یادداشت| دو راهی افغانستان و کشمیر بزرگترین چالش پیش روی پاکستان در ۲۰۲۰

به گزارش دفتر منطقه‌‌ای خبرگزاری تسنیم، پس از تقسیم هند و پاکستان، مردم کشمیر انتظار داشتند که تلاش های پاکستان برای آزادی این منطقه دیر یا زود جواب دهد، اما  به علت شرایط حاکم بر هند این مهم انجام نگرفت.

کشمیری ها بعد از آن خوشبین بودند که از طریق جنگ، پاکستان این منطقه را به پیکره و بدنه خود متصل کند اما با وجود دو جنگ عظیم بین دو کشور باز هم این اتفاق نیفتاد.

در دهه 90 میلادی جوانان کشمیری جنگ مسلحانه را آغاز کردند تا این منطقه را آزاد و به استقلال دست پیدا کنند. پیش بینی این بود که هند نتواند قدرت موجود در مبارزات مسلحانه جوانان کشمیری را تحمل کند و مجبور به پذیرفتن آزادی منطقه جامو و کشمیر خواهد شد.

به دلیل مبارزات سیاسی گروه های آزادی خواه، مسئله کشمیر در آن زمان توانست توجه جامعه جهانی را به خود جلب کند و نیز امیدهایی وجود داشت که جامعه جهانی هند را وادار به حل و فصل این منطقه و نشاندن در پای میز مذاکره کند، اما بعد از حادثه 11 سپتامبر همه چیز به یکباره دگرگون شد و جامعه جهانی و غرب تمرکزش را بر موضوعات دیگری چون فشار بر افغانستان، پاکستان و خاورمیانه معطوف کرد و گزینه هایی چون مبارزه برای آزادی معنای دیگری چون ایجاد جوی تروریستی و خرابکاری پیدا کرد.

در آن سوی میدان نیز هند از این شرایط به نفع خود تاکنون در برابر فشارهای گاه و بیگاه نهادهای حقوق بشری استفاده کرده است. با این حال، پس از کشته شدن«برهان وانی»جوان مبارزه کشمیری، جنبش سیاسی تازه ای در داخل کشمیر پا گرفت و درمقابل نیز کار سرکوب دو چندان بر مردم این منطقه توسط حکومت هند آغاز شد و بار دیگر مسئله کشمیر مورد توجه رسانه های جهانی قرار گرفت و فشارها بر دولت مودی آغاز شد.

 به باور بسیاری از کارشناسان مسئله کشمیر هرگز به اندازه آنچه در سال 2019 میلادی مورد توجه جامعه بین المللی قرار گرفت در هیج زمانی در طی این سال ها قرار نگرفته بود و این یک امتیاز ویژه نیز برای دولت پاکستان محسوب می شد.

دولت مودی در کمتر از 5 ماه مانده به پایان این سال  وضعیت خاصی را در این منطقه اشغالی (دره کشمیر)  به وجود آورد که بنا به تعبیری می توان از آن به «طولانی ترین حبس شهری دنیا» نام برد، جایی که مردم 150 روز بی وقفه از اینترنت و وسایل ارتباط جمعی به دور بودند.

این حرکت دولت بی جی پی، برای اولین بار در تاریخ این کشور صدای اعتراض احزاب اپوزیسیون اما ملی گرا و همین طور سایر اقلیت های مذهبی را در سرزمین آزادی ادیان درآورد و با واکنش شدید برخی سران کشورهایی چون مالزی و شخص «مهاتیر محمد» و «رجب اردوغان» در ترکیه همراه بود.

در این زمان بود که ارتش پاکستان آماده یک نبرد تمام عیار با هند بود اما دولت پاکستان و تیم عمران خان به علت سرگرم بودن  به مسائل داخلی ترجیح دادند تا با استفاده از ظرفیت به گوش رساندن صدای مردم کشمیر همچون در مجمع عمومی سازمان ملل از جنگ و خونریزی جلوگیری کنند و دنیا را از احتمال وقوع یک جنگ اتمی نیز آگاه کنند. البته جنگی که اگر در مقیاس کوچک نیز اتفاق می افتاد باز هم احتمالا مردم مظلوم و بی گناه کشمیر در آن قربانی می شدند.

به نظر می رسد یکی از اشتباهات که در سال 2019 میلادی دولت پاکستان مرتکب شد این بود که سیاست گذاران دولتی باز هم فریب سیاست های آمریکا را خوردند. چه بسا در پس پرده  ترامپ از آقای خاص (عمران خان) قول گرفت که اگر پاکستانی ها در جبهه شمالی یعنی افغانستان با ایالات متحده همکاری کنند، در جبهه شرقی کشمیر، به پاکستان یقینا کمک خواهند کرد، اما دونالد ترامپ تاکنون هرگز این کار را انجام نداده است و ایالات متحده اجازه نداد که حتی قطعنامه‌ای علیه هند با نشست غیررسمی شورای امنیت که با تلاش های چین تشکیل شد صادر شود.

به نظر می رسد اکنون بزرگترین چالش دیپلماتیک برای پاکستان در سال آتی یعنی 2020 میلادی ایجاد تعادل در قضیه کشمیر و افغانستان با محوریت آمریکا است تا مبادا وزنه‌ای در کفه یک ترازو به ضرر پاکستان سنگین تر شود.

جایی که پاکستان یا باید دست از معرکه افغانستان بکشد و اجازه دهد آمریکا و هم پیمانانش در آنجا سیاست های  خود را دنبال کنند تا آمریکا نیز کمی به هند در قضیه کشمیر فشار آورد که بعید به نظر می رسد یا اینکه حداقل  مدت کوتاهی  کشمیر را فراموش کندکه این نیز غیرممکن است.

آمریکا اصرار دارد که  پاکستان باید به طالبان فشار وارد کند و این گروه را مجبور به نرمش و مذاکره کند اما واضح است که طالبان مایل به انجام چنین کاری نیست، حتی اگر این اتفاق نیز بیفتد یا صحبت از کاهش شدت جنگ در افغانستان شود، طالبان هرگز حضور خارجی ها را در افغانستان نخواهد پذیرفت.

مسئله ای که بی شک برای دولت افغانستان پذیرفتنی نیست، این است که مسئله کشمیر را پاکستانی ها به صلح افغانستان و مذاکرات بین الافغانی پیوند زدند، اما دولت افغانستان این را باید بداند که پای آمریکا بعنوان شریک هند در امور داخلی این کشور و گروکشی های آن به میان است و کاری از دست حکومت پاکستان در وضعیت کنونی ساخته نیست با این وجود پاکستان همواره  نقش تسهیل گری خود را در روند مذاکرات صلح با موفقیت انجام داده است و هیچ اتهام دیگری را تحت هیچ شرایطی نخواهد پذیرفت.

به نظر می رسد تیم عمران خان و دولت وقت پاکستان در سال 2020 میلادی در دو راهی بسیار سختی بین کوتاه نیامدن از قضیه کشمیر و یا تعیین و ایفای نقش در افغانستان قرار دارد.

در کنار این گزاره ها احتمال اینکه نیروهای مسلح پاکستان در سال 2020 میلادی دست به اقداماتی در چارچوب وظایف قانونی خود در دفاع از آنچه  بعنوان ارزش های حاکمیت ملی یاد می شود بزنند دور از انتظار نخواهد بود.

یادداشت: حسین محمدی 

انتهای پیام/.*