گزارش نخستین شب جشنواره آینه‌دار؛ از بیات تهران تا کومش

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نخستین روز از ششمین جشنواره آینه‌دار شب گذشته 20 آذر 1398 در تالار رودکی با اجرای گروه های مختلف برگزار شد. اجرای های شب گذشته شامل هنرنمایی تعزیه خوانان، ورزشکاران گود زورخانه‌ای، هنرمندان غزل خوانی موسیقی تهران قدیم و ارامنه، دُهل نوازی و صدای سُرنای عروسی‌های غرب کومش بود.

اجرای پیش‌خوانی - پشت خیمه و اجرای صحنه امان نامه‌ی یزید به عباس توسط شمر، نخستین بخش این برنامه‌ها بود. در این بخش اصغر خطیب (اشقیا خوان) و محمد مهرابی (اولیا خوان) گروه پیشخوان بودند.

این اجرا را گروهی به صحنه برد که از شهر دماوند به جشنواره آمده بودند.

در بخش بعدی محمد منتشری خواننده پیشکسوت موسیقی ایرانی به همراه گروهش به صحنه آمد و قطعه‌هایی مبتنی بر بیات تهران اجرا کرد. منتشری در این اجرا شیوه‌ی آوازخوانی تهران را به اجرا در آورد.

وحید طالبی با نواختن تار و حسین شرفی با تنبک، منتشری را همراهی کردند.

در ادامه مرشد امیر مسعود خسروی به همراه تیم ورزشکاران به صحنه آمدند و بخش‌هایی از موسیقی و ورزش زورخانه‌ای را برای تماشاگران به نمایش گذاشتند.

بخش پایانیِ این بخش به موسیقی ارامنه اختصاص داشت.

مظفر شفیعی(خواننده)، داریوش طلایی(آهنگساز و نوازنده تار)، ساسان فاطمی(پژوهشگر موسیقی)، منصور ضابطیان(مجری رادیو و تلویزیون) و محمد موسوی(ناشر) مهمانان ویژه‌ی این بخش بودند.

بخش دوم

این بخش از ساعت 21 و با اجرای نی ساربان و چاربه‌دار کومش آغاز شد. علی گیله‌وری(نوازنده سرنا) و پسرش کمال گیله‌وری(نوازنده دُهل)قطعه «پیر داماد گرمسار» را اجرا کردند.

یدالله مصمم نوازنده نی و خواننده موسیقی عشایر کوچ‌رو منطقه سنگسر به همراه گروهش به صحنه آمد و قبل از اجرا در سخنانی گفت: عشایر سنگسر به واسطه کوچ در بخش‌هایی از مناطق مازندران از نظر موسیقی شباهت‌هایی با موسیقی منطقه مازندران دارند.

بعد از این اجرا، اکبر سلطانعلی خواننده و نوازنده دوتار به صحنه آمد و بخشی از دوتارنوازی شمال شرق کومش را به نمایش گذاشت.

در ادامه اکبر غلام سلطانی برای روایت نی ساربانی کومش به صحنه آمد.

سپس علیخان گودرزی نوازنده سُرنا و اصغر حاتمی نوازنده دهل به همراه فرزندانشان به صحنه آمدند و چوب بازی و بخشی از مراسم عروسی شرق کومش(نام نیک) را به نمایش گذاشتند. این گروه از سمنان به جشنواره آمده بودند.

بعد از این اجرا که با استقبال بسیار حاضران روبرو شد، بار دیگر علی‌ گیلوری نوازنده نی به صحنه آمد تا روایت دیگری از نی ساربانی غرب کومش و منطقه گرمسار را نشان دهد.

این هنرمند بخشی از مقام «یوگ» را اجرا کرد که هنگام شیر دادن شتر به بچه‌اش نواخته می‌شود.

گیله‌وری بعد از اجرا گفت: شتر یک فرشته است. این حیوان به بچه‌اش شیر نمی‌دهد تا از سوی ساربان نوازش شود، نوازش هم به این صورت است که قطعه یوگ را برای آنها بنوازیم.

پس از صحبت‌های او، علیخان گودرزی و اصغر حاتمی این بار با صدای ضرب و نوای قوشمه به صحنه آمدند و فرزندان آنها دستمال بازی در عروسی شمال شرق کومش را به نمایش گذاشتند.

علی مغازه‌ای دبیر اجرایی جشنواره موسیقی آینه دار است. مغازه‌ای در بخش‌های مختلف اجراهای شب گذشته به صحنه می‌آمد و توضیح‌هایی درباره نغمه‌های اجرا شده، ارائه می‌کرد.

در ادامه متن صحبت‌های علی مغازه‌ای در نخستین شب جشنواره آینه دار را می‌خوانید:

همه‌ی اجراها تلفیقی از غزل خوانی تهران است که موسیقی فولکلور برای آن کم است زیرا این موسیقی‌ها از اعماق تاریخ آمده‌اند و خود من که در این حوزه کار می‌کنم بعضی از آنها را کمتر شنیده‌ام. در این فستیوال تجربه‌های متفاوتی از موسیقی خواهیم داشت.

گروه پیشخوان همواره در تعزیه‌های شهر دماوند شبیه خوانی می‌کنند. اخیرا از یکی از مورخان یونانی متنی خواندم که کوروش در سوگ از دست دادن سربازان طبرستانی و تالشی خود آوازی در قالب سرود می‌خواند که همان مبنای سووشون می‌شود که ریشه تعزیه هم به همین موضوع بر می‌گردد. موسیقی‌هایی که امشب اجرا می‌شوند در حوزه تهران رایج بوده‌اند. شاید تعزیه در کاشان، اصفهان و قزوین دوام و رشد بهتری داشته است.

بیات تهران، نامی برای موسیقی مردمی است که ریشه‌ی آن بحث مفصلی دارد اما ساسان فاطمی در کتاب‌های سه گانه خود از نام غزل‌خوانی برای این موسیقی استفاده و دلایل آن را بیان کرده است. او می‌گوید « موسیقی مردمی و غزل خوانی امتداد موسیقی دستگاهی است».

موسیقی زورخانه‌ای در دو ساز ضرب و زنگ و همراه با آواز شکل گرفته است. اسطوره‌های آن را هم که همه می‌شناسیم پوریای ولی و غلامرضا تختی هستند. ورزش باستانی به حضرت علی(ع) هم منتصب شده و به آئین جوانمردی، خرده فرهنگ مذهبی و جامعه شهری تهران معروف است، همچنین این ورزش با حوزه سیاسی هم پیوند خورد.

کومش محدوده چند ملیتی از نیشابور تا ری است. امشب از موسیقی چاربه‌داری گرفته تا ساربانی کومش که دو خرده فرهنگ غنی به شمار می‌روند، می‌شنویم تا به وسیله شادی این موسیقی‌ها به این شب‌های غم انگیز جاری در کشور نه بگوییم.

به واسطه هم مرزی جغرافیایی استان سمنان با مازندران این دو موسیقی با هم شباهت‌هایی دارند. همچنین منطقه کومش پژوهشگر جوانی به نام روح الله کلامی دارد که به خوبی روی موسیقی این منطقه کار کرده است.

امشب دو روایت از موسیقی ساربانی خواهیم داشت. بخش اول ساربانی منطقه دامغان است که اکبر غلام سلطانی خواننده و نوازنده نی ساربانی اجرا می‌کند. این هنرمند 50 نفر شتر دارد. لباس او هم بر اساس الگوی قدیم محلی دوخته شده. قدیم‌ها این لباس‌ها با پشم شتر بافته می‌شده اما حالا بافنده‌ای وجود ندارد و این لباس‌ها تولید داخل نیستند.

ششمین فستیوال آینه دار از 20 تا 22 آذرماه در تالار رودکی در حال اجرا است. آیین پایانی این رویداد 24 آذرماه در تالار وحدت برگزار می‌شود.

انتهای پیام/