"روایت‌های ناروا" در نقد خاطرات سیاسی مرحوم هاشمی رفسنجانی منتشر شد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،  همزمان با سالگرد درگذشت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام، بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی کتاب "روایت‌های ناروا" در نقد خاطرات سیاسی مرحوم هاشمی رفسنجانی را منتشر کرد.

راه‌های پیشرفت برای جوامع و ملت‌ها باز است؛ اگر از شکست‌ها و پیروزی‌ها عبرت بگیرند و در یک کلمه؛ برای حافظه تاریخی خود اهمیت قائل شوند. عوامل مختلفی در شکل‌گیری این حافظه مؤثر است که خاطره‌نگاری رجال سیاسی یکی از مهم‌ترین آنها است. اما مسئله اساسی اینجا است که رجال سیاسی معمولاً بر اساس حب و بغض‌های شخصی و یا جناحی خاطرات خود را ثبت و تلاش می‌کنند در پیروزی‌ها خود را شخصیتی محوری جلوه دهند و نقش منفی خود را در شکست‌ها مخفی کنند. همین ویژگی کار را برای تاریخ‌نگاران متعهد و متولیان ثبت صادقانه تاریخ سخت می‌کند و باعث می‌شود خوانش انتقادی خاطرات منتشر شده به عنوان بستر علمی جدّی مورد نظر تاریخ‌پژوهان قرار گیرد.

در میان شخصیت‌های مختلفی که در تاریخ انقلاب اسلامی نقش داشتند، نام مرحوم هاشمی رفسنجانی مطرح است؛ کسی که با آغاز نهضت امام خمینی، در میدان مبارزات سیاسی وارد شد و به زودی خود را به رأس هرم مبارزاتی نزدیک کرد و تقریبا تا چهار دهه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، همواره در مسئولیت‌های سیاسی عالی قرار داشت.

روایت‌ها و خاطرات مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی به خاطر جایگاه سیاسی وی و حضور در صحنه‌های مختلف  برای همه تاریخ‌پژوهان انقلاب اسلامی از اهمیت بالایی برخوردار است و دقیقاً به همین دلیل؛ اگر عمداً یا سهواً «روایت‌های ناروا» در این خاطرات وارد شده باشد، اثر تخریبی آن در مخدوش‌سازی حافظه تاریخی محققین و جهت‌دهی ناروا به پژوهش‌های تاریخی، بسیار اثر منفی برجای خواهد گذاشت.

مجموعه «روایت‌های ناروا» 10 مقاله در نقد خاطرات سیاسی مرحوم هاشمی رفسنجانی است که همگی در سال‌های حیات وی، منتشر شده است. تنوع مقالات در این اثر باعث شده ابعاد مختلفی از خاطرات آقای رفسنجانی مورد واکاوی و دقت تاریخی قرار گیرد.

دو مقاله نخست با عنوان «مبارزه در تردید و ابهام» و «خاطراتی پر از ابهام و پرسش‌های بی‌پاسخ؛ که به قلم تاریخ‌نگار انقلاب اسلامی حجت‌الاسلام سیدحمید روحانی نگارش یافته است که در آن به تبیین برخی محورهای انتقادی کلی در مجموع روایت‌های تاریخی آقای هاشمی پرداخته شده است. امتیاز این دو مقاله بیان برخی ارتکازات و مشاهدات تاریخی نگارنده است که اولاً به صورت مستقیم و بی‌واسطه آقای هاشمی را می‌شناسد و ثانیاً تنها کسی است که از سوی امام خمینی مأموریت تدوین تاریخ انقلاب اسلامی به وی محول شده است.

«نگاهی به خوش‌بینی‌های فرمایشی و ژست‌های دموکراتیک آقای هاشمی رفسنجانی» عنوان مقاله سوم به قلم دکتر مظفر نامدار است که از ابتدای دوره سوم فصلنامه تخصصی "15 خرداد" تا کنون، سردبیری این نشریه را برعهده داشته است. این نوشتار، با رویکردی تحلیلی، به نقد کارنامه سیاسی متناقض‌نما و پرفراز و نشیب آقای هاشمی پرداخته است.

مقاله چهارم با عنوان «آسیب‌شناسی انتقادی شیوه‌های خاطره‌گویی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با تأکید بر کتاب دوران مبارزه» به قلم آقایان سهراب مقدمی شهیدانی و میثم عبداللهی چیرانی، به نقد اختصاصی نخستین مجموعه خاطرات آقای هاشمی رفسنجانی اختصاص یافته است. نظر به اهمیت خاص این اثر در ریل‌گذاری شیوه خاطره‌گویی مرحوم هاشمی، نقد روش‌محورانه آن می‌تواند در خوانش انتقادی سایر آثار مشابه نیز مورد استفاده قرار گیرد.

«بررسی تطبیقی اندیشه‌های امام خمینی و عملکردهای هاشمی رفسنجانی» عنوان مقاله پنجم است که تلاش دارد از ابتدای مبارزات تا سال‌های پایانی حیات امام، به بررسی تطبیقی اندیشه و کارنامه سیاسی آقای هاشمی با امام خمینی بپردازد و فاصله محسوس او با امام را با تکیه بر مستندات تاریخی تبیین کند.

مقاله ششم با عنوان «نظری اجمالی به ادعاهای بدون دلیل در خاطرات هاشمی رفسنجانی» بر آسیب مهمی در مجموعه خاطرات رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت متمرکز شده و در پی تجمیع ادعاهای بدون دلیل در خاطرات اوست.

مقالات هفتم و هشتم که توسط جناب آقای سلیمی نمین تحریر شده، به نقد و بررسی دو کتاب «به سوی سرنوشت» و «اوج دفاع» اختصاص یافته است. امتیاز این دو مقاله، تمرکز بر جزئیات تاریخی و نقد تحلیلی و تطبیقی برخی گزاره‌های خاص است.

«روتوش کتاب هاشمی بدون روتوش» عنوان مقاله‌ای است به قلم سیدحمید روحانی که تلاش دارد به نقد «روش‌های نامتعارف در القای مشهورات و متشابهات تاریخی به جای رخدادها» در مجموعه مصاحبه‌های آقای صادق زیباکلام با مرحوم هاشمی بپردازد.

«هبوط در مه» عنوان آخرین مقاله از این مجموعه است که به نقد کتاب «پا به پای سرو؛ خاطرات خانم عفت مرعشی» پرداخته است.

«روایت‌های ناروا؛ 10 مقاله در نقد کارنامه و خاطرات سیاسی اکبر هاشمی رفسنجانی» جدیدترین اثر بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی است که با تیراژ هزار نسخه برای تاریخ‌پژوهان و عموم علاقه‌مندان در بازار نشر عرضه شد.

انتهای پیام/