سنائی: تحولات مثبت سال‌های اخیر در روابط روسیه-ایران بسیار چشمگیر است
سفیر ایران در روسیه با تشریح چگونگی توسعه روابط دو کشور در دوره مأموریت خود، با تأکید بر نقش فعال روسیه در انعقاد و تداوم حفظ توافق هسته‌ای، از علاقه‌مندی تهران به گسترش همکاری‌های هسته‌ای با مسکو، از جمله در تاسیسات فردو در چارچوب برجام خبر داد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، "مهدی سنائی" سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه در پایان شش سال مأموریت دیپلماتیک خود (طی سال‌های 2013 الی 2019) در مصاحبه‌ای اختصاصی با روزنامه «کامرسانت»، چاپ مسکو، تشریح کرد که چه عواملی باعث گرم‌تر شدن روابط دوجانبه بین مسکو و تهران شده، چرا اکنون روسیه و ایران را می‌توان را شرکای اصلی در منطقه خاورمیانه دانست و اینکه چه برنامه‌هایی در راستای توسعه بیشتر روابط اقتصادی بین دو کشور تحقق نیافته است.
سنائی در ارزیابی وضعیت روابط کنونی روسیه و ایران در مقایسه با سال 2013 که وی به مسکو اعزام شد، گفت: «اگر تصویر کلی روابط توجه کنیم، غیرممکن است متوجه تغییرات چشمگیر نشویم. روابط ما در همه زمینه‌ها عمیق‌تر و فعال‌تر شده و هیچ یک از عرصه‌ها بدون تغییر مثبت باقی نمانده است. تا قبل از آن، روسیه تصمیم گرفته بود تا سامانه موشک‌های ضد هوایی اس-300 وعده داده شده که بهای آن از قبل پرداخت شده بود را به ایران تحویل ندهد. ولی پس از آن، مرحله جدیدی در روابط دوجانبه آغاز شد که از جمله ویژگی‌های بارز آن گفت‌وگو ، همکاری و تفاهم متقابل بود. این سطح از ارتباطات بین روسای جمهوری روسیه و ایران قبلاً و در طول همه سال‌های روابط 500 ساله بین دو کشور، هرگز وجود نداشت. "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه تاکنون سه بار به تهران سفر کرده و "حسن روحانی" رئیس جمهوری ایران پنج بار به روسیه سفر کرده است. به طور کلی، روسای جمهوری دو کشور طی شش سال گذشته 17 بار با یکدیگر ملاقات کرده‌اند. "محمد جواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران تاکنون 26 بار از مسکو بازدید کرده، روابط بین پارلمانی به طرز چشمگیری تقویت شده و اکنون روسای پارلمانهای دو کشور به طور مرتب با یکدیگر دیدار می کنند، در حالیکه قبلاً هرگز چنین اتفاقی نیفتاده بود. گفت‌وگوهای نزدیکی در سطح شورای امنیت دو کشور برقرار شده است. فعالیت کمیسیون بین دولتی نتیجه بخش است و تعامل خوبی بین مناطق ایجاد شده است. پیوندهای علمی و فرهنگی شدت گرفت ، گردشگری شروع به توسعه کرد. تحولات مهمی در عرصه اقتصاد و در زمینه همکاری‌های نظامی-فنی رخ داده است، به ویژه سامانه موشکی اس-300 به جمهوری اسلامی تحویل داده شده است. و سفارت ایران در روسیه کوشیده تا سهم قابل توجهی در بروز این تحولات مثبت در روابط دوجانبه داشته باشد.»
تیرگی روابط روسیه و غرب، باعث توجه بیشتر مسکو به همسایگان خود شد
سفیر ایران در توضیح علت گرم‌تر شدن روابط یادآور شد: «فکر نمی کنم دلیل اصلی این تحول، رویارویی بین روسیه و غرب باشد. تقویت گفت‌وگوها بین ایران و روسیه مدتها قبل از اعمال تحریم‌ها علیه روسیه توسط آمریکا و اتحادیه اروپا آغاز گردید. چندین دلیل اصلی برای بهبود روابط دوجانبه می بینم: اولاً، سهم روسای جمهوی دو کشور در این زمینه است که تصمیم گرفتند زمان آن رسیده تا از اعلام به اقدامات واقعی حرکت کنند. و ثانیاً، برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، یعنی توافق هسته‌ای بود که امکان همکاری ایران با سایر کشورها، از جمله روسیه را فراهم کرد.»
به گفته وی، البته با این حال ، نمی‌توان گفت که تیرگی روابط روسیه و غرب هیچ نقشی در ایجاد شرایط گفتگو بین تهران و مسکو نداشته است. پیش از این ، روسیه بیش از حد به غرب متمایل شده بود، هم از لحاظ سیاسی و هم از نظر اقتصادی. این کشور چند سال پیش محصولات لبنی و گوشتی مورد نیاز را عمدتاً از کشورهای غربی خریداری میکرد ، اما اکنون همسایگان دیگر خود ، از جمله در جنوب، را مورد توجه قرار داده است. ضمن اینکه بدون تردید ، نقش مثبت و همکاری مثمر ثمر منطقه‌ای به خصوص در عرصه سوریه نیز در این بین بی تاثیر نیست.
نابودی تروریسم و تثبیت اوضاع در سوریه، نتیجه همکاری روسیه و ایران است
مهدی سنائی درباره همکاری‌های روسیه و ایران در حل و فصل بحران سوریه توضیح داد: «دستاوردهای این همکاری کاملاً مشخص است: واقعیت این است که تقریباً تمامی خاک عراق و سوریه تحت کنترل تروریست‌ها بود، ولی الان آنها کجا هستند؟ نقش آفرینان خارج از منطقه برنامه‌های خاص خود را برای سوریه داشتند: آنها می خواستند دولت قانونی سوریه را سرنگون کنند، اما آنها نیز مجبور به عقب نشینی شدند. نه تروریست‌ها و نه غرب قادر به تحقق طرح‌های خود در خاورمیانه نشدند و این نتیجه همکاری ایران و روسیه و البته اقدامات در چارچوب "گروه آستانه" و با مشارکت ترکیه است.»
وی افزود: «این قالب مذاکرات سه‌جانبه، به عنوان موفق‌ترین مکانیزیم برای گفتگو و دستیابی به صلح و امنیت در سوریه ، گامهای بلندی را برداشته است: برقراری تماس بین دولت سوریه و مخالفان آن، ایجاد مناطق کاهش تنش موقت در سوریه و تشکیل کمیته‌ای برای تبادل اسراء با کمک سازمان ملل، صلیب سرخ و سایر سازمان‌های بین المللی و بشردوستانه و مهمتر از همه تشکیل کمیته قانون سوریه برای شکل گیری نظام سیاسی آینده این کشور که اولین نشست آن اخیراً برگزار شد. پس از اتمام مرحله نظامی اقدامات در سوریه، اکنون لازم است تا ایران و روسیه همچنان به همکاری خود ادامه دهند - اکنون باید به بازسازی سوریه کمک کنند. برقراری صلح و ثبات در سوریه کمک بزرگی به برقراری امنیت در کل منطقه خواهد کرد.»
این دیپلمات بلندپایه یادآور شد: «البته داشتن نظرات و دیدگاه‌های مختلف در مورد برخی موضوعات کاماً طبیعی است. هر کشوری منافع ملی خود را داشته و این یک واقعیت است. اما نکته اصلی آن است که روسیه و ایران آماده همکاری و یافتن نقاط مشترک هستند. و ما می توانیم آنها را پیدا کنیم ، برای اینکه رویکردهای مشترکی داریم: ما مخالف مداخله کشورهای غیر‌منطقه‌ای ، استانداردهای دوگانه و جهان تک قطبی هستیم. جمهوری اسلامی ایران نشان داده که قابل اعتمادترین متحد روسیه در خاورمیانه است. سایر بازیگران منطقه‌ای، در عین حال متحدین آمریکا و بلوک غربی نیز هستند و روسیه نمی تواند همکاری راهبردی با آنها برقرار کند. در رابطه با ایجاد نظم نوین جهانی، روسیه و ایران رویکردهای مشترکی دارند که مواضعشان را به هم نزدیک می کند، به‌خصوص اکنون که هر دو کشور مورد تحریم‌های یک جانبه از سوی غرب قرار دارند.»
نقش روسیه در دستیابی به توافق هسته‌ای و حفظ برجام غیرقابل انکار است
سفیر ایران در پاسخ به این سئوال که آیا به عقیده وی، روسیه پس از کناره گیری آمریکا از برجام در ماه مه 2018 ، تلاش کافی برای ادامه تداوم توافق هسته‌ای داشته؟، گفت: «از لحاظ اقتصادی ، احتمالاً روسیه و چین می توانند اقدامات بیشتری برای پشتیبانی از ایران انجام دهند. اما از نظر سیاسی، آنها ، به ویژه روسیه، در حمایت از ما بسیار فعال عمل کرده‌اند. روسیه در توسعه و تصویب برنامه جامع اقدام مشترک نقش فعالی داشته و تا به امروز هم به تلاش خود برای حفظ این توافقنامه را ادامه داده است. مسکو خروج آمریکا از برجام را به شدت محکوم کرده و از مکانیسم "اینستکس" راه اندازی شده توسط کشورهای اروپایی برای محاسبات مالی با ایران حمایت می‌کند، هرچند این مکانیزم در عمل کارایی ندارد. کشورهای اتحادیه اروپا عموماً بسیار منفعل عمی می‌کنند، در حالی که روسیه و چین جدی‌ترین شریک ایران در توافق هسته‌ای بوده و هستند. ما انتظار داریم که همکاری‌های فعلی تهران و مسکو در چارچوب اجرای برجام، به ویژه در رابطه با تغییر کاربری تاسیسات هسته‌ای فردو، ادامه یافته و حتی گسترش پیدا کند. البته در رابطه با اقدامات ایالات متحده و عدم مسئولیت پذیری اتحادیه اروپا، شورای امنیت ملی ایران تصمیم گرفت تا به تدریج تعهدات تهران در چارچوب برجام را در فواصل زمانی 60 روزه کاهش دهد. این احتمال وجود دارد که پس از چند دوره کاهش بیشتر ، دیگر تعهدی باقی نداشته باشد که ایران بخواهد به آن عمل کند.»
با وجود امضاء اسناد حقوقی اساسی، اقتصاد نقطه ضعف روابط روسیه و ایران است
مهدی سنائی درباره مورد پیشرفت همکاری‌های اقتصادی بین روسیه و ایران و علت عدم تحقق برخی طرح‌های مشترک در این عرصه گفت: «مبنای مستند روابط اقتصادی گذاشته شده است: ما هر آنچه را می بایست امضاء میشد، امضاء کرده‌ایم. همه اسناد اساسی را برای همکاری‌های نزدیک داریم، به عنوان مثال ، درمورد همکاری‌های گمرکی ، حمایت از سرمایه گذاری ، صدور گواهینامه کالا و غیره... ولی عرصه اقتصادی واقعاً نقطه ضعف روابط دوجانبه است. این تا حدودی به این دلیل است که ایران و روسیه هر دو کشورهای صادرکننده انرژی هستند و افزایش تجارت در این شرایط آسان نیست.»
وی افزود: «البته اوضاع به تدریج در حال بهبود است. افزایش 70 درصدی تجارت بین دو کشور در سال گذشته گواه این امر است. موفقیت آمیزترین پروژه‌ها با مشارکت شرکت‌های دولتی در حال اجراست. در سال 2014 روسای جمهوری دو کشور توافق کردند که با استفاده از یک وام دولتی از طرف روسیه چندین طرح در زمینه همکاری‌های انرژی و حمل و نقل در ایران تأمین مالی شوند. فازهای دوم و سوم نیروگاه هسته‌ای بوشهر در حال ساخت است. برق رسانی خط راه آهن گرمسار- اینچه-برون وجود دارد. ساخت چهار بلوک نیروگاه حرارتی بندرعباس در حال پیشرفت است. واگن‌ها از روسیه به ایران تحویل داده می شوند. کارهای مقدماتی برای استفاده هرچه بیشتر از ارزهای ملی دو کشور در تسویه حساب‌های متقابل انجام شده. ایران توافق نامه‌ای درباره ایجاد منطقه آزاد تجاری با اتحادیه اقتصادی اورآسیا امضاء کرده است. اما این سطح روابط ، مسلماً ایده آل نیست. توان بالقوه ما بسیار بیشتر از این است. مشکل اصلی این است که مشاغل خصوصی مایل به تعامل با شرکت‌های دولتی نیستند. و اکنون، هنگامی که آمریکا ایران را به تحریم‌های جدید تهدید کرده ، شرکت‌های روسی، شرکت هایی که قبلاً به همکاری با شرکای ایرانی علاقه داشتند، شروع به بازنگری در برنامه‌های خود کرده‌اند. البته ما سفرها، اجلاس‌ها و سمینارهای زیادی ترتیب داده‌ایم تا کارآفرینان دو کشور را به هم نزدیک کنیم
امکان همکاری روسیه و ایران در توسعه میدان‌های نفت و گاز دریای خزر
سفیر ایران در انتهاء یادآور شد، هرچند برنامه ریزی‌های انجام شده عالی بود و روسیه و ایران تفاهم نامه‌ای برای رساندن همکاری‌های اقتصادی به 70 میلیارد دلار امضاء کردند، همه طرح‌ها بدرستی اجرا نشدند. ولی من امیدوارم که با پیوستن ایران به منطقه آزاد تجاری اتحادیه اقتصادی اورآسیا، شرایط بهتر شده و روابط اقتصادی دوجانبه به سمت پیشرفت حرکت کند.
لازم به یادآوری است، پیش از این سفارت جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه تأیید کرد که "کاظم جلالی" نماینده مجلس شورای اسلامی، سفیر جدید ایران در مسکو خواهد بود و به زودی جایگزین مهدی سنائی خواهد شد که از سال 2013 ریاست نمایندگی دیپلماتیک و حافظ منافع جمهوری اسلامی در روسیه بوده است.
انتهای پیام/