یادداشت رضا کلهر | کدام یک زودتر می‌میرد؛ ترامپ یا معامله قرن
"یهودا شائول فرمانده اسبق نیروهای دفاعی اسرائیل در طول انتفاضه دوم، به رسانه آمریکایی بلومبرگ گفته، ترامپ وعده داده که به بیش از یک قرن درگیری بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها خاتمه می‌دهد".
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، محمدرضا کلهر کارشناس مسائل بین‌الملل و منطقه غرب آسیا در یادداشتی به تحلیل وضعیت منطقه پس از "معامله قرن" و سرانجام این معامله پرداخته است.
متن کامل این یادداشت به شرح زیر است:
طرح معامله قرن که اخیرا از سوی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا اعلام شد به عنوان یک طرح خیالی و شکست‌خورده در رسانه‌ها معروف شده است. چرا که براساس این طرح، فلسطین تبدیل به یک کشور مجمع‌الجزایری خواهد شد که از طریق پل‌های معلق و تونل‌ها به هم وصل خواهد شد. علاوه بر این 30 درصد دیگر از کرانه باختری به اسرائیل ملحق میشود. در کل این طرح به‌گونه‌ای طراحی شده که محتوم به شکست باشد. رهبر معظم انقلاب در این مورد اعلام کرده که طرح آمریکایی معامله قرن، قبل از مردن ترامپ خواهد مرد. اما چه دلایلی برای مرگ معامله قرن وجود دارد.
1.معامله قرن و نقض قوانین بین‌المللی
طرح معامله قرن با تمامی قطعنامههای بین‌المللی و شورای امنیت سازمان ملل در تعارض است. با قطعنامه 242، 338 و بسیاری از قطعنامههای دیگر در تعارض کامل است. سازمان آزادی‌بخش فلسطین اخیرا از 300 نقضی که در این طرح وجود دارد خبر داده است. نادیده گرفتن قطعنامه 242 در نوامبر 1967 که بخش شرقی بیت‌المقدس را متعلق به فلسطینیان می‌داند، مهم‌ترین نقض این طرح است. همچنین طبق این قطعنامه، اسرائیل باید از اراضی اشغال کرده در سال 1967 عقب‌نشینی کند. مجله آمریکایی فورچون اعلام کرده که به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان می‌تواند معامله قرن را از بین ببرد و منجر به مرگ معامله قرن شود.
2.تسلیح کرانه باختری
یکی از تهدیدهای همیشگی و هراس‌های راهبردی رژیم صهیونیستی احتمال مسلح شدن کرانه باختری بوده است. نوار غزه در 12 سال گذشته عملیات‌های زیادی علیه اسرائیل انجام داده و اخیرا نیز با به راه انداختن تظاهرات بازگشت و ارسال بالون‌های آتش‌زا به سمت سرزمینهای اشغالی، باعث شده تا اسرائیل شکست‌های مهمی را تجربه کند. اما با این حال به دلیل همکاری‌های امنیتی تشکیلات خودگردان با اسرائیل وامیدواری این تشکیلات به راه‌حل دو دولتی، کرانه باختری وارد فاز مسلحانه علیه رژیم صهیونیستی نشده است. اما معامله قرن باعث شده تا گروه‌های کرانه باختری در این مسیر حرکت کنند و در نخستین گام در یک عملیات 16 نظامی صهیونیست زخمی شده و 4 فلسطینی به شهادت رسیدند. مخالفت تشکیلات خودگردان با معامله قرن و رد کردن این طرح، درنهایت می‌تواند همکاری‌های امنیتی با اسرائیل را پایان داده و مردم کرانه باختری را در کنار نوار غزه در صفی واحد علیه اسرائیل قرار دهد.
3.مرگ اسلو
از زمان امضای توافق اسلو در سال 1993 راه‌حل دو کشور به عنوان راه‌حل آمریکا و تشکیلات خودگردان برای حل مسئله فلسطین مطرح بوده است. البته این راه‌حل از سوی گروه‌های مقاومت همواره رد شده است. معامله قرن به معنای نابودی راه‌حل دو دولت بوده و سیاستمداران فتح به هر میزان نیز که لیبرال باشند هیچ‌گاه این طرح را نخواهند پذیرفت. محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین اعلام کرده که نمی‌خواهد با پذیرش این طرح به عنوان یک خائن بمیرد. بنابراین معامله قرن به معنای خروج اسرائیل از توافقنامه اسلو و دیگر توافقات است و این مسئله این طرح را یک گام به مرگ زودرس نزدیک‌تر می‌کند.
4.مخالفت همگانی
طرح معامله قرن در چهار قاره با مخالفت‌های زیادی مواجه شده و حتی بیش از 100 نماینده دموکرات کنگره آمریکا نیز آن را رد کرده‌اند. در کشورهای مختلف نیز علیه این طرح به خیابان‌ها آمده و شهرهای مختلف آمریکا نیز به این طرح واکنش منفی نشان دادند. حتی رئیس پارلمان کویت نیز این طرح را به سطل زباله انداخت و اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی نیز این طرح را رد کردند. بدیهی است که به جز اسرائیل و آمریکا هیچ بازیگری به صورت کامل این طرح را قبول نخواهد کرد چرا که تیر شلیکی به تمام قطعنامههای سازمان ملل و تلاش‌های کشورهای غربی برای راه‌حل دو دولتی در فلسطین است. به همین دلیل این طرح باید در خلاء به حیات خود ادامه دهد و طبیعی است نتیجه آن نیز مرگ زودرس خواهد بود.
5.مشکلات مالی
طبق معامله قرن پرداخت 50 میلیارد دلار به فلسطینی‌ها که احتمالا طی یک بازه 10 ساله صورت می‌گیرد پیش‌بینی شده است. در واقع دولت ترامپ با توجه به مشکلات اقتصادی فلسطین سعی داشته تا به نوعی با تطمیع گروه‌های فلسطینی به سرمایه‌گذاری اقتصادی موافقت آن‌ها را جلب کند. در حالی که این مسئله محکوم به شکست است. چرا که مهم‌ترین منابع تأمین‌کننده این 50 میلیارد دلار عربستان و امارات هستند. اما عربستان به دلیل کسری بودجه 60 میلیارد دلاری و هزینه‌های گزاف جنگ یمن توان تأمین این مبلغ را نخواهد داشت. امارات نیز به دلیل رکود بی‌سابقه در دبی و کاهش رشد اقتصادی و فرار سرمایه‌گذاران به لبه بحران نزدیک شده است. بنابراین معامله قرن از این منظر با چالش بزرگی مواجه است. ترامپ پیشنهاد اقتصادی خود را مهم‌ترین نقطه قوت طرح اعلام کرده و بدیهی است در صورت تهیه نشدن این مبلغ، طرح ناکارآمد خواهد شد.
6.ضعف اسرائیل
برای اجرای معامله قرن اسرائیل باید در تمام زمینه‌ها آماده باشد. در شرایط کنونی رژیم صهیونیستی با چالش‌های زیادی مواجه است. در زمینه امنیتی این رژیم در یک سال گذشته در سه نبرد علیه مقاومت فلسطین در نوار غزه نتوانسته به پیروزی برسد. در زمینه سیاسی نیز اوضاع اسرائیل در شرایط بحران قرار دارد. چرا که در دو انتخاباتی که در فروردین و شهریور ماه 98 برگزار شد، نتانیاهو یا دیگر رقبای وی قادر به ائتلاف و تشکیل دولت نشدند و انتخابات سوم اسرائیل اسفند ماه برگزار میشود که هیچ تضمینی وجود ندارد که انتخابات چهارم نیز در راه نباشد. این مسئله نشان‌دهنده عدم توافق گروه‌های صهیونیستی در مورد موضوعات مشترک به ویژه معامله قرن است. چرا که احزاب راستگرا از یک طرف معامله قرن را رد می‌کنند چون معتقدند که نباید این امتیازات اندک در معامله قرن نیز به فلسطینی‌ها داده می‌شد. از سوی دیگر احزاب چپ‌گرا مخالف این طرح هستند چون آن را عاملی برای تشدید خشونت و ناامنی در اسرائیل می‌دانند. در این شرایط بی‌دولتی در اسرائیل طبیعی است که طرح کلانی مانند معامله قرن نخواهد توانست یک بحران 8 دهه‌ای را حل و فصل کند و به نتیجه برسد.
7.پایتخت خیالی فلسطین
یکی دیگر از دلایل مرگ زودرس معامله قرن این است که پایتختی که در این طرح برای فلسطین در نظر گرفته شده بیشتر به یک پایتخت خیالی شبیه است. طبق معامله قرن دو نقطه احتمالی ابودیس یا شهرک «شعفاط» واقع در شمال شرقی قدس اشغالی پایتخت آینده فلسطین خواهد شد. نیویورک تایمز در توصیف پایتخت خیالی ترامپ برای فلسطین نوشته است: « در اردوگاه شعفاط، ساکنان از این ایده که محله آن‌ها به پایتخت نمایشی فلسطین تبدیل شود، خندیدند. خدمات آب و فاضلاب در این اردوگاه در بهترین حالت غیرقابل اطمینان است؛ خیابان‌ها حاوی چاله‌هایی هستند که آنقدر بزرگند که بخشی از خودروها در آن ناپدید میشود!»
8.تجربه تاریخی
طی دو دهه گذشته آمریکا هر طرحی را در مورد فلسطین یا غرب آسیا طراحی کرده با شکست مواجه شده است. به عنوان مثال پروژه "میهن جایگزین" که توسط آریل شارون مطرح شد و دو گزینه شامل ساخت پایتخت جدید برای فلسطین در اردن یا احیای دریاچه بحر‌المیت با احداث کانالی بر فراز خلیج عقبه داشت عملیاتی نشد. نمونه دیگر طرح رؤیایی محمد بن سلمان موسوم به شهر نئوم بود که از سوی آمریکا مطرح شد اما طبق گزارش واشنگتن پست به یک طرح خیالی تبدیل شده است. براساس برخی گزارش‌ها قرار بود بخشی از جمعیت نوار غزه در این شهر ساکن شوند. پروژه‌هایی دیگر نیز در شبه جزیره سینا برای مکان‌یابی پایتختی برای فلسطین مطرح شد که همه با شکست مواجه شد. معامله قرن نیز یکی از طرح‌هایی است که در این مورد مطرح شده است. در مورد مسئله فلسطین تاکنون بیش از 20 طرح مطرح شده که همه به بن‌بست رسیده است.
نتیجه
با توجه به مشکلات و چالش‌هایی که بررسی شد طرح معامله قرن را باید طرحی مرده نامید. "یهودا شائول" فرمانده اسبق نیروهای دفاعی اسرائیل در طول انتفاضه دوم، به رسانه آمریکایی بلومبرگ گفته، ترامپ وعده داده که به بیش از یک قرن درگیری بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها خاتمه می‌دهد. اما همانطور که اظهارات اخیر جیسون گرینبلت (سفیر ویژه ترامپ در خاورمیانه) نشان داد، دیدگاه دولت ترامپ برای صلح تنها برای تقویت بیشتر اشغال است. «کال توماس»، ستون‌نویس پایگاه «تریبون کانتنت» نیز در گزارشی به این موضوع پرداخته و می‌نویسد: «طرح معامله قرن محکوم به شکست است.» گیدئون لوی، از روزنامه اسرائیلی "هاآرتص"، نیز تأکید کرده که میخ آخر بر تابوت جسدی متحرک به‌نام راه‌حل دودولتی زده شد و واقعیتی را خلق کرد که در آن «قانون بین‌المللی، قطعنامههای جامعه بین‌المللی و به‌خصوص نهادهای بین‌المللی بی‌معنی هستند». بنابراین به نظر می‌رسد که معامله قرن هم از لحاظ قوانین بین‌المللی، هم در زمینه اقتصادی و هم از منظر مشروعیت با چالش‌های زیادی مواجه بوده و محکوم به شکست است.
انتهای پیام/