی)، مهین زرین پنجه و ساسان محبی.
خودش می‌گوید: «سبک من را انوشیروان روحانی، اردشیر روحانی، افلیا پرتو، مهین زرین پنجه و ساسان محبی خوب می‌نوازند. آنها شاگردان خوبم بوده‌اند. آنها، هم موسیقی ایرانی را می‌دانند و هم موسیقی غربی را. موسیقی ایرانی را وقتی به شاگرد درس می‌دهیم که دست روان داشته باشد و موسیقی کلاسیک را زده باشد. چون موسیقی کلاسیک دست را روان و نت خوانی را قوی می‌کند. بعداً موسیقی ایرانی به او درس می‌دهیم، چون موسیقی ایرانی تکنیک مفصلی دارد.»
22 دیماه سال 1373 انجمن موسیقی ایران اولین بزرگداشت جواد معروفی را در تالار وحدت برگزار کرد. در این بزرگداشت بهمن بوستان پیرامون زندگی و آثار استاد سخنرانی کرد و ساسان محبی و افلیا پرتو قطعاتی از جواد معروفی را نواختند. 7 آبان 1383 دومین بزرگداشت جواد معروفی در کنسرت هاوس وین برگزار شد. در این بزرگداشت قطعاتی از ساسان محبی و فردریک بوبر که با الهام از موسیقی جواد معروفی ساخته شده بود توسط ارکستر دانشگاه موسیقی وین به رهبری نصیر حیدریان اجرا شد. به مناسبت بزرگداشت 100 امین سال تولد جواد معروفی پویان آزاده یکی از جوان‌ترین نوازندگان از نسل سوم شاگردان او در هامبورگ آلمان برنامه‌ای را در بزرگداشت استاد خود به اجرا درآورد.
انتهای پیام/
