یادداشت| آنکارا – واشنگتن در مسیر گسست یا انجماد؟
اگر چه دولت ترامپ٬ برخلاف سنا مواضعی اتخاذ کرده که تا حدودی همسو با دولت اردوغان است اما تصمیمات کنگره٬ سنا و نگرش پنتاگون٬ برای سران ترکیه نگران کننده است.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم٬ روز به روز میزان تنش و اختلاف در روابط ترکیه و آمریکا٬ بیشتر و بیشتر می‌شود و گویی دوران طلایی این رابطه٬ از مدت‌ها پیش سپری شده است.
در سال 2019 میلادی و در نشست جی بیست در اوزاکای ژاپن٬ تیم اردوغان اعلام کرد که ترامپ تا پایان سال 2019 به آنکارا سفر خواهد کرد، اما این اتفاق نیفتاد و در حالی که تیم اردوغان پیش‌تر میزبان جورج بوش جمهوری خواه و اوبامای دموکرات شده ترامپ هنوز به ترکیه سفر نکرده است.
واقعاً همه چیز خوب پیش می‌رود؟
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه٬ در سال 2019 میلادی٬ دو بار به آمریکا رفت. یک بار برای حضور در نشست مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک رفت و در آنجا نتوانست با ترامپ دیدار کند و بار دوم برای دیدار با ترامپ به واشنگتن رفت.
اگر چه اردوغان به دعوت ترامپ به پایتخت آمریکا رفت اما او در اظهاراتی نامتعارف اعلام کرد:«من و پرزیدنت اردوغان روابط خوبی داریم. او خواسته به اینجا بیاید و صحبت کنیم.»
اردوغان با توقعات بسیار به دیدار ترامپ رفت و رسانه‌های وابسته به حزب حاکم ترکیه٬ دیدار او را یک پیروزی دیپلماتیک قلمداد کردند، اما واقعیت این است که هیچ قول و تعهد و موافقتی به دست نیاورد.
با این حال در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد که همه چیز به خوبی پیش می‌رود و مشکلی وجود ندارد. در آن دیدار٬ ترامپ به اردوغان گفته بود که کنگره آمریکا در مورد جنگنده‌های اف 35 سامانه موشکی اس 400 و حمایت یا عدم حمایت از کردها در شرق فرات دیدگاه‌های متفاوتی دارد.
اردوغان هم اعلام آمادگی کرده بود که به کنگره برود و برای آنها سخنرانی کند. او با اعتماد به نفس بالا اعلام کرده بود که می‌تواند سناتورها را اقناع کند، اما ترامپ راه دیگری را برگزید و ترجیح داد چند سناتور از جمله لیندزی گراهام٬ در دیدار او با اردوغان حضور داشته باشند.
اندکی پس از بازگشت اردوغان از آمریکا مشخص شد که اتفاقاً در روابط آنکارا – واشنگتن٬ هیچ چیزی به خوبی پیش نمی‌رود.
در آغاز مجلس نمایندگان آمریکا و سپس مجلس سنا٬ نسل‌کشی ارامنه را به رسمیت شناختند٬ سپس دستور تحریم ترکیه با رای بالا در دستور کار قرار گرفت و بعد از آن نیز در متن بودجه دفاعی 2020 واشنگتن٬ عباراتی به کار رفت که تماماً علیه ترکیه و در مخالفت با سیاست‌های دفاعی و دیپلماسی آنکارا بود.
همه این‌ها در حالی است که دیروز، هم سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا و هم وزیر دفاع این کشور اعلام کرده‌اند که دولت ترامپ به مانند سنا به ترکیه نمی‌نگرد! به ویژه موضع وزارت امور خارجه این بود که دولت در مورد نسل‌کشی موضع خود را تغییر نداده و همچنان مانند سابق می‌اندیشد.
اما آیا این عبارات باید برای ترکیه امیدوار کننده باشد؟ خیر. واقعیت این است هر اندازه که ترامپ و پامپئو لبخند بزنند و اردوغان و چاووش اوغلو را تحسین کنند٬ اما سنا باز هم کار خود را کرده و ترکیه در موقعیت دشواری قرار گرفته است.
به عبارتی دیگر اگر چه دولت ترامپ٬ برخلاف سنا مواضعی اتخاذ کرده که تا حدودی همسو با دولت اردوغان است اما تصمیمات کنگره٬ سنا و نگرش پنتاگون برای سران ترکیه نگران کننده است.
خطای بزرگ تیم اردوغان کدام است؟
تیم سیاسی – امنیتی اردوغان با نگرش افرادی همچون ابراهیم کالین٬ هاکان فیدان٬ مولود چاووش اوغلو٬ فخرالدین آلتون٬ ماهر اونال و تیم دیپلماتیک ترکیه مستقر در واشنگتن این موضوع را به اردوغان القا کردند که سیاست خارجی آمریکا٬ الزاماً همان چیزی نیست که از زبان جان بولتون مشاور وقت امنیت ملی و کوشنر داماد رئیس جمهور شنیده می‌شود.
آنان تاکید کردند که خود ترامپ دیدگاه‌های دیگری دارد و حرف‌های آدم‌هایی مانند جیمز جفری و دیگران اعتباری ندارد. در واقع این تیم از اردوغان خواست که همه تخم‌مرغ‌ها را در سبد روابط شخصی با ترامپ گذاشته و او را اقناع کند.
نتیجه چه شد؟ در ظاهر امر٬ این توصیه جواب داد و ترامپ٬ بسیار دوستانه در مورد ترکیه صحبت کرد و حتی از دولت پیشین کشورش انتقاد کرده و در مسائل موشکی و دفاعی حق را به ترکیه داد.
اما آیا در عمل اتفاق خاصی افتاد؟ خیر. به دو دلیل: 1.در مکانیسم سیاسی و حقوقی نظام سیاسی آمریکا٬ رئیس جمهور همه‌کاره و محور یگانه نیست و نهادهایی همچون مجلس نمایندگان٬ کنگره و مجلس سنا نیز از توان بالایی برخوردارند. 1.ترامپ گرفتار مساله استیضاح و گرفتاری‌های حقوقی شده و نمی‌تواند وقت خود را صرف آن کند که یک تنه در مقابل دیگران ایستاده و از اردوغان دفاع کند و اساساً با توجه به رفاقت چرب و پردرآمدی که با عربستان و امارات دارد٬ انگیزه چندانی ندارد که با اردوغان٬ قهوه بنوشد. در این ماجرا٬ عدم توجه تیم اردوغان به توان و نفوذ لابی‌گران در آمریکا نیز خطایی مهم و مشهود بود.
خوابیدن با خرس
عصمت اینونو که پس از آتاتورک به عنوان مرد شماره 2 جمهوری ترکیه شناخته شده و سالیان متمادی نخست وزیر و رئیس جمهور ترکیه بوده٬ در وصف برقراری ارتباط با کشورهایی نظیر آمریکا و روسیه٬ این رابطه را به «خوابیدن با خرس بر روی یک تخت» تشبیه کرده است. حالا مشخص شده که این تشبیه تا حد زیادی در مورد روابط آنکارا واشنگتن صدق می‌کند و ترکیه گرفتار زورگویی‌ها و رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی تیم ترامپ و منش تمامیت‌خواهانه آمریکایی‌ها شده است. با این حال٬ با توجه به وضعیت فعلی ترکیه و اهمیتی که اردوغان و تیم او برای حفظ موقعیت لیره و دور ماندن از شوک دلار قائل هستند٬ در فاز فعلی نمی‌توان از گسست یا توقف سخنی به میان آورد اما واقعیت این است که مشکلات و تنش‌های فعلی٬ بی‌شباهت به یک انجامد جدی نیست. تیم اردوغان در عین حالی که تلاش می‌کند با کارت‌هایی همچون انجرلیک و کورجیک بازی کند٬ به دنبال افزایش تنش نیست و می‌خواهد دست کم میزان ضررها و لطمات٬ کمتر باشد و این پرونده به شکلی محتاطانه مدیریت شود.
یادداشت محمد علی دستمالی
انتهای پیام/
