نگاهی دوباره به یک اسطوره معروف در شاهنامه

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شاهنامه سند ملی و شناسنامه ایرانیان سال‌ها است که مورد بحث و نظر اهل فن و تحقیق است. حکیم طوس با درآمیختن مؤلفه‌های ملی و میهنی با ارزش‌های دینی توانست اثری بیافریند که مایه رشک هر ایرانی است. ارزش شاهنامه نه تنها از نظر ادبی حائز اهمیت است، بلکه باید آن را اثری دانست که در بزنگاه‌های تاریخی و فراز و فرودهای بسیار که بر این سرزمین گذشته، همواره دست ایرانیان را گرفته و حافظ هویت آنها بوده است.

شاهنامه فردوسی در طول تاریخ بر آثار پس از خود تأثیرات بسیار گذاشت. چه بسیار آثار حماسی که به تقلید از اثر سترگ حکیم طوس خلق شدند. گاه برخی از داستان‌های شاهنامه مایه الهام خلق اثری نو شد، مانند رستم‌نامه‌های متعدد که در طول تاریخ ادبیات فارسی به تقلید از داستان رستم در شاهنامه آفریده شدند.

در طول دهه‌های گذشته اما شاهنامه بیشتر از منظر پژوهشی مورد نظر محققان و کارشناسان بوده است. آثار متعددی در حوزه‌های تصحیح، پژوهش و تحقیق بر شاهنامه طی سال‌های گذشته منتشر شده که هر کدام تلاش داشته‌اند تا شیرینی سروده‌های فردوسی را در حد توان خود به مخاطب بچشانند.

از جمله آثاری که در این رابطه چندی پیش در این زمینه منتشر شده، کتاب «ضحاک، تاریخ از دل اسطوره»، نوشته ساقی گازرانی است که با ترجمه سیما سلطانی منتشر شده است.

به نظر نویسنده این اثر، برخلاف آنکه گفته‌اند ایرانیان پیش از اسلام فاقد تاریخ‌اند، آنان تاریخ‌نگاری خاص خود- سنت شاهنامه‌نگاری- را داشته‌اند. این ژانر، که یکی از مهمترین آثار بازمانده‌اش شاهنامه فردوسی است، دغدغه‌هایی از جنس تاریخ‌های بعد از خود را دارد. در واقع، سنت شاهنامه‌نگاری ایرانی جایی برای مشروعیت‌زدایی، زد و خوردهای سیاسی، نمایش قدرت و در نهایت دست بردن در رویدادهای مطابق با خواست قدرت زمانه بوده است.

این ژانر اغلب به دلیل آمیختگی با اسطوره و خیال از رده منابع تاریخی کنار گذاشته شده و در بهترین حالت در رده ادبیات یا حماسه جای گرفته است، حال آنکه با کندوکاو در داستان‌های آن، از جمله داستان ریشه‌دار، کهن و بسیار تأثیرگذار ضحاک، می‌توان رد پای زورآزمایی‌های سیاسی را در سده‌های گوناگون تاریخی که بر آن گذشته است، مشاهده کرد.

نشر مرکز «ضحاک، تاریخ از دل اسطوره» را در 93 صفحه و به قیمت 18 هزار و 500 تومان منتشر کرده است.

انتهای پیام/