"تعارض منافع" در حوزه پزشکی علت اصلی عدم اجرای نظام ارجاع و پرونده الکترونیک سلامت

به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران پویا؛ "نظام ارجاع" نوعی روش ارائه خدمات بهداشتی و درمانی است که طبق آن، بیماران با مراجعه به پزشک خانواده، سلسله مراتب درمانی خود را آغاز می‌‌کنند؛ این شیوه، باعث کاهش چشمگیری در هزینه‌‌های بهداشتی و درمانی در کشورهای جهان شده است اما اجرای سیاست‌‌های نظام ارجاع در کشور ما، با چالش‌‌ها و کارشکنی‌های متعددی همراه بوده است؛ در همین راستا، به سراغ "دکتر سید ابراهیم متولیان" رئیس بسیج جامعه پزشکی کشور رفتیم تا با او درباره چالش‌‌ها و مسائل پیش روی اجرای نظام ارجاع، گپ و گفتی داشته باشیم.

تسنیم: برقراری نظام ارجاع و طرح پزشک خانواده، تا چه حد می‌‌تواند منجر به بهبود ارائه خدمات در حوزه سلامت شود؟

تاثیر اجرای نظام ارجاع برای تمام جهان اثبات شده است و همه کشورها می‌‌دانند که راهکار کاهش بار اقتصادی در حوزه سلامت کشور، اجرایی شدن نظام ارجاع است؛ اجرای نظام ارجاع علاوه بر کاهش هزینه‌‌های حوزه سلامت، باعث افزایش کیفیت درمان نیز می‌‌شود برای مثال بیماری که دچار علائم پوستی شده، با مراجعه به پزشک خانواده خود که از وضعیت پرونده سلامت او خبر دارد، به یک متخصص پوست ارجاع داده می‌‌شود و به این ترتیب از گمراه شدن بیمار جلوگیری به عمل می‌‌آید.

تسنیم: به نظر شما علت عدم اجرای این طرح تا به امروز توسط سوی وزارت بهداشت چه بوده است؟

"تعارض منافع" باعث شده نظام ارجاع در کشور به‌خوبی اجرا نشود؛ وقتی پزشک خانواده وجود داشته باشد، هر پزشکی، بیمار خودش را ویزیت خواهد کرد و در نتیجه، بار مراجعه‌‌های غیرمرتبط به پزشکان مختلف، کاهش می‌‌یابد؛ یکی از اتفاقات رایج این است که بیمار وارد مطب ما می‌‌شود و مجبوریم به او بگوییم به تخصص دیگری مراجعه کند؛ در حالیکه اجرایی شدن نظام ارجاع و طرح پزشک خانواده باعث کاهش این درمان اضافی می‌‌شود.

تسنیم: تعارض منافع در سایر بخشهای نظام سلامت کشورمان چه مشکلاتی ایجاد کرده است؟

تضاد منافع باعث اجرایی نشدن "پرونده الکترونیک سلامت" نیز شده است؛ زیرا ذی‌‌نفعان اجرا نشدن آن، پزشکان هستند! شفاف شدن نسخه‌‌ها از اثرات مثبت اجرایی شدن پرونده الکترونیک سلامت است؛ اگر نسخه‌‌نویسی‌‌ها شفاف شود، میزان تجویز داروهای خارجی و تولید ملی مشخص می‌‌شود و از تجویز داروهایی که با یکدیگر تداخل دارویی دارند یا خارج از اندیکاسیون تجویز شده‌‌اند جلوگیری می‌‌شود.

همین تعارض منافع، از سوی دیگر به بدنه جامعه پزشکی نیز ضربه وارد کرده است برای مثال، برخی پزشکان درآمدهای میلیونی و برخی دیگر درآمد بسیار پایین دارند همچنین به دلیل اجرایی نشدن مناسب پرونده الکترونیک سلامت و نظام ارجاع در کشور، شاهد مصرف بیش از حد دارو در کشور هستیم؛ در تمام خانه‌‌ها نیز قطعاً حجم انبوهی از داروهای تاریخ مصرف گذشته پیدا می‌‌شود زیرا تجویز غیرمنطقی دارو توسط برخی پزشکان صورت می‌‌گیرد؛ نمونه بارز تجویز بیش از حد و غیرمنطقی داروها، تجویز سرم‌‌های تزریقی و آنتی‌‌بیوتیک‌‌هاست که در کشور آمار بسیار بالایی دارد.

تسنیم: آیا شما وجود روابط نامناسب مادی یا غیرمادی (اهدای هدایا) بین شرکت‌‌های دارویی و برخی از پزشکان، جهت تجویز داروهایی با برند خاص را تایید می‌‌کنید؟

بله؛ متاسفانه این مسئله بین برخی از پزشکان و شرکت‌‌های دارویی وجود دارد؛ همانطور که گفته شد، یکی از راهکارهای مقابله با چنین روابط نامناسبی، اجرای پرونده الکترونیک سلامت است؛ اگر پرونده الکترونیک سلامت به‌خوبی اجرا شود، می‌‌توان متوجه شد که یک پزشک در هر ماه، چه میزان از یک دارو و چه برندهایی از داروها را برای بیماران خود تجویز می‌‌کند بنابراین، جلوی تجویز غیرمنطقی این داروها گرفته می‌‌‌‌شود.

تسنیم: به نظر شما برای برخورد با چنین تخلفاتی، نیازمند ایجاد چه چارچوب‌‌هایی در وزارت بهداشت هستیم؟

وزارت بهداشت باید با کارشناسی دقیق و پیاده‌‌سازی پرونده الکترونیک سلامت، کاری کند که بیمه‌‌ها در صورت تجویز بیش از حد و غیرمنطقی دارو، تصویربرداری و سایر خدمات پزشکی اضافی توسط پزشکان، بتوانند به پزشک تذکر بدهند تا بار هزینه‌‌های اضافی و غیرضروری‌‌ که از این طریق بر بیمه‌‌ها تحمیل می‌‌شود نیز کاهش یابد.

در حال حاضر چندین میلیون خودرو در کشور داریم و به راحتی برای آنها در مدت زمان بسیار کوتاه کارت سوخت تهیه شد، چطور ممکن است که نمی‌‌توانیم یک کارت الکترونیک برای سلامت تمام مردم کشور تهیه و توزیع کنیم تا تمام اطلاعات سلامتی آنها در آن ثبت شود؟

تسنیم: برقراری پرونده الکترونیک سلامت، چه کمکی به جلوگیری از فرار مالیاتی پزشکان می‌‌کند؟

اگرچه پزشکان، تنها قشری نیستند که فرار مالیاتی در آنها دیده می‌‌شود اما با اجرایی شدن پرونده الکترونیک سلامت جلوی فرار مالیاتی پزشکان نیز گرفته می‌‌شود.

متاسفانه در حال حاضر شاهدیم که برخی پزشکان در قبال انجام عمل جراحی در کلینیک‌‌ها و مطب‌‌های شخصی خود، به‌‌جای دریافت وجه نقد از بیماران، از آنها هدایایی نظیر سکه دریافت می‌‌کنند یعنی معادل وجه نقدی که بیمار باید برای درمان خود بپردازد، از او سکه یا چک در وجه حامل دریافت می‌‌کنند که این مسئله چون در جایی ثبت نمی‌‌شود، باعث پرداخت نکردن مالیات توسط آنها نیز می‌‌شود؛ اگرچه این مسئله، در بین همه پزشکان رواج ندارد و ممکن است تعداد کمی از آنها این اقدام را انجام دهند اما به‌‌ هر حال برقراری پرونده الکترونیک سلامت، باعث شفافیت در این زمینه خواهد شد.

البته باید به این نکته نیز توجه کرد که مردم باید نتایج دریافت مالیات توسط دولت را در جامعه خود به وضوح مشاهده کنند، برای مثال هنگامی که یک پزشک، مالیات پرداخت می‌‌کند انتظار برخورداری از خدمات رفاهی از سوی دولت را نیز خواهد داشت اما وقتی ببیند با وجود پرداخت مالیات زیاد، هنوز کوچه محل کار او پر از چاله‌‌های آب و زباله است، نمود و نتیجه اخذ مالیات را ندیده است و در نتیجه برای پرداخت مالیات بی‌‌انگیزه می‌‌شود؛ بنابراین وقتی مردم ببینند که پرداخت مالیات باعث افزایش خدمات توسط دولت و بهبود وضعیت رفاهی افراد جامعه می‌‌شود، از فرار مالیاتی کاسته می‌شود.

تسنیم: کشورهای توسعه یافته در زمینه برخورد با تعارض منافع چه ساز و کارهایی ایجاد کرده‌‌اند؟

تفکیک منافع از سیاستگذاری‌‌ها و تصمیم‌‌گیری‌‌ها، مهمترین اقدامی است که در کشورهای پیشرفته انجام می‌‌شود؛ برای مثال HTA یا ارزیابی فناوری‌‌های سلامت یکی از مباحث مهم در کشورهای غربی است که به بهبود وضعیت نظام سلامت کمک شایانی می‌‌کند، در ارزیابی فناوری سلامت، از یک گروه که ذی‌‌نفع مسائل پزشکی نیستند برای ارزیابی تجهیزات پزشکی مراکز درمانی استفاده می‌‌شود.

تسنیم: یکی از راهکارهای ارتقای شاخص‌‌های بهداشتی کشور، حمایت از استقرار پزشکان در مناطق محروم است؛ چالش‌‌های اجرا شدن این طرح در کشورمان چیست؟

طرح استقرار پزشکان در مناطق محروم کشور در ابتدا به‌خوبی اجرا شد اما به دلیل دیرکرد در پرداخت حقوق و مشکلات اجتماعی و فرهنگی، با چالش‌‌هایی روبه‌رو شد؛ این نکته را باید در نظر گرفت که پزشکان در مناطق محروم، عموماً مجبورند خانواده‌‌های خود را نیز با خود همراه کنند، به همین دلیل نیازمند برخورداری از امکانات رفاهی حداقلی نیز هستند، برای مثال، پزشکی که فرزند مدرسه‌‌ای دارد وقتی به منطقه محرومی فاقد مدرسه مناسب برای فرزندش، اعزام می‌‌شود، با مشکل روبه‌رو می‌‌شود و این مسئله، ماندگاری او را در آن منطقه دچار چالش می‌‌کند؛ بنابراین در نظر گرفتن یک محل امن و مناسب برای زندگی و پرداخت به‌موقع حقوق آنها، باعث افزایش ماندگاری پزشکان در مناطق محروم خواهد شد.

بومی‌‌گزینی پزشکان برای مناطق محروم نیز از دیگر راهکارهایی است که باعث بهبود ارائه خدمات توسط آنها می‌‌شود، برای مثال وقتی یک پزشک، اهل تهران باشد و زبان ترکی بلد نباشد، اگر به مناطق محروم آذربایجان برای ارائه خدمت اعزام شود، به دلیل عدم آشنایی با فرهنگ و زبان آن منطقه، دچار مشکل در برقراری ارتباط با بیماران خود خواهد شد اما اگر یک پزشک از همان منطقه، به روش بومی‌‌گزینی برای استقرار در مناطق محروم، انتخاب شود، روند درمان از کیفیت بالاتری برخوردار خواهد شد؛ در حال حاضر سیاست نظام سلامت، به جای بومی‌‌گزینی، امتیازبندی مناطق کشور از لحاظ محرومیت است، برای مثال می‌‌گویند طول طرح پزشکی که در یک منطقه محروم و مرزی خدمت ارائه می‌‌دهد، کمتر از پزشکی خواهد بود که در یک شهر بزرگ و با امکانات بیشتر طرح خود را می‌‌گذارند؛ این سیاستگذاری اشتباه است و بومی‌‌گزینی باید جایگزین امتیازبندی شود.

انتهای پیام/