گزارش| چاپ؛ صنعتی که رنگ از رخساره‌اش پریده است
با وجود سابقه ۱۰۹ ساله صنعت چاپ در استان قزوین، چاپخانه‌های استان به دلیل افزایش نرخ ارز از مشکلاتی مانند روزآمد نبودن و کمبود دستگاه‌های مدرن چاپ رنج می‌برند تاجایی که می‌توان گفت رنگ از رخساره صنعت چاپ استان پریده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قزوین، 109 سال از افتتاح مطبعه یا چاپخانه ملی در ضلع جنوب غربی دولتخانه صفوی می گذرد. چاپخانه‌ای که در آن، اولین جراید و نشریات محلی قزوین منتشر می‌شد. صنعت چاپ در دیار مینودری در بیش از یک قرن گذشته، سال به سال توسعه یافت تا جایی که امروز تقریبا 150 چاپخانه در استان فعالیت می‌کنند.
اما چاپخانه‌های قزوین که روزگاری از پیشگامان و توسعه‌دهندگان این صنعت کشور محسوب می‌شد، امروز از مشکلات زیادی مانند به‌روز نبودن و کمبود دستگاه‌های مدرن چاپی رنج می‌برند و در بسیاری موارد از رقبای خود، به‌ویژه در پایتخت عقب مانده‌اند؛ تا جایی که حتی برخی اوقات از قبول سفارش‌های استان به دلیل همین مشکلات عاجز بوده و مشتری به سمت شهرها یا استان‌های دیگر می‌رود.
به‌روز نبودن چاپخانه‌های قزوین
یک کارشناس و متخصص صنعت چاپ در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از قزوین ضمن تاکید بر به‌روز نبودن فناوری چاپ در چاپخانه‌های استان قزوین، بیان کرد: متاسفانه اغلب چاپخانه‌هایی که در قزوین فعالیت می‌کنند، از صنعت چاپ روز دنیا عقب‌تر بوده و از فقدان دستگاه‌های مدرن و پیشرفته برای چاپ‌های حرفه‌ای و در تیراژ بالا رنج می‌برند.
سمیرا جورابچی افزود: برای مثال، بسیاری از دستگاه‌های نوین صنعت چاپ مانند چاپ‌کننده‌های شش یا هشت رنگ و یا دستگاه‌های لمینیت سرد و گرم و دستگاه سلفون زن در قزوین کمتر دیده می‌شود و همین کمبودها سفارش‌دهنده قزوینی را از اینکه سفارش چاپ خود را به یک چاپخانه داخل شهر قزوین بدهد، ناامید می‌کند.
جورابچی در ادامه تصریح کرد: این درحالی است که می‌دانیم صنعت چاپ و بعد از آن بسته بندی یکی از پایه‌های اصلی برای توسعه بخش‌های تولیدی دیگر در این بازار رقابتی است و از آنجا که قزوین به عنوان استانی صنعتی شناخته می‌شود نقطه ضعف صنعت چاپ نه تنها در نشریات بلکه در بخش بسته بندی نیز نمایان می‌شود که مطلوب دوران فعلی اقتصاد ایران بخصوص در سال جهش تولید نیست.
وی گرانی دستگاه‌های جدید و قیمت‌های بسیار بالای آنها را از دلایل روزآمد نبودن چاپخانه‌های قزوین دانست و ادامه داد: دلیل دیگر این است که چاپخانه‌دار قزوینی به دلیل نداشتن سفارش عمده برای چاپ‌های خاص و باکیفیت ترجیح می‌دهد زیر بار هزینه خرید این دستگاه‌های گران‌قیمت نرود؛ چون تصور می‌کند از برگشت سرمایه و سود متناسب با این سرمایه‌گذاری خبری نخواهد شد و تنها بدهی و هزینه بالای نگهداری این دستگاه‌ها دست‌آوردش می‌شود.
نزدیکی به تهران؛ تهدیدی برای صنعت چاپ قزوین
جورابچی نزدیکی قزوین به تهران را تهدیدی برای صنعت چاپ قزوین دانست و گفت: آنهایی که سفارش کارهای چاپی حتی در حد چاپ کارت ویزیت، به ویژه در تیراژ بالا را دارند، به تهران مراجعه می‌کنند؛ چون فکر می‌کنند در تهران چاپخانه‌های بیشتر و مجهزتری با کیفیت‌های بالاتر وجود دارند.
وی اضافه کرد: وجود تعداد بالایی از چاپخانهها در پایتخت به سفارش‌دهندگان این امکان را می‌دهد که حق انتخاب از بین گزینه‌های بیشتری با قیمت‌های ارائه شده متنوع‌تری را داشته باشد و هزینه انتقال و جا به جایی کارهای چاپ شده به قزوین به خاطر همین نزدیکی، هزینه بالایی نیست.
جای خالی چاپ سیلک
همچنین یک کارشناس گرافیک با اشاره به جایگاه چاپ سیلک به عنوان یک چاپ سنتی و قدیمی در صنعت چاپ دنیا، از کمبود شدید این نوع چاپ در بین چاپخانه‌های قزوین گلایه کرد و به خبرنگار تسنیم از قزوین گفت: با وجود اینکه چاپ سیلک، یک چاپ دستی و باارزش است و در واقع یک کار هنری است، تاکنون یک چاپخانه را در قزوین دیدم که در تابلوی تبلیغاتی‌اش نوشته بود که کار چاپ سیلک و سفارشات مرتبط با آن را قبول می‌کند.
محمد میرزامحمدی افزود: این در حالی است که در شهر تهران، در منطقه وسیعی از خیابان ظهیرالاسلام که به نوعی قلب تپنده صنعت چاپ ایران به حساب می‌آید، چاپخانه‌های بسیاری به فن چاپ سیلک مجهز هستند و سفارش‌های زیادی را به این روش چاپ می‌کنند.
ضرورت اعطای تسهیلات به چاپخانهداران
این متخصص چاپ با تاکید بر لزوم حمایت ویژه از چاپخانهداران و فعالان عرصه چاپ در قزوین، عنوان کرد: با توجه به قیمت بالای کاغذ به ویژه کاغذهای خاص و باکیفیت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند کاغذهایی ارزان در اختیار صاحبان صنعت چاپ قزوین قرار داده و با این کار به آنها یارانه بدهد.
میرزامحمدی ادامه داد: همچنین وزارت ارشاد می‌تواند با همکاری بانک‌های عامل تسهیلات و وام‌هایی با نرخ سود پایین در اختیار چاپخانهداران قرار دهند، تا آنها به وسیله این تسهیلات بتوانند دستگاه‌های پیشرفته و به‌روز چاپ را که قیمت‌هایی چند میلیارد تومانی دارند را تهیه کنند و به کیفیت مطلوب و مورد انتظار در صنعت چاپ دست یابند.
بی‌توجهی کارخانجات استان به چاپخانه‌های بومی
از سوی دیگر، یک کارشناس چاپ در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از قزوین ضمن انتقاد از بی‌توجهی واحدهای تولیدی استان قزوین به ظرفیت‌های چاپخانه‌های این دیار، گفت: با وجود اینکه بسیاری از کارخانه‌ها در قزوین واقع شده‌اند و آلودگی و مشکلات زیست‌محیطی آنها برای این استان است، اما به سبب قرارگیری دفاتر مرکزی این شرکت‌ها در تهران، طراحی و چاپ بسته‌بندی کالاهای تولیدی و محصولات تبلیغاتی آنها در پایتخت انجام می‌شود.
امیررضا نیرومند اضافه کرد: اگر کارهای چاپی این شرکت‌ها و کارخانجات در استان قزوین انجام شود، از خروج سرمایه از استان جلوگیری شده و سبب درآمدزایی برای چاپخانهها و ایجاد اشتغال برای کارکنان این مراکز چاپی می‌شود و انگیزه خرید دستگاه‌های مدرن و گرانبهای صنعت چاپ را به چاپخانهداران قزوینی خواهد داد.
وی ادامه داد: از طرف دیگر این اتفاق به گرافیست‌های قزوینی کمک خواهد کردد و به اشتغال‌زایی برای آنها منجر خواهد شد؛ چرا که صاحبان چاپخانه‌های قزوین برای طراحی سفارش‌هایی که به آنها داده می‌شود، گرافیست استخدام کرده یا از هنر این افراد برای طراحی انواع موارد چاپی استفاده می‌کنند؛ یا اینکه خود شرکت‌های تولیدی مستقیماً به طراحان گرافیک قزوین، طراحی لیبل (برچسب) بسته‌بندی و موارد از این دست را سفارش می‌دهند.
دردسر گرانی ارز و کاغذ برای چاپخانهها
اما به نظر می‌رسد تورم زیاد بهای کاغذ و مواد اولیه ناشی از افزایش بی‌سابقه قیمت ارز و درصد بالای مالیات بر ارزش افزوده، مهمترین دغدغه‌های امروز چاپخانهداران استان قزوین است و همین وزنه‌های سنگین عاملی شده تا رنگ از رخساره صنعت چاپ قزوین پریده باشد.
عضو اتحادیه چاپخانهداران قزوین، واردات کاغذ و مواد اولیه را مهمترین تهدید پیش‌روی چاپخانه داران دانست و بیان کرد: گرانی بیش از حد دلار، قیمت کاغذ و مواد اولیه را به شدت افزایش داده و رکود بیش از پیش چاپخانهها را به دنبال داشته است. اگر دولت هم از چاپخانه داران حمایت نکند، به زودی اغلب چاپخانه‌های کوچک استان تعطیل می‌شوند.
کاظم جلیلیان، کاهش تعرفه گمرکی برای واردات دستگاه‌های نوین چاپ را از لازمه‌های رشد صنعت چاپ قزوین بیان کرد و گفت: چند سالی است که علاوه بر مالیات تکلیفی کاغذ، مالیات بر ارزش افزوده خدمات چاپی هم از چاپخانه‌دارها دریافت می‌شود که سبب گرانی خدمات چاپ و کاهش روزافزون سفارش‌ها شده است. بنابراین مهمترین مطالبه ما از دولت، کاهش مالیات بر ارزش افزوده و تعیین میزان آن بر مبنای واقعیت‌های موجود بازار چاپ است.
وی با بیان اینکه 757 نفر به صورت حرفه‌ای در چاپخانه‌های استان فعالیت می‌کنند، عنوان کرد: با توجه به اینکه صنعت چاپ، ارتباط زیادی با دیگر صنایع و حرفه‌ها دارد، چاپخانه‌های ما حدود 2200 نفر شغل غیرمستقیم برای هم استانی‌ها به وجود آورده‌اند که ظرفیت‌های این حوزه را نشان می‌دهد.
جلیلیان با ذکر اینکه بیش از 60 درصد چاپخانه‌های استان در شهرهای قزوین و البرز قرار دارند، گفت: اگرچه قزوین جزو 7 استان فعال در حوزه چاپ محسوب می‌شود، اما سهم چاپخانه‌های ما از صادرات استان ناچیز است و تنها حدود 9 درصد تولیدات چاپی ما به کشورهای خارجی صادر می‌شود.
لزوم حمایت ارزی دولت از فعالان صنعت چاپ
به این ترتیب با توجه به وارداتی بودن مواد اولیه و ماشین‌آلات چاپخانه، نوسان‌های قیمت ارز شرایط را برای چاپخانهداران استان قزوین سخت‌تر از گذشته کرده و به همین خاطر لزوم حمایت ارزی دولت از فعالان صنعت چاپ به صورت هدفمند و برنامه‌ریزی شده احساس می‌شود. نکته اصلی اینجاست که رونق و توسعه صنعت چاپ در استان‌های صنعتی ایران مثل قزوین می‌تواند تضمینی برای سهم بالاتر بازارهای صادراتی تولیدات استان در بازارهای داخلی و خارجی با بسته‌بندی‌های حرفه‌ای و مناسب باشد. به همین دلیل دور از واقعیت نیست اگر بگوییم در سال جهش تولید مسئولان دولت باید زمینه دستیابی به این هدف عالی را از سطوح پایین زنجیره تولید برنامه‌ریزی کنند، چون کالاهای با کیفیت بدون بسته بندی مناسب قطعا در بازار هدف موفق نیست.
انتهای پیام/ی