مصاحبه| سفیر ایران در ترکیه: لیست کالاهای تعرفه ترجیحی دو طرفه در حال بازنگری است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه یکی از مهمترین شرکای سیاسی و اقتصادی ایران در منطقه است. از آنجا که اقتصاد دو کشور مکمل یکدیگر است، این روابط طی دهه‌های گذشته همواره تداوم داشته و البته سطح آن طی دو دهه گذشته نیز افزایش یافته است.

در حوزه سیاسی نیز دو کشور در عین رقابتهای منطقه‌ای، در مسائل کلان و بحران‌های مهم منطقه با یکدیگر همکاری‌های زیادی داشته‌اند که نتیجه آن در عراق شکست پروژه جدایی اقلیم کردستان عراق با طرح همه پرسی ارائه شده از سوی مسعود بارزانی بود و در سوریه نیز در قالب روند سوچی، این بحران 8 ساله که آثار منطقه‌ای و جهانی در پی داشته، به سوی حل و فصل شدن در حرکت است.

ترکیه همواره کشوری مهم در سپهر سیاست خارجی ایران به شمار رفته و از این رو سفرایی که برای این کشور انتخاب می‌شوند و همینطور سفرای ترکیه در ایران به طور معمول، سیاستمداران و چهره‌هایی شاخص به شمار می‌روند.

محمد فرازمند سفیر کنونی ایران در ترکیه است که پیش از این ماموریت سفارت ایران در بحرین و همچنین ریاست اداره خلیج فارس وزارت خارجه را در کارنامه خود داشته است. با وی درباره تجربه یکسال حضورش در ترکیه و روابط دو کشور گفت‌وگویی داشتیم که حاصل آن از نظر خوانندگان می‌گذرد. 

تسنیم: شما در دوره کوتاه یکساله فعالیت خود دیدارهای مختلف و گسترده‌ای با احزاب و گروه‌های ترک داشته‌ و اقدامات گوناگونی انجام داده‌اید، هر چند دوره جدید فعالیت‌های شما با ماموریت‌های گذشته در جهان عرب تفاوت دارد. درباره این تفاوت‌ها کمی توضیح دهید.

فرازمند: من در بهمن ماه سال گذشته وارد آنکارا شدم و دولت ترکیه هم کمک کرد و در فاصله کمتر از 24 ساعت دیدار با آقای اردوغان برای تقدیم استوارنامه فراهم شد که یک مورد استثنایی بود و نشان می‌دهد رابطه دو کشور بسیار خوب بوده و اسلاف ما خوب کار کردند. 

در ترکیه نکته‌ای که شاهد آن بوده‌ام این است که بین احزاب، شخصیت‌ها و گروه‌های سیاسی و اجتماعی درباره رابطه با ایران اجماع وجود دارد و کسی مخالف رابطه با ایران نیست و این برای ما یک فرصت است.

در ایران نیز برایند نگاهها نسبت به ترکیه مثبت است و کسی مخالف گسترش روابط نیست و همه بر افزایش روابط در سطوح اقتصادی و اجتماعی تاکید دارند.

تعداد زیادی شهروند ایرانی و ترک از کشورهای مقابل دیدار می‌کنند و ملت‌ها احساس خوبی نسبت به یکدیگر دارند و هیچ حساسیت قومی و فرقه‌ای بین طرفین نیست که این یک فرصت خوب برای دولتمردان است.

ترکیه مرتباً اعلام کرده که بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیست و با ‌آن مخالف است، زیرا این تحریم‌ها به خود ترکیه نیز آسیب وارد کرده است.

واقعیت این است که ما با همسایگان قدرتمند خود مشکل نداریم و بی ثباتی و مشکلات از جانب کشورهای ضعیفتری است که توان دفاع از منافع ملی خود را نداشته و متوسل به عوامل خارجی می‌شوند تا امنیت خود را تامین کنند و اینجاست که بی ثباتی شکل می‌گیرد. این همان چیزی است که امنیت وارداتی نامگذاری شده است. 

امنیت وارداتی مقدمه بی ثباتی است، زیرا بجای اینکه معطوف به منافع ملت باشد، معطوف به منافع بیگانگان است و چه بسا بیگانگان منافع خود را در بی ثباتی و اختلافات دنبال کنند.

ترکیه مثال خوبی است که اگر کشورهای منطقه از منافع خود خوب دفاع کنند، نتیجه آن ثبات خواهد بود و همچنین به خاطر منافع دیگران با همسایگان خود دچار مشکل نمی‌شوند.

این کشور همواره شریک اقتصادی خوبی برای ایران بوده و به راحتی در مقابل خواسته‌های آمریکا تمکین نمی‌کند. در این مدت که فشار تحریم‌ها علیه کشورمان بالا رفته است، نفت که توسط بخش خصوصی وارد می‌شد، از سبد روابط تجاری دو کشور حذف شد، اما در سایر بخش‌ها روابط همچنان به قوت خود باقیست و فرصت‌های جدید پیش روی تجار دو کشور قرار دارد تا به صورت عادی تجارت خود را دنبال کنند.

علاوه بر این، هیئت‌های دو کشور به صورت مداوم در سفر هستند و علیرغم تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، امیدواریم مجموع تراز تجاری دو کشور در پایان سال جاری میلادی فاصله چندانی با سال گذشته نداشته باشد.

تسنیم: آیا اولویت شما اقتصادی و تجاری است؟

فرازمند: ترکیه کشور همسایه ماست و در کشور همسایه همه مسائل مهم است. با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، دستور العمل همه سفرا این است که به مسائل اقتصادی توجه ویژه داشته باشند و دنبال فرصت‌های اقتصادی باشند تا آثار تحریم‌ها کم شود.

تسنیم: در حال حاضر با ترکیه در حوزه سیاسی در بالاترین سطح روابط به سر می‌بریم، اما در حوزه‌های دیگر بخصوص فرهنگی نیاز به کار بیشتری داریم. در این حوزه‌ها آیا برنامه‌های مشخصی دارید؟

فرازمند: بخشی از فرهنگ، از فعالیت رسمی دولتها تاثیر می‌پذیرد و بخش عمده‌ای به صورت طبیعی انجام می‌شود. حتی اگر دستگاه رسمی‌ دچار کاستی باشد، به دلیل طبیعی بودن روابط دو ملت، این روند دنبال می‌شود.

دستگاههای فرهنگی ما طی سالهای گذشته بدلیل مسائلی مانند تامین اعتبار  نتوانسته‌اند به اندازه انتظارات  فعال باشند، اما این بدان معنا نیست که روابط فرهنگی دو کشور کاهش یافته باشد.

یکی از خصوصیات ترکیه 2 دهه گذشته این است که نسبت به فرهنگ، تاریخ و تمدن شرق، آسیا و منجمله ایران هیچ حساسیتی نیست و اتفاقاً نگاه ترکیه طی دو دهه گذشته شرقی‌تر شده و اصولاً بازگشت به خویشتن در ترکیه یعنی بازگشت به شرق و همین باعث شده که در ترکیه شاهد اتفاقات فرهنگی خوبی در جهت تبادلات فرهنگی با ایران باشیم.

اینکه در دانشگاه استانبول 500 دانشجوی ترک در حال آموزش زبان فارسی هستند، اقدامی است که در نتیجه برطرف شدن حساسیت‌ها به صورت خودجوش صورت گرفته و یک جوان ترک امروز با علاقه، اشتیاق و احساس تعلق نسبت به فرهنگ مشترک آن را دنبال می‌کند.

در ترکیه نگاه بسیار مثبتی نسبت به تاریخ و تمدن خراسان تاریخی وجود دارد و نسبت به فرهنگ مرکزی ایران نیز علاقمندی زیادی دارند. خوب است که نخبگان فرهنگی و سیاسی متوجه این فرصت فرهنگی بی نظیری که بین دو کشور برای همگرایی ایجاد شده، باشند.

البته گاهی برخی حساسیت‌هایی که در شبکه‌های مجازی و در لایه‌های سطحی فرهنگی شاهد آن هستیم متاسفانه توأم با بلوغ فرهنگی نیست. 

گاهی بحث‌هایی در فضای مجازی مطرح می‌شود که این شخصیت متعلق به کدام کشور است، در حالیکه باید بپذیریم مرزهای فرهنگ با مرزهای جغرافیا تفاوت دارند و اینکه مفاخر فرهنگی در بیش از یک کشور گرامی داشته شوند یک فرصت است برای ما. اگر یک شخصیت فرهنگی مشترکاً در ایران و افغانستان و ترکیه گرامی داشته شود، نباید فکر کنیم که الزاماً یک برنامه سیاسی ورای آن است. 

مرزهای فرهنگ با مرزهای جغرافیا متفاوت است و اتفاقاً کارگزاران فرهنگی از این همپوشانی و همگرایی فرهنگی باید استفاده کنند.

تسنیم: در سال آینده ترکیه مهمان ویژه نمایشگاه کتاب است که این اتفاق خوبی خواهد بود.

فرازمند: در طول سالهای گذشته در نمایشگاه بین‌المللی کتاب، چندین کشور مهمان ویژه بوده‌اند و ترکیه در سال آینده مهمان ویژه خواهد بود و این برای آشنایی بیشتر فرهنگی بین دو کشور یک فرصت است.

تسنیم: در بخش اقتصادی، موضوع تعرفه تجارت ترجیحی بین دو کشور در دوره گذشته مطرح شد، اما نتیجه مشخصی نداشته است. دلیل آن چیست؟

فرازمند: ما موافقتنامه تعرفه ترجیحی امضا شده با ترکیه را داریم اما مسئله بر سر اقلامی است که مشمول تعرفه می‌شوند. یکسری اقلام در لیست اولیه بود که شامل کالاهایی می‌شد که ما مزیتی در آنها نداشتیم، یکسری اقلام نیز در پی تحولات اقتصادی و تحریم‌های اخیر با قوانین وضع شده در کشور از لیست تعرفه ترجیحی همه کشورها از جمله ترکیه خارج شد، لذا لیست اولیه در حال حاضر قابل اجرا نیست.

خوشبختانه سازوکارهای نظارت بر روابط اقتصادی قوی است و کمیسیون مشترک اقتصادی ما 27 بار طی 4 دهه گذشته برگزار شده و در حال حاضر سازمانهای مسئول در دو کشور یعنی سازمان تجارت در ایران و وزارت تجارت در ترکیه مشغول تهیه لیست جدیدی هستند.

علاوه بر این، ما کمیته عالی روابط اقتصادی را هم داریم که در سطح سران برگزار می‌شود و بزودی(پیش از پایان سال شمسی) جلسه دیگری در تهران خواهد داشت که در آن تصمیمات لازم برای تسهیل تجارت گرفته می‌شود.

اگر شرایط عادی باشد، هدفگذاری 30 میلیارد دلاری دور ازدسترس نیست زیرا ما در برخی مقاطع تا حدود 20 میلیارد دلار نیز رسیده بودیم.

تسنیم: برخی در ایران درباره اقدامات شما در ترکیه این موضوع را مطرح می‌کنند که سفیر ایران در ترکیه، منافع ترکیه را بیشتر مد نظر قرار می‌دهد یا تا جای ممکن وارد مسائل چالشی بین دو کشور نمی‌شود. این موضوع تا چه اندازه نزدیک به واقعیت است؟ 

فرازمند: سفیر قطعاً حافظ منافع کشور خودش است و تلاشی که برای حفظ یا ارتقای روابط می‌کند برای کمک به منافع ملی کشور خود است، اما برخی دوستان توقع دارند در مقابل ضرباتی که به روابط دو کشور میزنند وزارت خارجه و سفارت سکوت کنند. 

اگر اجازه داده شود که در کشور هر کسی به هرجایی خواست اهانت کند، نتیجه این می‌شود که طرف مقابل هم در حوزه رسانه فعالیت‌های اینچنین داشته باشد.

سفیر وظیفه دارد تا شرایطی فراهم نشود که رسانه‌های طرف مقابل مطالب نامربوطی را درباره کشور و مقامات کشور متبوع خود بزنند. ما در سالهای گذشته چه اختلافی با ترکیه داشتیم که برخی دوستان حد و مرزها را رها کردند و مطالب غیر ضروری پیش آمد؟

اینکه سفیر مراقب باشد که در کشورش به سفارتخانه، اتباع و مقامات طرف مقابل تعرض نشود کاملاً در جهت رعایت منافع ملی است، زیرا بدنبال آن است که این اتفاقات علیه کشور و اتباع خودش رخ ندهد.

در جریان اغتشاشات اخیر در ایران، عده‌ معدودی در اینجا فراخوان داده و قصد تظاهرات داشتند که دولت ترکیه اجازه چنین کاری را به آنها نداد. آیا این کار به معنای بی توجهی دولتمردان ترکیه به منافع ملی شان است؟ حفظ روابط بدون تنش و با ثبات وظیفه دولتمردان و مقامات دو کشور است که آن را دنبال می‌کنند.

در شرایط فعلی و با توجه به تحریم‌هایی که علیه کشورمان است، تخریب رابطه با یک کشور دوست و همسایه خدمت به منافع ملی نیست.

تسنیم: سخن آخر

فرازمند: ترکیه پیوستگی جغرافیایی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی با منطقه‌ای دارد که من در گذشته(منطقه خلیج فارس) در آن مسئولیت داشتم. نگاه کردن از منظر تحولات منطقه‌ای به نقش ترکیه هم می‌تواند یک زاویه با اهمیتی باشد.

شرایط منطقه ما متاسفانه در بسیاری از کشورها به سمت بی ثباتی در حال حرکت است و در چنین شرایطی، دو بازیگر مهم منطقه‌ای اگر در کنار هم باشند، هم می‌توانند به ثبات و امنیت یکدیگر کمک کنند و هم سایر کشورهای منطقه را حفظ کنند.

باید متوجه شرایط حساس کنونی باشیم که در این شرایط چه به ایران و چه به ترکیه اگر ضربه‌ای وارد شود، کشور دیگر نیز تاثیر خواهد پذیرفت. نمونه آن نیز تحریم‌های ایران است که بسیاری از کشورهای اطراف ایران را نیز تحت تاثیر قرار داده است. ترکیه برای تجارت نفتی با ایران هدفگذاری کرده بود و آنچه مانع تحقق این برنامه ریزی‌ها شده، تحریم ایران است.

به نسبتی که فشار و تهدید علیه هر یک از کشورها بالا می‌رود، کشور دیگر نیز تاثیر می‌گیرد و این شرایط را بهتر است که رسانه‌ها و نخبگان سیاسی ما درک کنند، زیرا هم افزایی بین ترکیه و ایران در شرایط فعلی نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است.

دستهایی از خارج منطقه  بدنبال بی ثباتی در کشورها هستند و هر چه آن کشور مستقل‌تر و قویتر باشد، انگیزه‌های آنها بیشتر می‌شود و این طمع هم نسبت به ایران و هم ترکیه وجود دارد.

گفت‌وگو از علی حیدری

انتهای پیام/