در آیین آواز مطرح شد؛ اثر هنری‌ با جزئیات شکل می‌گیرد

به گزارش خبرگزاری تسنیم، این مبحث فنی و تئوریک با حضور علی شیرازی آوازخوان و مدرس آواز و علیرضا امینی آهنگساز و نوازنده سه‌تار که کارشناس مجری نشست هم بود عرضه شد.

ابتدا امینی دلیل این مسأله بی‌سابقه را که دو نشست پیاپی آیین آواز به یک موضوع واحد اختصاص یافته از شیرازی پرسید. او نیز پاسخ داد: «تردید نباید کرد که فراگیری و به کار بستن درست و دقیق لایه‌بندی تحریر یکی از پایه‌ای‌ترین و مهمترین مسائلی است که هر هنرجو و آوازخوان باید آن را در نظر بگیرد. دور شدن از استانداردهای لایه‌بندی باعث آسیب‌های فراوانی در برون دهی و تولید صدای درست می‌شود و صدای هنرجو و خواننده را از کیفیت لازم و مطلوب دور می‌کند. همچنان که متأسفانه در چهار دهه اخیر چنین بوده و هر سال که می‌گذرد هنر ملی آواز بیشتر و بیشتر از رونق قدیم فاصله می‌گیرد».

امینی سپس خواست تا شیرازی تعریفی از لایه‌بندی تحریر به دست دهد، او هم یادآور شد: «هر اثر هنری‌ای با جزئیاتی شکل گرفته و کلیاتی به نام آواز هم از جمله در تحریر، ملودی، کلام، ملودی تحریری و باقی قضایا خلاصه شده است. بگذارید اینکونه ببینیم و در نظر داشته باشیم که در دنیا هر موجود زنده و غیرزنده‌ای جزئیات و به یک معنا لایه‌های خاص خودش را دارد. زمانی که در کلاس اول یا دوم دبستان درس می‌خواندیم معلم کلمۀ درخت را برای ما این طور هجی می‌کرد: "د + کسره یا زیر: دِ
ر + فتحه یا زبر: رَ
تا اینجا می‌شود دِرَ..."
بعد می‌رسیدیم به حرف خ که ساکن می‌گیرد و حرف آخر یعنی ت هم سکون می‌گیرد و بدین ترتیب کلمه درخت رقم می‌خورد.
تحریر هم کمابیش چنین لایه‌هایی دارد».

شیرازی سپس یک دستش را در حالت پنجه بالا گرفت و به حاضران در ارسباران نشان داد و گفت: «این پنج انگشت هم بخش مهمی از حرکات دست را تشکیل می‌دهند اما کمی که دقت می‌کنیم می‌بینیم این پنج انگشت هرکدام هم نقش اختصاصی خود را دارند و هم مکمل انگشت‌های دیگر هستند. لایه‌بندی تحریر نیز دارای واحدهایی جزئی به نام ادوات تحریر است. این ادوات بر سه قسمند که شامل آ، ها و عا هستند. آ همان حرف صدادار بلند است که می‌توان دو حرف صدادار بلند فارسی یعنی او و ای را هم به آن افزود. ها هم همان چهچهه است و به همان صورت به شکل‌های هو و هی و چنان که خواهیم گفت در بخش حروف صدادار نیز شامل "هُ" و "هِ" و "هَ" می‌شود. عا را نیز من چیزی میان آ و ها می‌بینیم. از ترکیب جابجای این سه یعنی آ و ها و عا، در واقع لایه‌های تحریری شکل می‌گیرد که البته همه جزئیات را در اینجا نمی‌توان بیان کرد و قدری هم پیچیده است و به دقت و زمان و خوانش صوتی نیاز دارد».

شیرازی سپس آوازی از حسین خواجه امیری (ایرج) را که قبل از انقلاب در برنامه برگ سبز شماره 225 در رادیو ایران اجرا شده بود برای حاضران پخش کرد و بخش‌های کوتاهی از آن را هم با توضیحات لازم و به صورت مو به مو از روی آواز ایرج به همراه آنالیز لایه‌های تحریر آن بازخوانی کرد.

در پایان بحث هم مرتضی غزنوی آوازخوان و مدرس آواز از میان جمعیت حاضر در سالن ارسباران برخاست و به نقد صحبت‌های شیرازی پرداخت. امینی از او دعوت کرد روی صحنه بیاید. غزنوی هم آواز کوتاهی را بدون تحریر خواند و گفت: «ببینید، آواز را می‌شود بدون تحریر هم اجرا کرد و باز هم دلنشین می‌شود». شیرازی ضمن تأیید صحبت‌های این مدرس پیشکسوت گفت البته که آن طور هم آواز دلنشین می‌شود ولی واضح است که ما همان طور که از قبل وعده داده بودیم در این جلسه و در محبث فنی جلسه قبلی آیین آواز درباره تحریر صحبت کردیم و خب لایه‌بندی تحریر مختص آوازهایی است که خوانندۀ آن‌ها از قبل تصمیم می‌گیرد تحریر درِشان بگنجاند و تحریر هم لزوماً دارای لایه و لایه‌بندی است».

سی و هفتمین نشست آیین آواز در بخش‌های دیگرش شامل سه اجرای آواز توسط خوانندگانی مثل امیر اثنی عشری، محمدرضا محرابی و امیرعلی هاشمی بود که هر کدام به همراه گروه خودشان روی صحنه آمدند. همچنین در بخشی دیگر محمود جاهد از آلبوم جدیدش با نام جلوۀ هستی که تنظیم قطعات آن را برادرش مسعود جاهد بر عهده داشته رونمایی کرد. محمود جاهد همچنین آوازی قدیمی و خاطره انگیز از استادش محمدرضا شجریان را در این بخش بازخوانی کرد.

میلاد کیایی، لطفعلی سیلانی، سیدرضا زهرایی، محمدباقر جعفری، فرهاد عندلیبی، کامران همت‌پور، امیر متولی، لیلی آزاد، بهروز افشار، محمود حشمت، محمد کاریزنوی و بیژن محمدی لویه از هنرمندان و فرهیختگان حاضر در نشست بودند. در این نشست همچنین به مناسبت حضور شاهرخ شهیدی ضمن آرزوی سلامتی برای پدر ایشان یادی هم از عبدالوهاب شهیدی آوازخوان قدیمی رادیو شد.

انتهای پیام/