گزارش|روابط خاص حزب حاکم ترکیه با طریقت‌ها
حتی پیش از ظهور حزب عدالت و توسعه٬ سیاست‌مداران اسلام‌گرا٬ همواره خود را نیازمند به حمایت چهره‌های متنفذ عرفانی و سران طریقت‌های دینی دانسته و با آنها روابط مستحکمی برقرار کرده‌اند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه٬ دیروز در شهر استانبول٬ به دیدار یکی از سران طریقت‌های مهم دینی – عرفانی رفت که در چهار دهه گذشته٬ نقش و نفوذ مهم و قابل توجهی در ترکیه داشته است.
اردوغان با پیر طریقت عرفانی «اسماعیل آقا»٬ دیدار کرد. یعنی همان طریقتی که به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های کلان طریقت عرفانی «نقشبندیه» شناخته می‌شود.
بی.بی.سی ترکی و روزنامه جمهوریت٬ با انتشار گزارش‌هایی٬ دیدار اردوغان با سران طریقت اسماعیل آقا را همچون رویدادی مهم ارزیابی کرده‌اند.
سیاست‌مداران اسلام‌گرای ترکیه و نقشبندیه
نقشبندیه طریقتی است که پس از وفات صوفی و عارف نامدار سیاسی آسیای میانه یعنی شیخ احمد یسوی توسط خواجه بهاءالدین محمد نقشبند(717–791ه. ق) به وجود آمد و بعدها بسیاری از مرشدان و مریدان این طریقت به ترکیه امروزی رفتند.
نقشبندیه به عنوان طریقتی بر مبنای مکتب یسویه٬ بخش مهمی از آسیای میانه و قفقاز٬ بخشی از ایران و هندوستان٬ ترکیه و قسمت‌هایی از خلیج فارس و آفریقا را در نوردیده است. ترک‌ها٬ کردها٬ اعراب و چندین قوم دیگر٬ چهره‌ها و مرشدان مشهوری در مکتب نقشبندیه داشته و دارند و در دهه‌های اخیر نیز٬ ظرفیت اجتماعی و سیاسی طریقت‌های عرفانی٬ همواره مورد توجه احزاب اسلام‌گرا بوده است.
آکپارتی و نقشبندیه
حتی پیش از ظهور حزب عدالت و توسعه٬ سیاست‌مداران اسلام‌گرا٬ همواره خود را نیازمند به حمایت چهره‌های متنفذ عرفانی و و سران طریقت‌های دینی دانسته و با آنها روابط مستحکمی برقرار کرده‌اند. علاوه بر خود رجب طیب اردوغان٬ چهره‌های مهم دیگری همچون عبدالله گل٬ بلنت آرنچ٬ مهمت علی شاهین و بسیاری از موسسین حزب عدالت و توسعه٬ همواره به تکایای نقشبندیه رفت و آمد کرده و با آنها در ارتباط بوده‌اند.
مرحوم نجم‌الدین اربکان نخست‌وزیر فقید اسلام‌گرای ترکیه٬ با آن که در آلمان و در رشته مکانیک تحصیل کرده و به عنوان یک پروفسور نخبه به کشور بازگشته بود٬ پیش از تاسیس حزب٬ به خانقاه نقشبندیان رفت و با آنان ارتباط برقرار کرد. او بخشی از نیروها و کادرهای فعال خود را در همان خانقاه‌ها کشف کرد و از توان آنان بهره گرفت.
ارتباط تنگاتنگ اربکان با طریقت نقشبندیه٬ یکی از عوامل و انگیزه‌های مهمی بود که در سال 1997 میلادی٬ یک کودتای بی‌سروصدا را رقم زده و نظامیان با متهم کردن نخست وزیر به لگدمال کردن لائیسم و گرفتار شدن در دام ارتجاع٬ به حیات سیاسی دولت او پایان دادند.
اما با این حال٬ حزب عدالت و توسعه نیز از همان آغاز تاکنون٬ روابط خود را با طریقت‌های دینی و عرفانی حفظ کرده است.
بن علی ییلدرم نخست وزیر پیشین ترکیه٬ در زمانی که انتخابات شهرداری‌ها در حوزه استانبول به دور دوم کشیده شد٬ برای گرفتن رای به همین طریقت پناه برد و از آنان کمک خواست.
یک طریقت قدرتمند و متنفذ
اسماعیل آقا٬ در عرض 40 سال گذشته به یک کانون قدرتمند اجتماعی و دینی تبدیل شده و مدارس دینی و تکایای فراوانی را در اختیار دارد. احمد عثمان اوستا اوغلو٬ فرزند محمود افندی رهبر معنوی اسماعیل آقاییان٬ در دیدار با اردوغان٬ از او خواسته که توجه دولت به معنویات و پایه‌های دینی زندگی٬ بیشتر و بیشتر شود.
طریقت اسماعیل آقا از سال 1980 میلادی یعنی درست از زمان کودتای نظامی کنعان اورن٬ به عنوان یک کانون و مرکز دینی و چند تن از سران و چهره‌های برجسته آن نیز به شکل مرموز و ناشناس٬ برخی با کارد و دشنه و بعضی نیز با سلاح کمری به قتل رسیده‌اند.
اسماعیل‌آقایی‌ها٬ در بخش‌هایی از استانبول ٬ نفوذ ویژه دارند اما در استان‌های دیگر نیز مریدان و مرتبطین فراوانی دارند. مردان این طریقت٬ ریش و محاسن بلند و جبه را به عنوان ظاهر و پوشش خود برگزیده و زنان و دختران این طریقت نیز٬ حجاب کامل و پوشیه و روبنده دارند.
با آن که این طریقت٬ بخشی از نیروی خود را بر تدریس دین و فقه متمرکز کرده٬ اما گاهی هم بیانات و سخنان خرافی منسوبین آن٬ توجه قضات را جلب می‌کند. به عنوان مثال٬ احمد محمود اونلو مشهور به احمد جبه‌لی٬ در سال 1999 میلادی و در یک برنامه زنده تلویزیونی در مورد زلزله استانبول گفت: «مولایم لانه زناکاران را با خاک یکسان کرد.»
این سخنان او خشم قضات دادگاه جمهوری را برانگیخت و او را به مدت 13 ماه روانه زندان کردند.
دیدار اردوغان با پیر مکتب اسماعیل‌آقاییان٬ یک بار دیگر موجب نیش و طعنه رسانه‌های لاییک و کمالیست شده و آنان با توجه به این دیدارها و روابط حزب حاکم٬ ادعا می‌کنند که اردوغان به دنبال تاسیس یک نظام سیاسی کاملاً دینی است و می‌خواهد اصل لاییسم را ملغی کند٬ به زودی بخش مهمی از آزادی‌های اجتماعی افراد و خانواده‌ها را از میان بردارد و نظام تحصیلی ترکیه را نیز کاملاً دینی کند.
اما واقعیت این است که اردوغان٬ با وجود آن که همواره تلاش کرده از زمینه‌های اجتماعی و نفوذ سران برجسته طریقت‌ها بهره بگیرد٬ ولی در میدان عمل٬ به دنبال اعمال محدودیت اجتماعی و فرهنگی نیست و به خوبی می‌داند که جامعه ترکیه پذیرای چنین وضعیتی نخواهد بود و این می‌تواند لطمه‌ای جدی به آینده حزب عدالت و توسعه وارد کند.
اما یکی از ابعاد مهم دیگر فعالیت و حیات طریقت‌ها٬ احتمال نفوذ اطلاعاتی و امنیتی آنان در دستگاه قضا٬ رسانه‌ها و نهادهای امنیتی است و برخی از تحلیل‌گران ترکیه بر این باورند که تداوم ارتباط قدرتمند با طریقت‌های دینی و میدان دادن به آنان٬ می‌تواند تداعی کننده خطراتی باشد که شبکه فتح الله گولن در ترکیه به وجود آورد.
انتهای پیام/