امنیت غذایی پایدار و صیانت از منابع طبیعی، ۲ راهبرد اساسی کشاورزی در گام دوم انقلاب

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش های مجلس گزارشی در ارتباط با  الزامات تحقق گام دوم انقلاب در  بخش کشاورزی تهیه کرده است که خلاصه  آن در ذیل مطلب آمده است.

نظر به سپری شدن چهار دهه از حیات انقلاب اسلامی و پیمودن گام اول، شایسته است با شناخت دستاوردها و تجارب این 40 سال در بخش کشاورزی، نقاط ضعف و قوت و فرصت‏ها و تهدیدهای موجود را احصا و برای سیاستگذاری و برنامه‏ ریزی مبتنی بر واقعیات میدانی، نیازها و اولویت‏های توسعه کشاورزی در گام دوم انقلاب استفاده کرد.

در این راستا در پژوهش حاضر با هدف تبیین جایگاه و چشم‏ انداز بخش کشاورزی براساس توصیه های مقام معظم رهبری در «بیانیه گام دوم انقلاب»، وضعیت بخش در سرفصل‏ های «علم و پژوهش»، «اقتصاد»، «عدالت»، «استقلال» و «سبک زندگی» که در بخش کشاورزی ردپایی داشتند، در دو دوره قبل از پیروزی انقلاب اسلامی (1357-1335) و 40 سال بعد از انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و دستاوردها و چالش‏ های مرتبط احصا شده است.

رشد 5 برابری در گام اول

با توجه به نتایج بررسی‏ ها، رشد بیش از 5 برابری در تولید محصولات کشاورزی و خودکفایی در گندم، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و ایجاد ارزش ‏افزوده مناسب، بهبود تراز تجاری به رغم وجود شرایط تحریمی، گسترش زیرساخت‏های کشاورزی، پیشروی در خلق دانش و نوآوری و بهبود رفاه نسبی کشاورزان با انجام حمایت‏ های بیمه‏ ای و اعطای تسهیلات و موارد دیگر ازجمله برکات و دستاوردهای بخش کشاورزی در چهار دهه گذشته پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.

چالش های گام دوم

در کنار این دستاوردهای موفق، تغییر کاربری اراضی مناسب کشاورزی به شهری و صنعتی، خرد و پراکنده بودن اراضی کشاورزی، تخریب و تبدیل اراضی منابع طبیعی به‏ ویژه جنگل‏ها و مراتع به اراضی زراعی و باغی جهت تولید مواد غذایی بیشتر و درنتیجه کاهش سطح پوشش گیاهی، هرزروی و بهره‏ وری نامناسب استفاده از آب‏ های سطحی و زیرزمینی، کاهش جمعیت جوان و سالخوردگی جامعه کشاورزان، بالا بودن میزان ضایعات محصولات کشاورزی و تشدید نابرابری‏ها و شکاف طبقاتی بین شهر و روستا به عنوان نقاط ضعف و تهدیدات جدی موجود در بخش کشاورزی هستند که ممکن است توسعه کشاورزی در گام دوم انقلاب را با چالش مواجه کنند.

البته با توجه به ظرفیت‏ ها و فرصت‏ های بخش کشاورزی از قبیل نیروی انسانی تحصیل کرده، تنوع اقلیم و موقعیت جغرافیایی مناسب، نیاز است که برای تقویت جایگاه بخش کشاورزی در گام دوم انقلاب اسلامی و تحقق توسعه پایدار و عدالت‏ محور این بخش، طرح جامع و هماهنگ با سایر بخش‏های اقتصادی برای کشاورزی و منابع طبیعی (اعم از جنگل‏ها، مراتع، آب، خاک، ظرفیت‎‏های محیطی و اقلیمی و غیره) تدوین شود که در آن چشم‏ انداز توسعه کشاورزی و ارتباط آن با سایر بخش‏ ها مشخص باشد.

با توجه به نتایج مطالعه حاضر که هدف اصلی آن عمدتاً بر بررسی سیاست‏ ها، رویکردها و برنامه‏ های اجراشده و نتایج آنها در گام اول انقلاب اسلامی و بیان برخی چالش‏ ها و تهدیدات اصلی در بخش کشاورزی متمرکز است و ارائه برخی آمار از شاخص‏ های توسعه کشاورزی به عنوان مصداق این نتایج ذکر شد و همچنین نتایج مطالعات متعددی که در این حوزه طی سالیان مختلف انجام پذیرفته است، ضرورت دارد در سیاست‏ ها، برنامه‏ ها، رویکردها، راهبردها و اقدامات اجرایی بازنگری صورت گیرد.

دو راهبرد اساسی

از این رو با توجه به فرصت‏ ها و تهدیدهای موجود در بخش کشاورزی و تأکیدهای اسناد بالادستی مرتبط، به نظر می‏رسد برای گام دوم انقلاب اسلامی باید دو راهبرد اساسی امنیت غذایی پایدار با تأکید بر ظرفیت‏ های داخلی و صیانت از منابع طبیعی و پایه تولید و تأمین معیشت و اشتغال پایدار برای جوامع روستایی و عشایری و کشاورزان پیگیری شود.

در راستای تحقق اهداف راهبردی مذکور، سیاستگذاری و مدیریت یکپارچه توسعه کشاورزی و روستایی، مدیریت دانش بنیان کشاورزی، بهبود نظام بازاریابی محصولات کشاورزی، هدفمند و کارامد نمودن حمایت ها از بخش کشاورزی در راستای توسعه عدالت محور، تدوین الگوهای بهینه کشت و حمایت‏های لازم و کافی به منظور برنامه ریزی و بسترسازی اجرای آن در راستای خودکفایی و تأمین امنیت غذایی، احیا و تقویت توان تولیدی کشاورزی با استفاده از نژادهای داخلی یا ذخایر ژنتیکی و تدوین برنامه جامع آبخیزداری و آبخوانداری ازجمله پیشنهادهای مورد تأکید هستند.

انتهای پیام/