گزارش| طنین آوازهای گذشتگان در دل سنگ‌نگاره‌های ۴۰ هزار ساله تیمره خمین
نوید راه‌اندازی پایگاه پژوهشی به منظور حفاظت فیزیکی، انجام پژوهش میدانی بین‌المللی، مستندسازی و از همه مهم‌تر گاهنگاری و تاریخ‌گذاری با استفاده از مکانیزم‌های استاندارد جهانی در منطقه تیمره خمین از سوی متولیان گردشگری استان مرکزی به گوش می‌رسد.
به‌گزارش خبرگزاری تسنیم از خمین، شهرستان خمین در جنوبی‌ترین نقطه استان مرکزی قرار گرفته و این شهرستان از شمال به اراک، از شرق به محلات، از جنوب به گلپایگان (استان اصفهان) و از غرب به ازناو الیگودرز(استان لرستان) محدود می‌شود.
ناهمواری‌های شمال غربی خمین ادامه رشته کوه‌های زاگرس است و مهم‌ترین کوه‌های آن بوجه و هفت سواران بوده و این شهرستان از خصوصیات اقلیمی مختلف تأثیر پذیرفته و دارای آب و هوای متغیری است به طوری که آب و هوای معتدل کوهستانی در شمال غربی و آب و هوای نیمه بیابانی در مرکز و جنوب بر آن حاکم است، به همین سبب خمین دارای زمستان سرد و تابستان‌های معتدل تا گرم در نقاط مختلف است.
شهرستان خمین دارای دو شهر به نام‌های خمین و قورچی‌باشی، دو بخش و هفت دهستان است، جمعیت آن بیش از 107 هزار نفر بوده و زبان و لهجه رایج در منطقه فارسی و در قسمت‌های جنوبی لری و در تعدادی از روستاها به زبان ترکی تکلم می‌کنند.
تیمره منطقه‌ای صخره‌ای با اسرار شگفت‌انگیز در شهرستان خمین
تیمره منطقه‌ای باستانی و صخره‌ای در شهرستان خمین است که هزاران سنگ نگاره را همراه با اسرار شگفت‌انگیزی در دل خود جای داده است.
بزرگ‌ترین تابلوی سنگی کشور در منطقه تیمره به تصویر کشیده شده که به کتیبه بزرگ معروف است، در این تابلوی سنگی بیش از 150 نقش یک جا جمع شده است که رازگشایی از این سنگ‌نگاره به تنهایی سال‌ها کار پژوهشی در سطح بین‌المللی نیاز دارد.
کهن‌ترین خط کشف‌شده در ایران نیز متعلق به سنگ‌نگاره‌های تیمره خمین است
کهن‌ترین خط کشف‌شده در ایران نیز متعلق به سنگ‌نگاره‌های تیمره خمین است و همچنین یک سوم الگوی کتیبه‌های خطی و تصویری موجود در باغ کتیبه‌های کاخ نیاوران، متعلق به تیمره است.
طی بررسی‌های کارشناسان در منطقه تیمره خمین، سنگ‌نگاره‌هایی کشف شد که مشابهت زیادی به نقش زیگورات‌ها در جهان دارد، کشف این نشانه‌ها و قدمت بالای آنها در مقایسه با سنگ‌نگاره‌های مربوط به معابد نیایشی جهان در کشورهای دیگر، این تفکر را برمی‌انگیزد که ساختار معابد نیایشی جهان نیز ابتدا از این منطقه سرچشمه گرفته است.
اینکه در جهان باستان و زندگی ابتدایی چگونه مفاهیم و باورها در مناطق مختلف منتشر می‌شده خود سوالی است که هنوز بی‌جواب مانده است و همین سوال‌ها مسافران و گردشگران علاقمند را طی سال‌های اخیر به دیدار سنگ‌نگاره های پر رمز و راز تیمره خمین کشانده است.
طنین آوازهای گذشتگان در دل سنگ‌نگاره‌های 40 هزار ساله تیمره
آوازهای گذشتگان را در دل سنگ‌نگاره‌های تیمره می‌توان شنید و رد پای نیاکانی را که روزگاری در تلاش برای زندگی بودند را دید، تیمره جلوه بروز نخستین خطوط نوشتاری بشر است و تاکنون بیش از 20 هزار سنگ نگاره با 40 هزار سال قدمت در این منطقه کشف شده است.
سنگ‌نگاره‌های تیمره مادر تاریخ، هنر، زبان، خط، اسطوره‌ها و فرهنگ‌ها
گستردگی و فراوانی سنگ‌نگاره‌ها، تنوع تکنیک‌های حکاکی، قدمت آنها و غیره سبب شده تا یکی از گسترده‌ترین نقوش صخره‌ای ایران در این منطقه قرار گیرد، هنرهای صخره‌ای یا سنگ‌نگاره‌های خمین از کهن‌ترین ادوار گذشته به شمار می‌آیند که در هیچ جای دنیا بدیلی برایش متصور نیست و به تعبیری مادر تاریخ، هنر، زبان، خط، اسطوره‌ها و فرهنگ‌ها، این سنگ‌نگاره‌ها هستند.
آن زمان که خط و نگارشی وجود نداشته و آدمی مجبور بوده، مجموعه اطلاعات معیشتی و شکار، حفاظت، اعلام خطر، آیین و رسومات و شیوه زندگی را از طریق نقش و نگاره‌ها به دیگران منتقل کند، این سنگ‌نگاره‌های منحصر به فرد به وجود آمد.
عمده نگاره‌های این منطقه مربوط به جانوران به‌ویژه بز کوهی و شکار آنان توسط انسان است و ابزار اصلی شکار انسان تیر و کمان و نیزه بوده است. طرح‌ها و نقاشی‌های ابتدایی و جالبی در این منطقه وجود دارد که حکایت انسان‌های اولیه و عصر حجر را برای انسان‌های عصر فناوری بازگو می‌کند.
کهن‌ترین نشانه تمدن بشری در تیمره خمین
اشکال هندسی، گیاهان، حروف رمزی، نمادهای گوناگون، حیواناتی که نسل آنها منقرض شده و پیچ‌های متوالی، متناوب و متحد‌المرکز که شبیه آنها در 23 کشور جهان وجود دارد، نشان می‌دهد که در اعصار باستان مردم زیادی در این سرزمین زندگی می‌کرده‌اند.
در این سنگ‌نگاره‌ها صدای چکش انسان‌هایی را احساس می‌کنی که با وجود اختراع نشدن خط، با کشیدن دست و محراب نماد تقدس این مکان را فریاد زدند. شگفتی سنگ‌نگاره‌های تیمره در این بوده که گویی متعلق به انسان‌های پیشین است و گویا دست خلاقانه‌ای با ابزاری پیشرفته نقوش را بر سنگ‌ها کشیده است.
با مشاهده سنگ‌نگاره‌های تیمره به نقش‌های شگفت‌انگیزی برخورد می‌کنیم که به جز آثار انسان‌هایی فرازمینی برای آنها پاسخ قانع‌کننده دیگری متصور نیست، نقش انسان‌هایی با ظواهری ملبس و شبیه به فضانوردان امروزی، سرهایی بزرگ و تنه‌هایی کلفت و پاهایی ظاهراً کوتاه، وجود نقوش انسان‌های بالدار به تعداد زیاد در این منطقه به چشم می‌خورد که شاید نشان از آرزوی پرواز و نقوش فرشتگان برای استمداد انسان دوران باستان باشد و یا انسان‌هایی که از کرات و سیارات دیگر به زمین آمده‌اند.
از دیگر ویژگی‌های شگفت‌انگیز این منطقه، شباهت این نقش‌ها با نقش‌های باستانی قاره‌های دیگر است زیرا نقش‌های متعددی که در هزاران سال پیش حکاکی شده‌اند در قاره هایی ایجاد شده که عمر کشف بعضی از آنها از 500 سال فراتر نمی‌رود و آنقدر این نقوش شبیه یکدیگرند که گویی کار یک هنرمند واحد است.
در گذشته‌های دور هیچگاه یک انسان عادی قادر به مسافرت و کسب دانش و مهارتی شبیه به هم نبوده و طوری زندگی می‌کرده که حتی از وجود هم نیزمطلع نبوده‌اند تا چه رسد به اینکه از طرح و سبک‌های نقوش یکدیگر با جزئیات کپی‌برداری و تقلید کنند و این ویژگی که هیچ دلیل قانع کننده‌ای برای آن نمی‌توان بیان کرد بر رمز و راز و مسحورکنندگی این مکان باستانی می‌افزاید.
ایجادپایگاه پژوهشی برای سنگ‌نگاره‌های تاریخی تیمره در دستور کار است/ قابلیت بالقوه برای ثبت جهانی
علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در این باره و با اشاره به ضرورت حفظ این میراث تاریخی و گرانقدر گفت: سنگ‌نگاره‌های تیمره با توجه به ارتباط با منظر طبیعی بکرمنطقه و تنوعی که از نظر نقش دارد قابلیت بالقوه برای ثبت جهانی به مانند سنگ‌نگاره‌های قوبوستان در جمهوری آذربایجان را دارد.
وی افزود: براین اساس ایجاد پایگاه برای آن می‌تواند زمینه حفاظت فیزیکی، انجام پژوهش میدانی بین‌المللی، مستندسازی و از همه مهم‌تر امکان گاهنگاری و تاریخ‌گذاری را با استفاده از مکانیزم‌های استاندارد جهانی فراهم آورد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی تصریح کرد: سنگ‌نگاره‌های تیمره نخستین بار توسط مرتضی فرهادی، عضو هیئت علمی گروه مردم‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی شناسایی و در کتاب "موزه‌هایی درباد"، معرفی شد.
سنگ‌نگاره‌های تیمره سال 89 در فهرست آثار ملی ثبت شده است
ایزدی بیان کرد: این سنگ‌نگاره‌ها و منظر طبیعی موجود با همت کارشناسان این اداره‌کل با عنوان "سنگ‌نگاره‌ها و منظر فرهنگی تیمره" با شماره 29438 در 9 آذرماه سال 89 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
وی ادامه داد: بررسی و پژوهش‌های میدانی انجام‌شده براساس پراکندگی مناطق دارای سنگ‌نگاره و نیز تنوع نقوش آنها نشان‌دهنده ظرفیت نام‌گذاری و معرفی استان مرکزی به عنوان "پایتخت سنگ‌نگاره‌های ایران" است.
21 هزار سنگ‌نگاره در منطقه تیمره خمین شناسایی شده است
محسن کریمی، معاون گردشگری، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی هم در این باره گفت: در این منطقه جدای از سکونتگاه‌های انسانی، 21 هزار سنگ‌نگاره و چند کتیبه تاریخی مربوط به دوره‌های پیش از اسلام و دوره اسلامی شناسایی شده است، منطقه تیمره بخش وسیعی از خاک استان مرکزی در جنوب شرق شهرستان خمین و حد فاصل این شهرستان با شهرستان گلپایگان را دربر می‌گیرد.
وی افزود: رودخانه قمرود (اناربار) و منظر طبیعی که به واسطه جریان این رود به وجود آمده است شرایط زیست و امکان ایجاد نقوشی با مضامین شکار حیوانات، جنگ میان انسان‌ها، علائم پیش‌خط و آنچه ترسیمی از طبیعت به حساب می‌آید را فراهم آورده است، در این میان نقش بز کوهی به عنوان سمبلی از زایش و فراوانی بیشترین تعداد و تنوع نقش را در میان سنگ‌نگاره‌های تیمره داراست.
معاون گردشگری، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی تصریح کرد: تاکنون در استان مرکزی بیش از 150 منطقه دارای سنگ‌نگاره‌ها، شامل شهرستان‌های خمین، اراک، خنداب، تفرش، شازند، دلیجان، محلات، فراهان و کمیجان شناسایی شده که 26 مورد آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
کریمی بیان کرد: شاخص‌ترین این مناطق" تیمره" در کوه راونج دلیجان، سنگ‌نگاره‌های" کوه لره" و "چراقچی" سوسن آباد کمیـــجان، و نقـــوش صخره‌ای "داش دره "خمین است.
انتهای پیام/712/ ز