حال ناخوش هنرمندان صنایع دستی در مشهد مقدس / وقتی دلالان دست از سر هنر هم برنمی‌دارند
صنایع دستی جزو هنرهای قدیمی است اما مدت‌هاست که حال و روز خوشی ندارند و فقط اسمی از آنها باقی است و کرونا هم این شرایط را تشدید کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، صنایع دستی را باید از جمله صنایعی با سهم بالا در ایجاد اشتغال برشمرد؛ بی نیازی از ایجاد زیرساخت‌های کلان و هزینه‌ساز و سرمایه‌گذاری کلان، تنوع در نوع تولید و هزینه پایین تولید توانسته همیشه سهم چشمگیری در رشد اقتصادی و افزایش درآمد ارزی کشور در مقابل صنایع غیرنفتی ایفا کند.
هر چند تا امروز این حوزه با وجود امکان سرمایه‌گذاری در تمامی ارکان خود؛ چه ارائه در داخل کشور و چه بازاریابی در بازارهای خارجی مغفول مانده است.
حال با شیوع کرونا و تعطیلی اکثر صنوف، این بازار کم جان، بی‌فروغ‌تر از همیشه به حاشیه رانده شده و وضعیت شاغلان و دست‌اندرکاران آن به هیچ وجه مساعد نیست.
معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی گردگشگری و صنایع دستی در آخرین آمار خود از تعطیلی 144.535 کارگاه مجوزدار با تعداد حدود 450هزار شاغل به واسطه شیوع کرونا خبر داده است.
در این میان بیش از 2500 فروشگاه و مغازه عرصه صنایع دستی در سطح کشور نیز که مهمترین شاهراه فروش این محصولات هستند تعطیلی دو‌ماهه را تجربه کرده‌اند.
همچنین تعطیلی بازارچه‌های موقت نوروزی که فروش محصولات صنایع دستی و سوغات را در ایام نوروز و مسافرت‌های نوروزی برعهده داشتند خسارتی بالغ بر 900 میلیارد ریال به این صنعت وارد ساخته است.
موضوع صادرات صنایع دستی نیز در دو ماه آخر سال به واسطه بسته‌شدن مرزها متوقف شده که برآوردها از زیان بیش از 90 میلیون دلاری به صادرات این صنعت خبر می‌دهد.
حال شما تصور کنید شهر مشهد به عنوان کلانشهری مذهبی که هر ساله در ماه‌های پایان سال و تعطیلات نوروزی پذیرای میلیونی زائران و مسافران بوده و سهم بالایی از این بازار را از آن خود داشته است با این شرایط در چه وضعیتی قرار دارد.
صنایع دستی جایگاه قدیم را ندارد
یک مسگر قدیمی می‌گوید: دیگر شرایط اقتصادی مردم به گونه‌ای شده که کمتر به سراغ صنایع دستی می‌آیند. قیمت‌های صنایع دستی به دلیل مواد اولیه گران قیمت افزایش دوچندان یافته در حالی که دستمزد کار با وجود سختی و ظرافت تفاوت چندانی نداشته است. بخش اعظم فروش ما به تجار و صادرکنندگان بود که در سال‌های اخیر تقریبا به صفر رسیده است چون تحریم‌ها امکان صادرات را گرفته است.
امید ما برای فروش به زوار و مسافران ایرانی و خارجی حاشیه خلیج فارس است که سالانه در تعطیلات نوروز روانه مشهد می‌شوند و فروش شش ماه اول ما شاید در همین دو سه هفته رقم می‌خورده است اما امسال متاسفانه از یک طرف تمام محصولاتی که آماده کرده بودیم روی دستمان مانده است و از طرف دیگر با توجه به شرایط امیدی برای فروش با توجه به شرایط هم نداریم.
من شخصا مجبور شدم دو شاگردم را جواب کنم زیرا تا زمانی که امکان فروش نیست، تولید هم متوقف است. من برای هزینه زندگی خودم مانده‌ام چطور می‌توانم حقوق دو کارگر بدهم؟
دو ماه گذشته ضرر خالص بوده است
صاحب فروشگاه عرضه صنایع دستی و سوغات در طرقبه مشهد در واکنش به وضعیت بازار می‌گوید: هر ساله در ایام عید به واسطه حضور مسافران و زوار فروش خوبی داشتیم اما از اسفندماه که تعطیل شدیم چند روز است که باز شده‌ایم اما باز و بسته بودن ما وقتی خریداری نباشد تفاوتی ندارد. فروشندگانم را جواب کرده‌ام چون مراجعه نیست و باز بودن مغازه تنها به قبوض آب و برق ما می‌افزاید. با توجه به اینکه رستوران‌ها هم تعطیل است مشهدی‌ها هم رفت و آمد چندانی به طرقبه شاندیز ندارند. حالا ما بخشی از محصولاتمان به صورت امانی از تولیدکننده می‌گیریم اما تولیدکننده بیچاره که جدا از حق‌الزحمه خودش؛ برای مواد اولیه که هزینه کرده اما هیچ عایدی نداشته است.
واسطه‌گری؛ بلای جان هنرمندان صنایع دستی
یک بافنده گلیم و جاجیم می‌گوید: خرابی بازار صنایع دستی محدود به کرونا نیست و مدت‌هاست که وضعیت خرید یا صادرات محصولات صنایع دستی تعریفی ندارد. از طرفی مغازه‌داران یا تجار کالای ما تولیدکنندگان به قیمت بسیار نازل خریداری می‌کنند و به قیمت بسیار بالاتر به مصرف‌کننده می‌فروشند.
در نهایت بنده تولیدکننده و هنرمند سودی عایدم نمی‌شود و مصرف‌کننده نیز به خاطر قیمت بالا از محصولات صنایع دستی دور می‌شود.واقعا اگر قیمت صنایع دستی ما مناسب باشد آیا باز هم شهروندان برای خرید سوغاتی، هدیه و .. سراغ محصولات بی‌کیفیت چینی می‌روند؟ به همین دلیل من مدت‌ها است محصولاتم را شخصا با قیمت کمتر از فروشنده و بسیار با سود بهتر از فروش به مغازه‌دار در شبکه‌های مجازی مستقیما به فروش می‌گذارم. حتی گزینه‌هایی مانند هزینه پستی رایگان یا بسته‌بندی هدیه را هم اضافه کرده‌ام و از این شرایط راضی هستم. در دوران کرونا هم همه کسب و کارها دچار ضرر شدند و ما هم فروشمان کاهش داشت چون امکان ارسال محموله پستی هم وجود نداشت. اما باز هم فروش نسبی خوبی داشتم. مشکل حوزه صنایع دستی ما به نظر بنده واسطه‌گری و دلالان هستند.
صادق ابراهیم زاده فرشچی؛ رئیس اتحادیه صنایع دستی و گلدوزان مشهد پیرامون آخرین وضعیت صنف خود می‌گوید: ما حدود 800 واحد فعال مجوزدار داریم که شامل پرچم‌دوزهای مذهبی؛ منبت کارها، کالای صنایع دستی و گلدوزان و.. می‌شود. اکثر صنف ما در حریم حرم رضوی واقع هستند؛ حریم حرم تنها با چرخه زائر می‌چرخد و تا مادامی که درب‌های حرم باز نشود زائری نخواهد آمد. صنف ما هم رونقی ندارد. وضعیت به گونه‌ای است که بیش از نیمی از بازار خودمختار تعطیل هستند و با وجود اعلام عدم ممنوعیت، بازگشایی نمی‌کنند.
رئیس اتحادیه صنایع دستی و گلدوزان مشهد ادامه می‌دهد: اکثر واحدهای ما اجاره یکسال خود را پیش داده‌اند. فروشگاهی داریم که 600 میلیون تومان جنس خریده؛ دو روز بعد همه جا تعطیل شده واقعا تکلیف این واحد صنفی چیست؟ از اواخر اردیبهشت چک‌های اجناس خریداری شده می‌رسد در حالی که فروشی در کار نیست. وعده بانک‌ها نسبت به تعهدات سه ماهه برای عدم کسر اقساط اجرایی نشده و زیر بار نمی‌روند. شما یک قول و تعهد را بگویید که دولت اعلام کرده باشد و اجرا شده باشد. کارگران ما هنوز بیمه بیکاری وعده داده شده را دریافت نکرده‌اند. کارگر باید از کجا خرج زندگی بیاورد؟
ابراهیم‌زاده فرشچی در ادامه با اشاره به مراجعه برخی فعالان برای ابطال مجوز خود ادامه می‌دهد: برخی واحدها تا امروز مراجعه کرده‌اند و درخواست ابطال مجوز داشته‌اند. با ادامه روند کنونی درخواست ابطال افزایش یافته و باید این صنف را ورشکسته تلقی کنید. نه تنها صنف ما بلکه اکثر صنوف وابسته به حریم رضوی همین شرایط را دارند.
رئیس اتحادیه صنایع‌دستی و گلدوزان مشهد یکی دیگر از مشکلات این صنف را کاهش چشمگیر صادرات نام برده و بیان می‌کند: در حوزه صادرات ما 16 سال مداوم صادرات داشتیم و واقعا بخش اعظم ارزآوری برعهده صنف ما بود. صدور پرچم‌های مذهبی به کشورهای مذهبی همسایه مانند عراق مهمترین صادرات ما تلقی می‌شد به نحوی که اگر تولید را سهبرابر هم می‌کردیم باز هم خریدار داشتیم اما در یکی دو سال اخیر این صادرات کاهش چشمگیری داشت به نحوی که در سال گذشته به 10 درصد و با شیوع کرونا متوقف شد.
دلیل این کاهش بحث افزایش قیمت سفرهای مذهبی است که درخواست خرید را در آن سمت کاهش داده است. در گذشته نه چندان دور ما کارگاه‌هایی داشتیم که از 200 نفر کارگر تا 50 نفر در آن فعال بودند. در حال حاضر تمام این کارگاه‌ها تعطیل شده‌اند و کارگران آن همه بیکار شده‌اند.
انتهای پیام/281/ش