تحلیلی بر سخنان رهبر انقلاب| جهان‌بینی دوبعدی انسان مومن

گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم- مهدی جمشیدی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در یادداشت شفاهی برای تسنیم، به بررسی سخنان امروز رهبر معظم انقلاب مبنی بر تاکید ایشان به لزوم رعایت توصیه‌ها و دستورالعمل‌های مسئولان در خصوص پیشگیری و جلوگیری از آلودگی در مقابله با ویروس کرونا و از سوی دیگر، توصیه ایشان مبنی بر  توسل به درگاه خداوند و طلب شفاعت از نبی مکرم اسلام و ائمه بزرگوار پرداخت. 

متن زیر یادداشت تحلیلی مهدی جمشیدی برای خبرگزاری تسنیم است که در ادامه می‌خوانید:

نوع نگاهی که برخی اقشار مذهبی در جامعه ما و در برخی طبقات اجتماعی نسبت به مسائل معنوی دارند، سابقه تاریخی داشته و  بطور خاص برخی ریشه‌های فلسفی آن به دوره قرون وسطی در غرب برمی‌گردد. شهید مطهری در کتاب "علل گرایش به مادیگری" تعبیر جالبی دارد و یکی از علل گرایش به مادی‌گرایی را این می‌داند که در قرون وسطی تصور می‌کردند هرچه در جهان طبیعی می‌گذرد، یک پشتوانه غیبی و ماورای طبیعی دارد و هرچه علم پیشرفت می‌کرد و علل طبیعی برای امراض، بیماری‌ها و مجهولات کشف می‌کرد نتیجه می‌گرفتند باید از سنگر دین عقب بنشینند؛ گویا دین و توجیهات دینی و عوامل ماورایی جایی موضوعیت داشت که توجیه طبیعی پاسخگو نیست و هرجا علتی از بیماری‌ها توسط  علم کشف می‌شد سنگر دین به عقب رانده می‌شد. 

شهید مطهری این معادله را ناروا می‌داند چون علل مادی و معنوی در طول یکدیگرند نه در عرض هم! اگر ما در کتاب شریف مفاتیح‌الجنان دعایی برای دفع یک بیماری داریم به این معنا نیست که باید از علل طبیعی و درمان‌های مادی عبور کرد و آنها را نادیده گرفت. در روایات داریم که فردی به یکی از معصومین مراجعه و طلب دعایی کرد تا از بیماری خاصی رها شود. حضرت فرمودند که این بیماری علاج و راه‌حلی دارد و باید آن را پیگیری کرد و نمی‌توان با دعا و توسل حکمت خدا را نقض نمود. حکمت خدا در این است که در فلان ماده طبیعی یا گیاه، خواصی را قرار داده و اگر تو آن را مصرف کنی سلامتی به تو برمی‌گردد.

برخی می‌خواهند بگونه‌ای توسل و دعا کنند که حکمت خدا را از خاصیت ساقط کنند. خداوند خواصی را در طبیعت قرار داده است و مصرف آن دارو و دست به دامن طبیعت شدن، به معنای عبور از خدا و حکمت و عوامل معنوی نیست. خداوند حکمتش را در این قرار داده که کارها از طریق علل و اسبابی پیش برود و آنچه که مذموم است بسنده کردن به علل و اسباب مادی است.

برخی عوام اما تصور می‌کنند اگر به طبیب و پزشک مراجعه کنیم نافی توکل و توسل و نگاه معنوی به زندگی است ولی امروز در مراسم درختکاری توسط رهبر انقلاب، دیدیم که ایشان هم دستکش به دست داشتند و توصیه کردند که آنچه که اطبا  و آنچه متخصصان می‌گویند را به دقت مراعات کنیم و نکته جالب این بود که یک دعا از صحیفه سجادیه را هم پیشنهاد کردند. حال برای برخی سوال این است که دعا بخوانیم یا مراقبت های بدنی را انجام دهیم؟ پاسخ هردو است چون این دو تعارضی باهم ندارند و در طول یکدیگرند.

ما وقتی که دارویی را مصرف می‌کنیم یعنی خداوند خواصی که در‌ آن قرار داده که عاید بدن ما می‌شود و اراده الهی باید بر اثرگذاری‌ آن خواص تعلق بگیرد.

در عین حال باید این را در نظر گرفت که فرق جهان‌بینی یک مادی‌گرا با یک انسان  معنوی در این است که یک انسان مادی فقط علل و عوامل مادی را در سرنوشت و زندگی و حیات خودش موثر می‌داند اما یک انسان معنوی علاوه بر علل مادی، عوامل معنوی و علل غیبی را هم موثر می‌داند. جهان بینی یک انسان مومن چیزی کم ندارد بلکه چیزهایی اضافه دارد. لازمه جهان‌بینی توحیدی و مومنانه کنار زدن عوامل مادی یا بی‌تاثیر انگاشتن و تحقیر آنها نیست بلکه چیزهایی اضافه دارد.

در جهان‌ طبیعی یک سلسله عوامل و علل معنوی هم موثر هستند مانند دعا، صدقات و نیکی به پدر و مادر و احسان به آنها و تار وپود جهان صرفاً مادی نیست. نگاه مومن این‌چنین است و به‌همین خاطر رهبری به هردو تاکید کردند. اینگونه هم نیست که ما در مسائل بهداشتی و مراقبت‌های جسمانی اهمال کاری کنیم و بعد انتظار داشته باشیم اهل‌بیت یا خدای متعال نظر لطف به ما کنند. 

خداوند به ما تکلیف کرده که بهداشت ظاهری و استفاده از دواهای مادی را بر خودمان حرام نکرده و از آن عبور نکنیم. این دستور خداوند است اما این علت تامه نیست که فقط همین ظواهر اثرگذار باشد. رهبر انقلاب با بیانات امروز و نوع رفتارشان نشان دادند که یک انسان مومن دوبعدی است: به عوامل ظاهری احترام می‌گذارد و اهمیت می‌دهد و اهمال‌کاری نمی‌کند و قشری و سطحی و لاابالی و ولنگار نیست و می‌داند طبیب جسم و روح داریم و آنچه طبیب جسم می‌گوید حاصل علم است و خودش را مقید و متعهد به تکلیف شرعی می‌داند تا از طبیب تقلید کند. 

ما در سیره امام خمینی موارد زیادی داریم که اگر طبیب دستور به مصرف غذای مخصوصی می‌داد، امام با اینکه اولاً  یک مجتهد دینی و ثانیا یک عارف بود و از این مرتبه فراتر نداریم، به حرف پزشک اهمیت می‌داد و نظر وی را می پذیرفت چون معتقد بود جفای در حق جسم و عدم مراقبت مورد رضایت خدا نیست یعنی خداوند نمی‌خواهد ما نسبت به جسممان بی‌اهمیت و اهمال‌کار باشیم. این مسئله با توجیهات و تفسیرهای شبه دینی و سیره اهل‌بیت نیز در تعارض است و امروز هم رهبر انقلاب با قول و فعل خودشان بین این دو ساحت جمع کردند.

نباید از‌ آنور بام بیفتیم و فکر کنیم دعا هیچ تاثیری ندارد و صرفاً مصرف دارو کفایت می‌کند. این علل مادی است و علل معنوی هم در کار است. آن خواص در دارو را طبیب قرار نداده بلکه خود خدا قرار داده  و اینطور نبوده که طبیب دارو را از عدم خلق کند. طبیب کشف کرده که در فلان ماده طبیعی یا شیمیایی خاصیتی وجود دارد و این خاصیت موجب علاج بیماری می‌شود. این خاصیت را چه کسی قرار داده؟ خدای متعال! پس طبیب حقیقی خداوند است. 

حضرت آیت الله جوادی می‌فرمودند زارع حقیقی خدا است و آن کاری که ما می کنیم این است که بذر را در خاک می‌کنیم اما مهم این است که چه کسی بذر را می‌رویاند؟! لذا حضرت ابراهیم می‌فرماید "هو یشفی" او مرا شفا می‌دهد چون دارو از خودش اراده و اختیار ندارد و اثر و فاعلیت را او(خدا) قرار داده و ما اگر دارو می‌خوریم متوسلانه دارو می‌خوریم و اگر توکل می‌کنیم، توکل خشک و خالی نیست و همه چیز را به خدا حواله نمی‌دهد. با این توکلات و رفتارهای شبه مومنانه نمی‌خواهیم نقض حکمت الهی کنم و علل و اسباب مادی که خود خدا قرار داده انکار کنیم. 

انتهای پیام/