ریشه بی توجهی به صنعت پرورش شتر در ایران

به گزارش خبرگزاری تسنیم ، در قرآن مجید به تناسب بیان داستان های مختلف نام 35 حیوان اعم از چهارپایان، پرندگان و حشرات برده شده است، یکی از حیواناتی که نام آن به دفعات در قرآن مجید بیان شده شتر است.

اگر خداوند به حضرت ابراهیم دستور داد که بجای ذبح فرزندش اسماعیل، قوچی را قربانی کند، به پیامبر اعظم فرمان می دهد که به شکرانه کوثر، برای پروردگارش نماز بجا آورده و شتر نحر کند، همچنین خداوند  قوم سرکش ثمود را که پیامبر خود حضرت صالح را تکذیب می کردند را به دلیل نحر شتری که به درخواست خودشان و به صورت معجزه از کوه بیرون آمده بود را نابود کرده است.

  خداوند در یک بیان کلی در سوره غاشیه، بندگانش را به تفکر در آفرینش شتر دعوت می‌کند: «أَ فَلا یَنْظُرُو‌نَ إِلَی اْلإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ؛ آیا آنها به شتر نمی‌نگرند که چگونه آفریده شد؟» (غاشیه: 17)،  از دیدگاه فقهی نیز شتر یکی از 9 چیزی است که پرداخت زکات آنها واجب و همچنین یکی از معیارهای تعیین قیمت دیه در دوره های مختلف است.

این نوشتار کوتاه در صدد است با برشمردن چند مورد از شگفتی‌های این حیوان اهلی، پر برکت و پر رمز و راز، به این پرسش پاسخ می دهد که اگر شتر تا این حد ارزش اقتصادی و فرهنگی دارد، پس چرا در کشور اسلامی ما تا این حد به پرورش این حیوان بی توجهی شده است.

تعدادی از ویژگی های منحصر به فرد شتر:

1. در حالی که بعضی از چهار پایان، تنها از گوشتشان و برخی دیگر نیز بیشتر از شیرشان استفاده می شود و از بعضی دیگر تنها سواری می گیرند و برخی نیز برای باربری مناسب هستند، شتر حیوانی است که هم از گوشت و شیرش استفاده می شود و هم از آن برای سواری و باربری بهره می برند. 

2. شتر، نیرومندترین و مقاوم ترین حیوان اهلی است که می تواند بار فراوانی را حمل کند. هنگامی که در حالت خوابیده است، اگر بار سنگینی را بر او حمل کنند، با یک حرکت سریع برمی خیزد و روی پا می ایستد، در حالی که دیگر چهارپایان قدرت چنین کاری را ندارند. این حیوان برای حمل بار تا بیش از نیم تن و نیز برای کشیدن چرخ دستی مورد استفاده قرار می گیرد.

3.شتر می تواند هر روز مسافتی طولانی را بپیماید و از زمین های ناهموار و شنزارهای سخت بگذرد که به همین دلیل، عرب ها آن را «کشتی بیابان ها» می‌نامند. در فصل های خشک 10 تا 20 روز توان تحمل تشنگی و گرسنگی شدید را دارد.

در کاروان بین 170 تا 270 کیلوگرم بار را با سرعتی معادل 5 کیلومتر در ساعت حمل می‌کند. در کاروان معمولی این حیوان پنج روز حرکت می‌کند و پس از آن آب و غذا دریافت می‌کند.

شتر به خشکی بسیار مقاوم است، تا حدی که گاهی 30 درصد از وزن شتر با از دست دادن آب بدن کاهش می‌یابد؛ امری که ممکن است در انسان و حیوانات اهلی دیگر منجر به مرگ شود.

جالب اینکه، شتر می‌تواند این کاهش را ظرف چند دقیقه جبران کند. کمترین گردش آب را در میان حیوانات دارد و قادر به جذب آب‌نمک از روده‌ها و دفع آنها از کلیه‌هاست.

شتر برای پایین آوردن دمای بدنش به تعریق نیازی ندارد، بنابراین آب را در بدن خود حفظ می‌کند. شتر دمای بدن خود را از 34درجه سانتیگراد در اوایل صبح تا 41 درجه تا عصر تغییر می‌دهد و به این ترتیب از گرمای روز برای گرم کردن بدن خود در شب استفاده می‌کند.

اکنون آشکار شده‌است که متناسب با اختلاف زیاد درجه حرارت  بدنش می‌تواند آب بدن خود را حفظ نماید، زیرا که از این آب برای خنک کردن بدن استفاده نمی‌کند.
پاهای پهن شتر کوهاندار از فرو رفتن این حیوان در ماسه‌های نرم جلوگیری می‌کند.

4. تغییر پوشش شتر از پشم در زمستان به موهای براق منعکس‌کننده در تابستان نیز جالب توجه است؛ شتر استوایی موهای خود را نمی‌ریزد، اما یک پوشش منعکس‌کننده صاف را بر بدن خود در طول سال حفظ می‌کند. کوهان نه‌تنها به‌عنوان یک مخزن ذخیره آب و چربی است، بلکه یکی از بزرگترین استفاده‌های آن، این است که با جمع‌آوری چربی بدن در کوهان، بافتهای زیرجلدی تقریباً بدون چربی هستند، در نتیجه بدن خنک‌تر می‌ماند.

5. تغذیه شتر، بسیار کم خرج است و هرگونه رستنی حتی خار و خاشاکی را می خورد.

6. شتر در شرایط نامناسب جوّی، میان توفان های سخت بیابان که چشم و گوش هر جانداری را کور و کر می‌کند، با ویژگی خاصی که خداوند در پلک ها و گوش ها و بینی اش قرار داده است، مقاومت می کند و به راه خود ادامه می دهد.

7. شتر با داشتن قدرت فیزیکی بالا، از رام ترین حیوانات است، به گونه ای که یک کودک خردسال نیز می تواند مهار یک قطار شتر را در دست بگیرد و هر جا که می خواهد، ببرد. البته گاه ناگهان مهاجم می‌گردد (به‌ویژه در فصل جفت‌گیری)، به همین جهت بهتر است که در هنگام کار، شتران نر و ماده از هم جدا گردند.

8. بیماری های شایع شتر بسیار محدود است، عمده ترین بیماری های درونی شتر عبارتند از: اسهال، میوپاتی تغذیه ای، نفخ شکم، بیماری انحراف گردن، بلعیدن اجسام خارجی، تورم ضربه ای نگاری، هماتوری، تورم شیردان، کوری و کولیک « دل درد شدید».

9. شیر شتر بیشتر از هر شیر دیگری در طبیعت شبیه شیر انسان است و 10 برابر بیشتر از شیر گاو آهن و سه برابر بیشتر ویتامین ث دارد. اگر بدنتان تحمل لاکتوز را ندارد بدون هیچ مشکلی می توانید این شیر را بنوشید. شیر آن بسیار چرب و پر از مواد غذایی است با وجود این شیر شتر در فروشگاه های آمریکا دیده نمی‌شود، دلیلش این است که فروش شیر شتر در ایالات متحده غیرقانونی است.

 10. گوشت آن در دین اسلام حلال است، اما ذبح آن با دیگر جانوران حلال گوشت متفاوت است و باید آن را نحر کرد، در آیین یهود به دلیل نداشتن سُم آنرا حرام گوشت می دانند، همچنین هندوها و زرتشتیان نیز از خوردن آن امتناع می ورزند. از دیدگاه طب سنتی‌گوشت شتر طبعی گرم دارد.

از خواص آن می توان به؛ پیشگیری از زایمان زودرس، تسکین دردهای روماتیسمی، تقویت قوای جسمانی و جنسی از خواص گوشت شتر است.

گوشت شتر از ارزش غذایی و خواص دارویی و درمانی بسیاری برخوردار است، در روایات دینی ما به مصرف آن بسیار توصیه شده است. در روایاتی از حضرت رسول(ص) آمده است که گوشت شتر را بخورید حتی سالی یک بار.
11. از  پوست آن برای ساختن کفش، کمربند، صندلی و لباس استفاده می‌کنند، پشم شتر را در ساختن خیمه‌ها، پتو، فرش، لباس‌ها فرش و چادر استفاده می کنند و از پیخال کاملا خشک و هم چنین از مدفوع خشک شده آن برای روشن کردن آتش استفاده می شود.

بنابراین، چندان شگفت انگیز نیست که واحد شمارش آن در زبان عربی و فارسی نفر است
 و قبایل بادیه نشین تصور می‌کنند که شتر گرانبها ترین دارایی آنهاست، با وجود این متاسفانه در کشورهای غربی از نظر فرهنگی، شتر نماد عقب ماندگی و عدم توسعه یافتگی است؛ آنها به همان میزان که نسبت به بز، سمپاتی مثبت دارند نسبت به شتر سمپاتی منفی دارند، از این رو با این که در تقویم جهانی روزی به نام "روز جهانی بز" وجود دارد، ولی برای تحقیر مسلمانان در رسانه ها همواره از نخل و شتر استفاده می کنند.

و در نتیجه در مورد شتر تحقیقات علمی بسیار محدودی در جهان صورت گرفته است! یعنی اتفاقا در مورد حیوانی که خداوند امر به مطالعه در خلقت آن کرده، در مورد آن کمترین مطالعه صورت می گیرد.

 گذشته از اینکه قاره سبز اروپا و مناطقی از آمریکای شمالی مناسب پرورش این حیوان نیستند ولی شاید یک دلایل این تفاوت و تبعیض این باشد که امروزه بز یکی از نمادهای فراماسونری و شیطان پرستی است و شتر از نمادهای کشورهای اسلامی!

اما در ایران با وجود این که بسیاری از مناطق آن استعداد پرورش این حیوان کم هزینه و پر بازده را دارند، اما از آنجا که سرفصل های قریب به اتفاق رشته ها و گرایش های دانشگاهی و از جمله دامپروری و دامداری صنعتی، تقلید بی چون و چرای نظام آموزشی غرب است، لذا در سیاست های کلان ترویجی و حمایتی وزارت جهاد کشاورزی کشورمان حمایت از این حیوانات جایگاه قابل دفاعی ندارد.

*حجت الاسلام والمسلمین علی ارجمند عین الدین، مسئول حوزه نمایندگی ولی فقیه در جهاد کشاورزی استان البرز

انتهای پیام/