نقش مردم شیراز در نهضت امام خمینی(ره)؛ روایتی از نخستین شعار «مرگ بر شاه» در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲
مردم شیراز به یاری و رهبری علمایی چون شهید آیت‌الله دستغیب نقش مهمی در نهضت امام خمینی(ره) داشتند؛ به گونه‌ای که به استناد مرکز انقلاب اسلامی نخستین شعار «مرگ بر شاه» در ۱۵ خرداد ۴۲ در شیراز مطرح شد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، در تاریخ هر انقلابی روزهای سرنوشت‌سازی است که حفظ و نگه‌داشت آنها ماندگاری انقلاب را بیشتر می‌کند؛ در انقلاب اسلامی ایران نیز روزهای سرنوشت‌ساز زیادی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به 12 بهمن‌ماه 57 اشاره کرد و اگر 15 سال به عقب بازگردیم به روز 15 خردادماه 1342 می‌رسیم که به گفته اغلب کارشناسان نقطه عطف و خیزش نهضت انقلاب اسلامی بوده است.
استان فارس در بیشتر نهضت‌ها و تحولات سیاسی معاصر ایران نقش به‌سزایی داشته است که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد، قیام سید علی‌اکبر فال‌اسیری و مردم شیراز در سال 1270 شمسی در اعتراض به انعقاد قرارداد انحصار تنباکو و رساندن نامه معروف سید جمال‌الدین اسدآبادی و ابلاغ پیام اعتراض مردم و علما به میرزای شیرازی که در نهایت منجر به صدور فتوای تحریم تنباکو شد.
صدور حکم جهاد از سوی آیت‌الله شیخ‌جعفرمحلاتی در برابر اشغال جنوب توسط انگلستان در سال 1293 شمسی، قیام انقلابی و تلاش برای تشکیل حکومت اسلامی توسط آیت‌الله سید عبدالحسین لاری در سال 1299 شمسی و نهضت پانزده خرداد 1342 به رهبری امام خمینی(ره) که منجر به انقلاب اسلامی ایران شد.
روز 12 محرم برابر با 15 خرداد 42 خبر دستگیری امام خمینی(ره) به شیراز رسید. در بعدازظهر همان روز مردم در مسجد جامع عتیق تجمع کردند و آیت‌الله دستغیب ضمن حضور در مسجد سخنرانی تندی بر ضد اقدام غیرقانونی دستگیری امام خمینی ایراد کرد و مردم شیراز در اعتراض به دستگیری امام خمینی(ع) بازارها را تعطیل کردند.
قیام 15 خرداد و دستگیری آیت‌الله دستغیب
آیت‌الله دستغیب که از همان آغاز نهضت همراهی خود را با امام خمینی اعلام کرده بود، به‌دنبال دستگیری شبانه امام در 15 خرداد 1342، علیه رژیم پهلوی به سخنرانی پرداخت و با بسیج مردم شیراز، این اقدام شاه را محکوم کرد.
در مرکز اسناد انقلاب اسلامی چنین آمده است: « محمدمهدی دستغیب برادر شهید دستغیب در این باره گفته است «خبر رسید امام را در قم دستگیر کرده‌اند؛ فردای آن روز، مجلسی در مسجد جامع گرفته شد و طی آن مردم را آگاه کردند و تظاهرات صورت گرفت. دستگاه بلافاصله حکومت نظامی اعلام کرد. صبح آن روز مردم همه در مسجد جامع جمع بودند تا قیام کنند که حکومت نظامی برقرار شد. البته مغازه‌ها همه بسته شد. مردم از خانه بیرون ریختند؛ جمعیت فوق‌ا‌لعاده‌ای در خیابان‌ها به راه افتاد و نظامی‌ها هم تیراندازی می‌کردند».
ساواک شیراز نیز در گزارشی می‌نویسد: «بدین‌وسیله با استحضار عالی می‌رساند، در تعقیب اخبار منتشره از رادیو از ساعت 19 روز جاری عده‌ای از علما من‌جمله آقایان سیدعبدالحسین دستغیب، آیت‌الله محلاتی، سید مجدالدین مصباحی، ساجدی و تعدادی از سران محلات شروع به تحریکات نموده و در مساجد جامع، گنج، صاحب‌الزمان مردم را تشویق به اجتماع و ضمن انتقاد شدید از نحوه عمل دولت، اعتراض به دستگیری آیت‌الله خمینی مردم را تحریک نمودند» متعاقب این اقدامات بود که آیت‌الله دستغیب توسط مأموران رژیم دستگیر شد.
نخستین شعار « مرگ برشاه» توسط مردم شیراز در 15 خرداد 1342
همچنین به استناد آنچه در مرکز اسناد انقلاب اسلامی آمده است، نخستین شعار « مرگ برشاه» توسط مردم شیراز در 15 خرداد 1342 مطرح شده است.
حجت‌الاسلام رسول منتجب‌نیا که خود در آن روزها شاهد وقایع و رخدادها در شیراز بود، در بخشی از خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است درباره وقایع 15 خرداد شیراز می‌گوید: روز 15 خرداد بعد از اقامه نماز صبح به اتفاق برادرم علی و برادر دیگرمان به سوی "مسجد نو" حرکت کردیم. جمعیت فوج‌فوج به مسجد نو هجوم می‌آوردند و منتظر بهانه بودند تا درِ شبستان باز شد داخل شوند و علما برای سخنرانی بیایند.
وی ادامه می‌دهد: در این زمان میان جمعیت خبری منتشر شد که امام را دستگیر کرده‌اند؛ با انتشار این خبر سرو صدای مردم بلند شد و حالت نگرانی و اضطراب در آنها به‌وجود آمد؛ به‌دنبال این جریان باز خبر آوردند که شب گذشته آیات عظام محلاتی و دستغیب نیز دستگیر شده‌اند. مردم با شنیدن این اخبار، با دادن شعارهای تند در حالی‌که نسبت به دستگیرشدگان ابراز احساسات می‌کردند، از مسجد بیرون آمدند. من در آنجا برای اولین بار شعار «مرگ بر شاه» و «درود بر خمینی» و امثال این‌ها را شنیدم و این در حالی بود که من هم به اتفاق مردم ضمن دادن شعار به میدانی که جلوی مسجد شاهچراغ بود آمدم.
منتجب‌نیا می‌گوید: در این زمان ماموران پلیس با کامیون‌های مخصوصی آمده، شروع به پرتاب گاز اشک‌آور در میان جمعیت کردند تا مردم را متفرق کنند. عده‌ای از مردم کنار کشیده، عده‌ای هم گازها را به طرف کامیون‌های پلیس پرتاب کردند و ماموران از طریق گاز اشک‌آور موفق به پراکندن جمعیت نشدند. مقداری که حرکت کردیم و از شاهچراغ به سوی خیابان احمدی جلو رفتیم، در سه‌راه احمدی تیراندازی هوایی شروع شد؛ اما جمعیت به حرکت خود ادامه داد و از طریق سه‌راه پهلوی سابق وارد خیابان پهلوی شد... بعد از راهپیمایی به مسجد آیت‌الله دستغیب رفتیم.
وی با اشاره به حال و هوای آن روز ادامه می‌دهد: مردم جنازه‌ها را می‌آوردند و برای نشان‌دادن آنها به عموم ملت به بالای منبر سنگی، محل سخنرانی شهید دستغیب می‌بردند. در بین جنازه‌ها دانش‌آموزی که کتابی روی سینه‌اش بود و بدنش خونین شده بود با قیافه‌ای مظلوم به چشم می‌خورد .مردم وقتی جنازه او را دیدند به‌شدت گریه کردند و شور هیجان عجیبی در مسجد ایجاد شد. بعد از اتمام مراسم مردم به سوی خانه‌هایشان رفتند من نیز به خانه ام در خیابان احمدی که به فاصله 2 کیلومتری با شاهچراغ قرار داشت رفتم. در طول مسیر، ماموران رژیم با بلندگوهای بسیار قوی مردم را تهدید می‌کردند که اگر خانه‌هایشان نروند مورد هدف قرار می‌گیرند.
انتهای پیام/424/ش