تفکر انتقادی راهکار مبارزه با اخبار جعلی؛ چگونه شایعات کرونایی را مدیریت کنیم؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، این روزهایی که نوروز مردم یزد با ویروس کرونا عجین شده و اکثریت مردم برای ریشه‌کن کردن و شکست دادن این بیماری در خانه‌های خود مانده‌اند و دید و بازدیدهای نوروز را به تماس‌های تلفنی و تصویری خلاصه کرده‌اند، بازار شایعات هم داغ شده و هر روز شایعات جدید و گسترده دیگری دست به دست مردم می‌چرخد.

شایعاتی که برخی از آنها تنها ترس در دل مردم می‌اندازد و برخی دیگر همچون شایعه تاثیر مصرف الکل بر درمان ویروس کرونا، جان بیش از 100 نفر را می‌گیرد.

با این وجود جنس تمام این شایعات یکی است و آن سودجویی عده‌ای است که به هر ترتیب سعی در بهره‌برداری از شرایط فعلی جامعه و مشکلات و سختی‌های مردم برای منافع شخصی دارند.

نکته بسیار مهمی که در این زمینه باید به آن توجه شود این است که در هر صورت با توجه به همه‌گیر شدن استفاده از شبکه‌های اجتماعی، جلوگیری از تولید و انتشار شایعات تقریبا غیرممکن به‌نظر می‌رسد و نمی‌توان انتظار داشت که هیچ شایعه‌ای تولید و منتشر نشود ولی می‌توان آن را مدیریت کرد.

شاه کلید مدیریت بسیاری از شایعات تنها کمی تفکر و تعقل است، بسیاری از شایعاتی که این روزها در جامعه منتشر می‌شود مطالبی است که با کمی فکر کردن در آن می‌توان به باطل بودن آن پی برد ولی متاسفانه برخی مردم بدون اینکه حتی مطلبی را بخوانند ابتدا آن را در گروه‌ها و کانال‌های متعدد خود بازارسال کرده و سپس اقدام به خواندن آن می‌کنند و در این صورت هم باز به محتوای آن فکر نمی‌کنند.

به‌عنوان مثال در ارتباط با شایعه تاثیر مصرف الکل بر درمان ویروس کرونا که به صورت گسترده در فضای مجازی منتشر شد، متاسفانه اگر افرادی که جان خود را به این طریق از دست دادند کمی فکر می‌کردند که اگر واقعا مصرف الکل راهکار درمان ویروس کرونا بود، در اروپا و آمریکا که هر روز الکل مصرف می‌شود نباید این بیماری هیچ راهی پیدا نمی‌کرد اما امروز اروپا کانون شیوع کرونا در جهان معرفی می‌شود.

داود پاک طینت از کارشناسان و اساتید ارتباطات و سواد رسانه‌ای استان یزد در این رابطه در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم در یزد در ارتباط با راهکارهای مصونیت از اخبار نادرست اظهار داشت: در مواجهه با اخبار چه در تلویزیون، رادیو،  فضای مجازی و سایت ها بحثی به نام تفکر انتقادی بسیار تاثیر گذار است چرا که مخاطب با داشتن تفکر انتقادی نسبت به مطالب منتشر شده می‌تواند پایش داشته باشد و هر مطلبی را باور نمی‌کند.

وی گفت: باید برای ورود اطلاعات به ذهن نگهبان داشته باشیم و ما از کلمه "چرا" به عنوان این نگهبان یاد می‌کنیم و هر فرد می‌تواند در مقابل هر مطلبی که از هر رسانه‌ای شنید واژه چرا را قرار دهد و به این ترتیب از ورود افسارگسیخته اطلاعات به ذهن خود جلوگیری کرده و مطالب توسط ذهن سنجیده و پایش می‌شود.

کارشناس سواد رسانه با بیان اینکه آسیب‌پذیری ما از اخبار نادرست باید به حداقل برسد، عنوان کرد: هر گونه اخبار به شکل‌های مختلف مانند متن، موشن گرافی، تصویر یا یا دیگر ابزارها و عرصه‌ها باید ابتدا مورد سنجش و پایش ذهن قرار بگیرد.

پاک طینت با توجه به وجود اخبار نادرست در مورد بیماری کرونا و راه‌های مصونیت از اشتباه، افزود: نکته مهمی که وجود دارد این است که کاربران فضای مجازی دقت داشته باشند تا بدون تفکر دست به انتشار هر خبری نزنند چرا که خبر نادرست و منفی مانند سمی است که به ذهن دیگران تزریق می‌شود.

مدرس ارتباطات در دانشگاه در ادامه به مردم پیشنهاد کرد: مردم اخبار مرتبط با کرونا را بیش از حد دنبال نکنند و در حد دانستن و آموختن موضوعات بهداشتی و پیشگیرانه کافی است و سعی کنند در این موقعیت پیش آمده به علت کرونا و لزوم ماندن در خانه، کتاب را محور فعالیت‌ها قرار دهند و بیشتر به مطالعه بپردازند.

تفکر و تعقل دو موضوعی است که واقعا در این حوزه به صورت ویژه مورد نیاز جامعه است و شاید اگر در این عرصه کمی به تاکیدات مکرر آیت‌الله ناصری یزدی نماینده ولی‌فقیه در استان و امام جمعه یزد نسبت به این حوزه توجه کنیم، به راحتی می‌توان نقصی که سبب انتشار گسترده شایعات می‌شود را متوجه شویم.

وی در جلسات و نشست‌های مختلفی با اشاره به اینکه سیستم آموزشی در ایران نیازمند یک تحول عظیم است و سیستم فعلی بر پایه بخوان، حفظ کن و نمره بگیر پایه ریزی شده تاکید کرده که در سیستم آموزشی امروز ما تفکر، تعقل و تدین جایی ندارد و نبود این سه اصل بسیار مهم سبب می‌شود که مردم هر موضوعی را بدون تحقیق قبول کنند.

نکاتی که آیت‌الله ناصری یزدی در این رابطه بیان کرده را می‌توان در قالب یک پژوهش اجتماعی مورد توجه قرار داد و قطعا برای اینکه بتوانیم از تاثیر شایعات در جامعه بکاهیم، باید این سه اصل مهم را به درستی در سیستم آموزشی کشور پیاده کنیم.

اگر بخواهیم نگاه کلی به علل تاثیر شایعات در جامعه ایران داشته باشیم، قطعا به نبود همان دو اصل اساسی تفکر، تعقل می‌رسیم، چرا که اگر فرد تفکر در امور نداشته باشد هر چیزی را بدون تحقیق قبول می‌کند و بدون تعقل هم نمی‌تواند راه درست را انتخاب کند.

هر یک از ما باید بدانیم که اگر شایعه‌ای را منتشر کردیم و عواقب آن سبب وارد آمدن خسارت به جامعه شد، قطعا در قبال آن خسارت مسئولیت داریم و باید نسبت به آن پاسخگو باشیم؛ اگر هر فرد به همین موضوع توجه داشته باشد، قطعا پیش از انتشار مطالب نسبت به صحت و سقم آن اطلاعات کافی را به دست می‌آورد.

انتهای پیام/781/ح