تشریح آثار اقتصادی کرونا بر اقتصاد ایران و جهان/ ۶۵ درصد فعالیت های اقتصادی از کرونا تاثیر پذیرفتند

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم ،  مرتضی بکی حسکوئی، استادیار اقتصاد و مدیردفتر مدلسازی اقتصاد ایران، دانشگاه امام صادق(ع) است. وی بر این باور است که با شیوع ویروس کرونا در چین در اواخر ژانویه و سرایت وشیوع آن در کشورهای اروپایی و خاورمیانه،سپس بازارهای مالی جهانی  در سراسر جهان واکنش گسترده ای نشان دادند. ریسک ویروس کرونا(Covid 19)  به حدی است که می توان آن را آغازی بر وقوع یک رکود در اقتصاد جهانی دانست.

وی همچنین معتقد است، میزان اثرگذاری شیوع ویروس بر اقتصادهای مختلف یکسان نخواهد بود و شیوع این ویروس می تواند بر اقتصادهای متکی بر درآمد ناشی از گردشگری تأثیر قابل ملاحظه ای داشته باشد. 

بکی همچنین از رشد قابل توجه کسب و کارهای مرتبط با حوزه بهداشت و درمان و مبتنی بر نرم افزارهای کاربردی خبر می دهد.

این اقتصاددان مبتنی بر برآوردهای اولیه خسارت ناشی از شیوع کرونا برای اقتصاد جهانی، از زیان هزار میلیارد دلاری برای اقتصاد جهانی یاد می کند.

دیگر نظرات وی را در خصوص آثار ویروس کرونا بر اقتصاد ایران و جهان در ادامه در گفت وگو با تسنیم بخوانید.

• کرونا آغازی بر وقوع یک رکود در اقتصاد جهانی
• میزان اثرگذاری شیوع ویروس بر اقتصادها به مکانیسم شیوع و انتشار ویروس و اقدامات مداخله ای جهت کنترل ویروس بستگی دارد

شیوع ویروس کرونا چه آثاری بر اقتصاد بین الملل دارد و آیا می تواند باعث رکود در اقتصاد بین الملل شود؟

با شیوع ویروس کرونا در چین در اواخر ژانویه و سرایت وشیوع آن در کشورهای اروپایی و خاورمیانه، سپس بازارهای مالی جهانی در سراسر جهان واکنش گسترده ای نشان دادند. ریسک ویروس کرونا(Covid 19)  به حدی است که می توان آن را آغازی بر وقوع یک رکود در اقتصاد جهانی دانست.

در پاسخ دقیقتر به این سؤال شما لازم است به دو موضوع مهم توجه شود. میزان اثرگذاری شیوع ویروس بر اقتصادها به مکانیسم شیوع و انتشار ویروس و اقدامات مداخله ای جهت کنترل ویروس بستگی دارد.  تفاوت در مدل انتشار ویروس تبعات مختلفی  بر رفتار مصرفی خانوارها و رفتار تولیدی بنگاه ها خواهد داشت. علاوه براین اقدامات مداخله ای دولتها تبعات متفاوتی بر کسب و کارها خواهد داشت. با توجه به اینکه که در شرایطی که هنوز پیش بینی روشنی از شیوع ویروس وجود ندارد نمی توان پیش بینی قابل اتکایی از تولید ناخالص(GDP) کشورها و در نهایت اقتصاد جهانی داشت. هرچند تلاش های زیادی توسط متخصصین اپیدمولوژی با کمک ویروس شناسان و مدل سازان به ویژه اقتصاد دانان برای مدلسازی رفتار انتشار ویروس صورت گرفته است اما قدرت این مدلها به واکنش های رفتاری خانوارها و اقدامات مداخله ای و نوع مداخلات دولتها در کنترل شیوع ویروس بستگی دارد. تا کنون نمی توان با دقت گفت که اقدامات کنترلی در کشورها و واکنش مصرف کنندگان و تولید کنندگان به شیوع ویروس قابل پیش بینی نیست. در برخی از کشورهای پرجمعیت و هم مرز با اقتصاد چین شیوع ویروس گسترده نبوده است در حالیکه در برخی از کشورهای اروپایی بیشترین آمار مبتلایان و مرگ و میر بعد از چین را شاهد می باشیم. این موضوع به ابزارها و روشهای کنترلی و زمان برخورد با شیوع ویروس در هر یک از این اقتصادها بستگی دارد. هر یک از این عوامل دلالت های متفاوتی برای مدلهای پیش بینی دارد. تغییر در رفتارهای مصرفی و تولیدی فعالان اقتصادی می تواند نتایج پیش بینی ها را دستخوش تغییر کند. بر این اساس هیچ برآورد قابل اتکایی از اثر شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد جهانی وجود ندارد.

• استفاده از روشها و مدلهای مختلف برای برآورد آثار اقتصادی شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد جهانی
• یکی از این روش ها استفاده از رفتار بازارها و پایش مستمر تغییر در سیگنالهایی است که از بازار مختلف  دریافت می شود

آیا روشی یا مدلی برای برآورد آثار اقتصادی شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد جهانی وجود دارد؟

  روش های مختلفی برای برآورد این آثار وجود دارد. یکی از این روش ها استفاده از رفتار بازارها و پایش مستمر تغییر در سیگنالهایی است که از بازار مختلف  دریافت می شود. پایش روزانه  کسب و کارها و واکنش فعالیت های اقتصادی به شیوع ویروس کمک می کند تا درکی از اثر اقتصادی شیوع ویروس در اقتصاد داشته باشیم. همچنین با بررسی روندهای رکود و رونق در گذشته و تاریخ شوک های اقتصادی ناشی از شیوع بحران های مشابه  ما را قادر می سازد تا به دیدگاه درستی نسبت به آینده تغییرات اقتصاد در واکنش به شیوع ویروس کرونا داشته باشیم. متخصصان حوزه مدلسازی با مطالعه این الگوها و استخراج پارامترهای قابل اتکا رفتار اقتصاد در واکنش به شیوع ویروس را شبیه سازی می کنند.

• تأثیر قابل شیوع ویروس کرونا بر اقتصادهای متکی بر درآمد ناشی از گردشگری
• بیشترین آسیب متوجه شرکتهای هواپیمایی
• مشکلات مراکز ورزشی و تفریحی ناشی از ویروس کرونا
• رشد کسب و کارهای مرتبط با حوزه بهداشت و درمان و مبتنی بر نرم افزارهای کاربردی

به نظر شما آیا میزان اثرگذاری شیوع ویروس بر اقتصادهای مختلف یکسان خواهد بود؟

 خیر، میزان اثرگذاری شیوع ویروس بر اقتصادهای مختلف یکسان نیست. روشن است که شیوع این ویروس می تواند بر اقتصادهای متکی بر درآمد ناشی از گردشگری تأثیر قابل ملاحظه ای داشته باشد.  در کنار نگرانی های مردم و گردشگران، محدودیت های دولت به منظور کنترل شیوع ویروس کرونا بر فعالیت‌های این بخش ها اثر منفی خواهد داشت. بیشترین آسیب را در این بین شرکت‌های هواپیمایی دیده و خواهند دید. فعالیت‌های ورزشی و تفریحی نیز تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا با مشکلات جدید مواجه خواهد شد. با این وجود کسب و کارهای مرتبط با حوزه بهداشت و درمان، کسب و کارهای مبتنی بر نرم افزارهای کاربردی شاهد رشد خواهند بود.

• زیان هزار میلیاردی کرونا بر اقتصاد جهانی

از برآوردهای مرتبط با خسارات ناشی از شیوع ویروس کرونا بگویید.

برآوردهای اولیه آنکتاد(UNCTAD) از خسارت ناشی از شیوع ویروس کرونا نشان می دهد که ویروس کرونا می تواند زیان هزار میلیارد دلاری برای اقتصاد بین الملل به همراه داشته باشد. مؤسسات دیگر زیان ناشی از شیوع ویروس کرونا را برابر با 0.5 واحد درصد در رشد اقتصاد جهانی اعلام کرده اند. بر این اساس هزینه شیوع ویروس کرونا حدود 2 تریلیون( دو هزار میلیارد دلار) برآورد می گردد.  نکته ای که باید به آن دقت شود این است که اقتصاد اروپا تاب مقابله با بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا را ندارد. اقتصادهایی مانند آلمان نسبت به وقوع بحران شکننده هستند و  اقتصاد ایتالیا در ماه های آتی رکود  شدیدی را تحمل خواهد کرد.

• تأثیر کرونا بر اقتصاد ایران

از تأثیر کرونا بر اقتصاد ایران بگویید.

در خصوص میزان اثرگذاری شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد ایران باید گفت که متأسفانه کشور ایران از جمله کشورهایی به شمار می رود که نرخ انتشار بالایی را تجربه می کند. آمار رسمی مبتلایان و فوتی های ناشی از آن، لزوم توجه به ابزارها و سیاستهای پیشگیرانه و کنترلی را روشن می سازد. آثار اقتصادی شیوع این ویروس بر کسب و کارها و فعالیتهای اقتصادی در کشور را می توان از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داد. نگرانی نسبت به شیوع ویروس بر رفتار مصرفی خانوارها اثرگذار است. از سوی دیگر  با کاهش تقاضا، بنگاه های اقتصادی، کسب  و کارها بویژه کسب و کارهای کوچک تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا قرار می گیرند. با این وجود تمام بخش های اقتصادی به یک نسبت دچار رکود نمی شوند. بخش هایی از اقتصاد که محدودیت‌های کنترلی از سوی دولت جهت کنترل  و کاهش ابتلاء اعمال می گردد. بخش هایی مانند گردشگری و حمل و نقل از حمله بخش هایی هستند که به سرعت تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا قرار می گیرند. اصناف به ویژه خرده فروشی به خاطر محدودیت هایی که باید توسط دولت ها برای مجموعه های تجاری و بازارها اعمال شود و یا به واسطه خودقرنطینه کردن که توسط شهروندان صورت می گیرد، با رکود مواجه می شوند.

• برآورد زیان وارده از شیوع کرونا بر اقتصاد ایران
• برآورد این زیان نیازمند مدل اشاعه ویروس است
• هرچه شیوع ویروس گسترده تر باشد تبعات بیشتری بر اقتصاد خواهد داشت
• 65 درصد فعالیت های اقتصادی با کاهش تولید و خدمات مواجه بوده اند

آیا برآوردی از زیان وارده بر اقتصاد ایران ناشی از شیوع ویروس کرونا دارید؟

برآورد هزینه شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد ایران نیازمند شناخت مدل اشاعه ویروس است. هرچه شیوع ویروس گسترده تر باشد تبعات بیشتری بر اقتصاد خواهد داشت. علاوه براین هرچه دوره شیوع ویروس بیشتر باشد، آثار اقتصادی آن بر کسب و کارها بیشتر خواهد بود و  رشد اقتصادی سالانه منفی را به همراه خواهد داشت.

 براساس مطالعه ای که در دفتر مدلسازی دانشگاه امام صادق ( ع ) انجام شده است 41 درصد بنگاه هایی که مورد ارزیابی قرار گرفته اند اعلام کرده اند که با شیوع ویروس کرونا وضعیت تولید آنها نسبت به روز قبل خیلی کاهش یافته است. همچنین 24 درصد پاسخ دهندگان اعلام کرده اند که وضعیت تولید آنها نسبت به روز قبل کاهش داشته است. بر این اساس 65 درصد فعالیت های اقتصادی با کاهش تولید و خدمات مواجه بوده اند. همچنین نتایج به دست آمده از این پرسش نشان می دهد که 31 درصد از فعالیت های اقتصادی با تغییر تولید همراه نبوده و تولید در 4 درصد فعالیت ها افزایش یافته است. همانطور که نشان داده شد شیوع ویروس بخش عمده ای از فعالیت ها را با رکود مواجه کرده است. امکان دارد دولت در روزهای اتی به منظور کنترل شیوع ویروس محدودیت های بیشتری را اعمال کند که اثرات منفی بیشتری بر کسب و کارها بویژه کسب و کارهای کوچک و متوسط به‌وجود آورد.

• بنگاه ها وکسب و کارهایی که با رکود مواجه شده اند باید مورد حمایت قرار گیرند
•  باید بسته طراحی شده به منظور حمایت از کسب و کارهای کوچک و متوسط طراحی و اجرا شود
• یکی از ابعاد مهم حوزه منابع انسانی و تأمین اجتماعی است
• بدون شک رکود در بنگاه ها باعث خواهد شده تا کسب و کارهای اقدام به تعدیل نیروی کار خود کنند که هزینه های اجتماعی بالایی را به کشور تحمیل خواهد کرد
•  دولت باید در این حوزه باید ورود کند و بر اساس تجربه کشورهای دیگر از جمله چین بسته جامع حمایتی طراحی و اجرا کند

از راهکارهای خود برای کمک به واحدهای اقتصادی بگویید.

برای طراحی یک ساز و کار حمایتی باید ابتدا شناخت کافی از وضعیت صنایع داشته باشیم که برای این کار پژوهشی مثل پژوهش انجام شده توسط تیم پژوهشی ما می تواند کمک شایانی در طراحی این بسته حمایتی داشته باشد. علاوه براین بررسی تجربه کشورهای مشابه از جمله چین می تواند به ما کمک کند تا تمام ابعاد فعالیتها را مورد بررسی و برای آن ساز و کار حمایتی طراحی کنیم.

چون ستاد ملی مبارزه با کرونا در وزارت بهداشت درگیر موضوع کنترل و درمان بیماری است ابعاد اقتصادی در این ستاد به خوبی دیده نشده است. البته ضمن تشکر از نیروهای خدوم بخش بهداشت و درمان که خالصانه در جهت سلامت جامع جان خود را در دست گرفته اند، بنده از این ستاد هیچ توقعی ندارم که به این موضوع بپردازد .  باید طبق قانون ستاد مبارزه با کرونا باید در سطحی بالاتر و با اختیاراتی جامع تر تشکیل می شد که بتواند به ابعاد مالی و اقتصادی مبارزه با پیامدهای کرونا ورود کند. به همین دلیل ما شاهد این هستیم که در روزهای اخیر اقداماتی در این خصوص به صورت پراکنده انجام شده است. برای مثال بانک مرکزی دستورالعملی را برای کمک به  تسهیلات گیرندگان قرض الحسنه صادر و به انها مهلت 3 ماهه در بازپرداخت اقساط داده است. روشن است که این تسهیلات بیشتر به خانوارها تعلق گرفته و جزء تسهیلات خرد به شمار می رود. هر چند کمک خوبی به خانوارها می کند اما بنگاه ها وکسب و کارهایی که با رکود مواجه شده اند باید مورد حمایت قرار گیرند. باید بسته طراحی شده به منظور حمایت از کسب و کارهای کوچک و متوسط طراحی و اجرا شود.  همچنین بنیاد مستضعفان اقدام به بخشودگی اجاره بهای املاک خود کرده است.

این اقدامات مناسب اما ناکافی است. زیرا اولاً منسجم و هماهنگ در یک نهادی که ضمانت اجرا داشته باشد تصمیم گیری نشده است. بنیاد نسبت به اموال خود تصمیم گرفته است. بانک مرکزی هم دستورالعملی را ابلاغ کرده است اما ضمانت اجرا و هزینه اجرای آن در مرجعی بالاتر از بانک مرکزی باید تعیین تکلیف شود.

به نظر من یکی از ابعاد مهم حوزه منابع انسانی و تأمین اجتماعی است. بدون شک رکود در بنگاه ها باعث خواهد شده تا کسب و کارهای اقدام به تعدیل نیروی کار خود کنند که هزینه های اجتماعی بالایی را به کشور تحمیل خواهد کرد. به نظر من دولت باید در این حوزه باید ورود کند و بر اساس تجربه کشورهای دیگر از جمله چین بسته جامع حمایتی طراحی و اجرا کند.

گفت وگو از: مریم سلیمی

انتهای پیام/