اما و اگرهای ایجاد سایت دفن زباله‌های صنعتی و شیمیایی در الیگودرز؛ فاجعه زیست محیطی یا فرصت توسعه
حامیان محیط زیست مکان‌یابی اشتباه سایت دفن زباله‌های صنعتی و شیمیایی در الیگودرز را خیانت به محیط زیست لرستان می‌دانند و این مسئله واکنش مردم لرستان و دوست‌داران محیط زیست را در پی داشته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، احداث «سایت دفن زباله» در الیگودرز موضوعی است که واکنش شدید مردم استان لرستان و دوست‌داران محیط زیست را در پی داشته تا جایی که حتی امام جمعه شهرستان الیگودرز هم به جمع این مخالفان پیوسته است.
تا پیش از این قرار بود که این سایت در منطقه مرزیان شهرستان ازنا اجرا شود که با مخالفت فرماندار، امام جمعه و انجمن اوج سبز ازنا از اجرای آن جلوگیری شد و حالا قرعه به‌نام شهرستان الیگودرز افتاده است.
علی‌رغم مخالفت‌های مردم، سازمان محیط زیست مصمم است که این سایت را در شهرستان الیگودرز راه‌اندازی کند و معتقد است که هیچ‌گونه تهدیدی برای سلامت مردم ندارد ضمن اینکه برای 150 تا 200 نفر هم اشتغال‌زایی ایجاد می‌کند.
اما بسیاری از کارشناسان از این طرح به‌عنوان یک «فاجعه زیست محیطی» یاد کرده‌اند که با جانمایی اشتباه و غیراصولی یک تهدید جدی برای نسل‌های آینده به‌شمار می‌رود و تأکید دارند که این زباله‌ها حاوی فلزات سنگین و خطرناکی است که با نفوذ به سفره‌های آبهای زیرزمینی سبب آلودگی آب و خاک و کشاورزی منطقه می‌شود.
اشتغال‌زایی به چه قیمتی؟
مردم الیگودرز اظهار کرده‌اند که چنین شکلی از توسعه، سرمایه‌گذاری و اشتغال را نمی‌خواهند و ضمن جلوگیری از به‌مخاطره انداختن نسل امروز، خود را زیر بار سنگین سرزنش و نفرین نسل‌های آینده نخواهند برد؛ آنها خطاب به مسئولان گفته‌اند: «اجازه بدهید همین آب و هوای سالم را داشته باشیم؛ ما از طلا بودن پشیمان شده‌ایم لطفاً ما را مس کنید».
رضا کریوند از فعالان زیست محیطی لرستان در این رابطه به خبرنگار تسنیم گفت: زباله‌هایی که قرار است در استان لرستان دفن شود در واقع پسماندهای شیمایی و مضر پتروشیمی «ماهشهر» و «اراک» و پالایشگاه «اصفهان» است و گرنه استان لرستان صنعت چشمگیری ندارد که بخواهد برای امحای پسماندهای آن سایت دفن زباله احداث کند.
وی افزود: همان پالایشگاه‌هایی که این زباله‌ها را تولید می‌کنند و سود خود را برده‌اند وظیفه دارند که فرایند بازیافت پسماندها را نیز انجام دهند، اما آنها نمی‌خواهند این کار هزینه‌بر را انجام دهند و به‌دنبال راه آسان‌تر یعنی دفن آنها هستند و جالب اینجاست که هیچ استانی زیر بار احداث این سایت نرفته ولی می‌خواهند استان لرستان را مجبور به پذیرش آن کنند.
این فعال زیست‌محیطی عنوان کرد: بیشتر این پسماندها حاوی فلزات سنگین است که اگر به آبهای زیرزمینی نفوذ کنند می‌توانند سبب آلودگی آب و خاک شوند و چون در مجاورت زمین‌های کشاورزی قرار دارند این آلودگی به محصولات کشاورزی هم ورود پیدا می‌کند در نتیجه سلامت مردم به خطر می‌افتد.
تقدم محیط زیست بر توسعه
کریوند با اشاره به اینکه در همه جای دنیا موضوع محیط زیست مهمتر از توسعه است، تصریح کرد: مسئولان لرستانی می‌خواهند به بهانه اشتغال‌زایی این سایت دفن زباله را احداث کنند، اما اشتغال‌زایی به چه قیمتی؟ به قیمت از دست رفتن سلامت نسل‌های آینده و نابودی محیط زیست؟ اگر چنین است ما این اشتغال‌زایی را نمی‌خواهیم.
مدیرکل محیط زیست لرستان در پاسخ به اظهارات فعالان و تشکل‌های زیست محیطی، بیان کرد: در راستای سیاست‌های سازمان محیط زیست مبنی بر مدیریت اصولی پسماند برای حفظ محیط زیست و جامعه، هر استان باید تا پایان سال 98 دارای یک مرکز بازیافت، بی‌خطرسازی و امحای پسماندهای صنعتی و ویژه باشد که در این راستا سرمایه‌گذار بخش خصوصی قصد انجام این پروژه را در لرستان دارد.
وی با بیان اینکه شرکت‌‌های تخصصی مشاور، شهرستان الیگودرز را به‌عنوان محل احداث پروژه انتخاب کرده‌اند، تصریح کرد: این انتخاب برحسب پارامترهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی بوده و با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی براساس توان اکولوژیکی مناطق، بهترین مکان موجود انتخاب شده است کما اینکه بیشترین واحدهای تولیدی فعال در شرق استان قرار دارند.
اختصاص 40 هکتار از اراضی کشاورزی و منابع طبیعی به سایت دفن زباله
فتحی بیرانوند خاطرنشان کرد: این سایت در زمینی به مساحت 40 هکتار در زون صنعتی و در جوار شهرک صنعتی الیگودرز واقع شده است که ضمن رفع مشکل پسماندها زمینه اشتغال 150 تا 200 نفر را فراهم می‌کند.
وی با اشاره به نظارت کامل اداره کل محیط زیست لرستان بر فعالیت‌های صنعت مذکور، خاطرنشان کرد: نظارت بر حسن اجرای این طرح اولویت کاری ماست و در این مسیر با احدی مماشات نخواهیم کرد و این اطمینان خاطر به مردم شریف الیگودرز داده می‌شود که اجرای این سایت، نه تنها خطری نداشته بلکه با رعایت موازین شرعی، قانونی، زیست محیطی و بهداشتی است.
اما ظاهراً حتی این دفاعیات سازمان محیط زیست هم نتوانسته، مسئولان مؤسسات مردم‌نهاد و نمایندگان افکار عمومی را قانع کند؛ شاید به این دلیل است که لرستان رتبه‌دار «طرح‌های غیرکارشناسی» است.
کم نیستند پروژه‌هایی که در استان اجرا شدند اما حالا مسئولان از انجام آنها اظهار پشیمانی می‌کنند و آنها را غیراصولی قلمداد می‌کنند که البته این وضعیت به‌خاطر وجود مسئولانی رقم خورده که در دوران مدیریت خود صرفاً به‌دنبال آمارسازی و ارائه گزارش عملکرد هستند و اعتقادی به‌دوراندیشی و برنامه‌ریزی بلندمدت ندارند از طرفی «ضعف نظارت» در این استان به حدی است که همه حوزه‌ها را در برگرفته بنابراین در چنین شرایطی باید به مردم حق داد که نتوانند روی قول مسئولان حساب کنند.
نفوذ فلزات سنگین و خطرناک به آبهای زیرزمینی
محسن گلپایگانی، دکترای محیط زیست و مدیرعامل مؤسسه مردم نهاد زیست‌پویان زاگرس در واکنش به اظهارات مدیرکل محیط زیست، نظر کارشناسی و علمی خود را در رابطه با ایجاد سایت دفن زباله در الیگودرز اعلام کرده و گفته: اداره کل محیط زیست لرستان بنا دارد در بهترین اراضی کشاورزی شهرستان الیگودرز و در مجاورت استقرار مراکز جمعیتی روستایی و نزدیک به شهر الیگودرز سایت دفن زباله ایجاد کند که اجرای این پروژه برای مردم خطرناک است.
وی افزود: مسئولان محیط زیست ادعا کرده‌اند که محل انتخاب شده بر حسب توان اکولوژیک مناطق، بهترین مکان موجود است در حالی که مکان‌یابی چنین سایتی باید به دور از مراکز جمعیت شهری و روستایی و اراضی کشاورزی باشد همچنین مسیر وزش باد به سوی مراکز استقرار جمعیت نباشد و با فاصله بسیار زیادی از آبخوان‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی ایجاد شود و از همه مهمتر در مجاورت مناطق صنعتی استان باشد که هیچ کدام از این شرایط در ایجاد سایت مورد نظر لحاظ نشده است.
گلپایگانی عنوان کرد: مکان در نظر گرفته شده از نظر آب و هوایی تحت بارش‌های فصلی قرار دارد، نفوذپذیری خاک در آنجا بالاست و سفره‌های آب زیرزمینی نزدیک به سطح زمین قرار دارند که نشان می‌دهد محل انتخاب شده برای احداث سایت دفن زباله اصلاً مناسب نیست.
وی تصریح کرد: وجود فلزات سنگین و خطرناکی مثل «جیوه»، «سرب»، «آرسنیک»، «نیکل»، «کادمیوم» و «انادیوم» در پسماندهای صنعتی و نفوذ آن به آبهای سطحی و زیرزمینی موجب آلودگی محیط زیست و عامل انتشار آلودگی‌های جدید و ناشناخته و شیوع انواع مواد سمی و سرطانزا در محیط می‌شوند به‌طوریکه اگر فقط چهار دهم ppm فلز «جیوه» وارد بدن انسان شود به‌طور حتم به مروز زمان منجر به مرگ می‌شود.
تبدیل الیگودرز به قبرستان زباله‌های استان‌های هم‌جوار
این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه بسیاری از این پسماندها غیرقابل بازیافت هستند، خاطرنشان کرد: دشت الیگودرز یکی از مراکز عمده تولیدات کشاورزی و دامی استان است که احداث این سایت یقیناً سبب دریافت سفارش‌های زیادی از شهرهای صنعتی اطراف خواهد شد و بدین ترتیب الیگودرز به قبرستان زباله سایر مناطق کشور تبدیل خواهد شد.
مشابه همین طرح در سایر مناطق کشور از جمله سایت محمد آباد قزوین با بالاترین استانداردهای ارزیابی و پایش زیست محیطی از نظر کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست احداث شده که در ابتدای صدور مجوز این سایت نیز به مردم قزوین برای نظارت دقیق بر حسن اجرای طرح اطمینان خاطر دادند اما می‌بینیم که امروز به یک بحران زیست محیطی تبدیل شده و حتی استاندار قزوین از روند غیراصولی بازیافت و دفن زباله‌ها ابراز نگرانی کرده است.
حرکت چراغ خاموش مسئولان لرستانی در اجرای این طرح
کانون صنفی فرهنگیان الیگودرز نیز ضمن مخالف با احداث سایت بازیافت و امحای زباله در الیگودرز، بیان کرد: معمولاً مسئولان شروع هر طرح و برنامه‌ای را در بوق و کرنا می‌کنند و با نصب بنر و تبلیغات رسانه‌ای همه مردم را آگاه می‌کنند اما برای طرح‌های این‌چنینی چراغ خاموش مرحله به مرحله به اجرا نزدیک می‌شوند؛ متأسفانه این روزها بایکوت‌های خبری و بی‌توجهی به نظرات مردم در کشور باب شده در حالی که کمترین حق مردم، مطلع شدن از اوضاع روز جامعه در مسائل محلی، ملی و جهانی است.
محمد حسین نصیری، خیر و حامی نمونه ملی منابع طبیعی نیز مخالفت صددرصدی خود را با این طرح اعلام کرده و در این رابطه به خبرنگار تسنیم گفته متأسفانه صحبت‌های مسئولان در رابطه با بی‌ضرر بودن این پسماندها واقعیت ندارد و ما با دلیل و مدرک ثابت می‌کنیم که احداث این سایت در الیگودرز عواقب خطرناکی برای محیط زیست و مردم منطقه دارد بنابراین کاملاً با آن مخالفیم.
امیر احمدی کارشناس مسائل زیستی محیطی و استاد دانشگاه‌های لرستان نیز راه‌اندازی این سایت را مستلزم بررسی‌های دقیق اکولوژیکی، زیست محیطی و مطالعات زمین‌شناسی دانست و گفت: ایجاد سایت بازیافت و دفن زباله به خودی خود مشکلی ندارد و این موضوعی است که در سایر کشورها هم وجود دارد اما اگر جانمایی آن اشتباه باشد، می‌تواند خطرناک و مضر باشد.
وی افزود: این سایت باید در مکانی احداث شود که سنگ بستر آن منطقه ضخامت داشته و عمیق باشد تا شیرابه‌ها و آلودگی ناشی از این پسماندها به آبهای زیرزمینی نفوذ نکند همچنین جهت باد به سمت مناطق مسکونی نباشد تا گازهایی که از آن زباله‌ها متصاعد می‌شود با وزش باد به سمت جمعیت شهری و روستایی هدایت نشود و نیز در ابتدای حوزه آبخیز و سرچشمه‌ها نباشد.
احمدی بیان کرد: با توجه به اینکه مکان در نظر گرفته شده، شرایط مذکور را ندارد و سطح آبهای زیرزمینی در آن منطقه بالاست، اجرای این طرح را تأیید نمی‌کنیم.
گزارش از نسیم کریمی صابر
انتهای پیام/648/ح