یادداشت| قاره سبز بر سر دو راهی انرژی و امنیت/ سرانجام نوبت به اروپا رسید

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، اعمال تحریم‌های جدید ایالات متحده آمریکا علیه پروژه "نورد استریم 2"، مولد مباحث جدیدی در حوزه "آتلانتیک گرایی" بوده است. صورت مسئله از این قرار است که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا پس از تصویب یک بودجه دفاعی عظیم، قانون تحریم شرکت‌هایی که خط لوله انتقال گاز روسیه به آلمان را می‌سازند، را امضا کرد. پیش فرض حاکم بر قانون تحریم نورد استریم 2 این است که مسکو از پروژه مذکور به عنوان یک "اهرم فشار" بر اروپا در حوزه انرژی استفاده می‌کند. به عبارت بهتر، ترامپ دست به تحریم پروژه‌ای زده است که اساسا ایالات متحده در آن نقشی ندارد. تحلیلگران حوزه روابط بین‌الملل و مقامات رسمی اروپایی و روسی معتقدند که این قانون، مترادف با مداخله گرایی مستقیم ایالات متحده در امور داخلی اروپا و تعیین تکلیف کاخ سفید در تعیین حدود و ثغور روابط اروپا و مسکو به شمار می‌رود.

قانون تحریم نورد استریم 2 چه می‌گوید؟

در متن این قانون آمده است که دولت ایالات متحده در ابتدا و در یک بازه زمانی دو ماهه، اسامی افراد و شرکت‌هایی که در پروژه نورد استریم 2 به فعالیت می‌پردازند را به صورت کامل مشخص و احصاء می‌کند. متعاقباً به این افراد و شرکت‌ها یک ماه فرصت داده می‌شود تا فعالیت و مشارکت خود را در ساخت این خط لوله متوقف کنند. در غیر این صورت، به افراد و صاحبان شرکت‌های دخیل در پروژه "نورد استریم 2" ویزای آمریکا تعلق نمی‌گیرد و یا اموال آنها در ایالات متحده مسدود می‌شود. همان گونه که مشخص است، ایالات متحده تمامی ابزارهای سلبی و بازدارنده خود را برای مواجهه با این پروژه به کار گرفته است. نکته حائز اهمیت اینکه سناتورها و نمایندگان هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در کنگره (مجلس نمایندگان و سنا) موافق این قانون بوده و آن را با اکثریت آرا به تصویب رسانده‌اند.

خشم اروپا از تحریم‌های کاخ سفید و کنگره

عدم استقلال بازیگران اروپایی از ایالات متحده در نظام بین‌الملل، اصلی‌ترین عامل اقدام دولت ترامپ  علیه پروژه "نورد استریم 2" است. خط لوله 1225 کیلومتری موسوم به "نورد استریم 2" 11 میلیارد دلار هزینه دارد. این خط لوله با عبور از عمق  دریای بالتیک، گاز روسیه را مستقیما به آلمان (اروپا) منتقل می‌کند. این پروژه متعلق به شرکت "گاز پروم" روسیه است. سازندگان این خط لوله معتقدند که اعلام تحریم‌های ایالات متحده علیه سازندگان این خط لوله، می‌تواند ساخت آن را تا مدتی نامعلوم به تعویق بیاندازد. با این حال برخی سازندگان نیز اظهار کرده‌اند که حداکثر تلاش خود را برای تکمیل این خط لوله در آینده‌ای نزدیک (تا قبل از وضع تحریم‌های عملیاتی آمریکا) تلاش خواهند کرد. کارشناسان حوزه "انرژی" و "امنیت انرژی" در اروپا معتقدند که تکمیل این خط لوله برای قاره سبز حیاتی خواهد بود.

در این میان، سران اروپایی اقدام ایالات متحده در خصوص اعمال تحریم علیه سازندگان پروژه "نورد استریم 2" را محکوم کرده و از واشنگتن خواسته‌اند تا در امور داخلی اروپا مداخله نکند. آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان به اعضای پارلمان آلمان (بوندس تاگ) اعلام کرده است که در این خصوص به زودی با ترامپ گفت‌وگو و مواضع صریح برلین و اتحادیه اروپا در مخالفت با اقدام اخیر کنگره و کاخ سفید را به وی اعلام خواهد کرد. الاف شولتز وزیر دارایی آلمان هم تحریم‌های اعلام شده از سوی ایالات متحده آمریکا را "دخالت صریح در امور داخلی آلمان و اروپا" خوانده و آن را محکوم کرده است. با همه این اوصاف، ترامپ قطعا از تحریم‌های ضدروسی و ضداروپایی خود در قبال این پروژه عقب نشینی نمی‌کند. ضمن آنکه عقب نشینی برخی از شرکت‌های اروپایی از پروژه "نورد استریم 2" نیز همزمان با علنی شدن تحریم‌های آمریکا کلید خورده است. به عنوان مثال شرکت مشترک سوئیسی –هلندی "آل سیز" که در ساخت این خط لوله مشارکتی پررنگ داشت، فعالیت خود را در این خصوص متوقف کرده است. مقامات کاخ کرملین اعلام کرده‌اند که اقدام اخیر ایالات متحده را با مقابله به مثل پاسخ داده و در عین حال، ساخت پروژه خط لوله "نورد استریم 2" را ادامه می‌دهند.

اروپا بر سر دو راهی "امنیت انرژی" و "امنیت بین‌المللی"

در این میان، بخش مهمی از بازیگران اروپایی همچنان با ترکیبی از "سکوت" و "نگرانی" اوضاع را دنبال می‌کنند. سران 26 کشور اروپایی عضو پیمان آتلانتیک شمالی، هم اکنون باید میان دو فاکتور و متغیر مستقل مهم، یعنی "انرژی" و "امنیت بین‌المللی" دست به انتخاب بزنند. روسیه، هم اکنون اصلی ترین بازیگر تامین انرژی و امنیت انرژی برای اتحادیه اروپا محسوب می‌شود اما در مقابل، تعلق خاطر اروپاییان به دولت ترامپ در حوزه "امنیت" که نمونه بارز آن را در جریان منازعات اخیر بر سر پیمان آتلانتیک شمالی مشاهده کردیم، دستان اروپاییان را در "تقابل موثر" با کاخ سفید بسته است. وابستگی امنیتی اروپاییان به ایالات متحده سبب شده است تا آنها در برهه فعلی، قدرت مانور چندانی در برابر دولت ترامپ و کنگره آمریکا نداشته باشند. از سوی دیگر، شرکت‌های اروپایی نیز در این معادله، به دلیل ضعف کشورهای اروپایی در ایجاد یک "حصار اقتصادی مستقل"، قدرت مواجهه با تحریم‌های وضع شده از سوی ایالات متحده را ندارند. در این میان، سران اروپایی نیز قدرت حمایت و صیانت از شرکت‌های خصوصی را در برابر تحریم‌های وضع شده ایالات متحده ندارند. در این میان، هر گزینه‌ای که اروپاییان (میان امنیت انرژی و امنیت بین‌المللی) انتخاب کنند، مستلزم از دست دادن هزینه‌های زیادی به ضرر آنها خواهد بود. بدون شک در اینجا شهروندان اروپایی، بیش از پیش نسبت به عواقب و تبعات وابستگی اتحادیه اروپا به ایالات متحده در نظام بین‌الملل پی خواهند برد.

از برجام تا نورد استریم 2

در جریان خروج ترامپ از برجام، اتحادیه اروپا و خصوصا تروییکای اروپایی، صرفاً در کسوت یک "مجموعه معترض" به سیاست‌های آمریکا ظاهر شدند اما در بعد عملیاتی، به تبعیت از سیاست کلی ایالات متحده در تقابل با کشورمان پرداختند. تأخیر در به راه اندازی و عملیاتی کردن موثر "اینستکس"، اعمال فشار بر ایران در خصوص مذاکره بر سر فعالیت‌های موشکی، منطقه‌ای و اعمال محدودیت‌های فرازمانی بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان و فراتر از آن، تهدید به فعالسازی مکانیسم ماشه در برجام و قطعنامه 2231، جملگی از مصادیق بازی اروپا در زمین آمریکا طی یکسال و نیم اخیر محسوب می‌شود. با این حال هم اکنون و در ماجرای اعمال تحریم علیه پروژه نورد استریم 2، اروپا خود به قربانی اصلی ماجرا تبدیل شده است. هم اکنون سیاستمدارانی مانند مرکل، ماکرون و حتی بوریس جانسون که معتقد بودند در ماجرای خروج آمریکا از برجام، به جای ایستادگی در مقابل ترامپ باید به مذاکره و معامله با واشنگتن روی آورد، در مقابل پرونده‌ای قرار گرفته‌اند که خود در آن "طرف متضرر" محسوب می‌شوند. بدون شک هم اکنون  نوع مواجهه سران پر ادعای اروپایی با دولت ترامپ دیدنی‌تر از هر زمان دیگری به نظر می‌رسد.

انتهای پیام/