فرش دستباف ایرانی را از مهجوریت نجات دهید!/ مرور نگاه فیلمسازان نسبت به فرش ایرانی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در این نشست، علیرضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر ضمن گرامیداشت هفته صنایع دستی، گفت: یکی از وظایف اصلی فرهنگستان هنر پیشنهاد سیاستگذاری در حوزه حفظ و اشاعه هنرهای بومی کشور است. 

وی افزود: همایش «فرش، سنت، هنر» حاصل سلسله نشست‌هایی است که پیش‌تر در گروه تخصصی هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر برگزار شده و اکنون به مرحله اجرا رسیده است. 

وی ادامه داد: کشور ما یکی از خاستگاه‌های اصلی فرش دستباف در جهان است؛ فرش به عنوان عمومی‌ترین و مردمی‌ترین هنر، جلوه‌گاهی از ذوق زیبایی‌شناختی و مهارت هنرمند ایرانی در طول تاریخ بوده و تار و پود فرش دستباف در تار و پود زندگی ایرانیان تنیده شده است.

اسماعیلی بیان کرد: فرش دستباف نه فقط یک زیرانداز بلکه فرهنگی غنی است و با بسیاری از هنرهای ملی ما از جمله معماری، شعر، نقاشی و صنایع دستی پیوند خورده است؛ فرش ایرانی همواره با سنت‌های ارزشمندی همراه بوده است که باید آنها را حفظ کنیم؛ این فرش از حیث سازگاری با محیط زیست نیز درخور توجه است و کوچکترین آلودگی را به محیط زیست نمی‌رساند. 

 وی ادامه داد: از حیث اقتصادی نیز فرش دستباف حائز اهمیت بالایی است و درحال حاضر میلیون‌ها نفر در کشور به شکل مستقیم و غیرمستقیم در حوزه تولید و تجارت فرش مشغول فعالیتند؛ فرش ایرانی  از حیث اشتغال‌زایی نیز دارای اهمیت است و مصداق بارز نگاه به توانایی‌های داخلی و تمرکز بر اقتصاد مقاومتی در سال «جهش تولید» است. 

در بخش دیگری از این نشست، حسن بلخاری رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر ضمن گرامیداشت روز صنایع دستی گفت:  امروز روز فرهنگ پهلوانی و زورخانه‌ای هم هست و اگر دقت کنیم، می‌بینیم که نسبتی میان این دو وجود دارد. 

وی یادآور شد: در صنایع دستی ایرانی فرش هنر اول به شمار می‌آید؛ در جهان اگر بخواهیم سرمان را بالا بگیریم، مصداقش فرش پازیریک است. 

وی در ادامه با طرح این پرسش که چرا فرش در نزد ایرانیان باستان عظمتی ویژه داشته است؟ گفت: یکی از کلماتی که از زبان فارسی وارد قرآن شد، لغت پارادایس بود؛ 33 لغت در قرآن کریم داریم که عربی نیستند؛ یکی از آنها لغت فارسی دین و دیگری لغت فردوس که همان پارادایس است. 

وی اظهار کرد: براساس قاعده تناظر، فرش بازتاب عرش و جهان مینوی است؛ اگر یک صنعت دستی یا اثری هنری در فرهنگ یک کشور ماندگار می‌شود، به دلیل ارتباط وثیقش با فرهنگ آن کشور است؛ متأسفانه ظرف 60 و 70 سال گذشته آن سروری و استادی که نسبت به این هنر(فرش) در جهان داشتیم را از دست داده‌ایم.

بلخاری افزود: ما در فرهنگ اسلامی و ایرانی سه کلمه درباره هنر داریم؛ یکی هنر است که کلمه‌ای اوستایی است؛ دیگری صنعت است که جمع آن صنایع و صناعت است و سومی فن است. صناعت و فن هر دو وارداتی هستند اما هنر واژه‌ای بومی است؛ در فرهنگ ما بنابراین شد که صنعت بازتاب حکمت نظری‌مان باشد؛ این قاعده ایجاب می‌کرد که هنگامی که می‌خواهیم یک ایده را تبدیل به فرم کنیم، از عناصر زیبایی‌شناسی استفاده کنیم که همین باعث پیدایی صنایع دستی شد؛ صنایع دستی هیچ ربطی به تکنولوژی ندارد؛ اگرچه از قواعد تکنیکال استفاده می‌کند.

وی مطرح کرد: اکنون فرش دستباف از زندگی عمومی ما خارج شده است؛ دولت باید در این قلمرو ورود کند و حمایت‌های لازم را در این راستا انجام دهد تا فرش دستباف از این مهجوریت نجات پیدا کند؛ نگاه دولت به فرش در وهله اول باید نگاهی هویتی و فرهنگی باشد نه نگاهی لزوماً تجاری و صنعتی. 

در بخش دیگری از این تورج ژوله دبیر علمی همایش گفت: در انتخاب عنوان این رویداد سعی کردیم براساس ضرورت سنجی این کار را انجام دهیم؛ تمرکز اصلی ما در برگزاری این رویداد بر هویت فرش دستباف ایرانی استوار است؛ بخش عمده‌ای از فعالان این حوزه معتقدند که هویت فرش دستباف ایرانی در گرو سنت و هنر است؛ فرش دستباف ایرانی در میانه سنت و هنر قرار دارد و ما می‌خواهیم هویت فرش دستباف ایرانی را دوباره نزد خانواده بزرگ فرش دستباف ایران بازنشر کنیم.

وی افزود: نکته دیگر این است که ما در فرش، هنر فرش و دانش مرتبط به آن چیزی بیش از یک قرن از جهان غرب عقبیم؛ در کشور ما حدود 25 سال است که نگاهی علمی نسبت به فرش دستباف به وجود آمده است و حدود 6 سال از طرح درس آن در مقطع دکتری می‌گذرد؛ در دنیای غرب شناخت فرش جنسی مادی داشته است و در عین حال از یک بخش غفلت شده است و آن توجه به مبانی نظری آن است.

وی بیان کرد: ما در ارتباط با دانش فرش‌شناسی باید مبانی نظری این دانش را تعریف کنیم؛ لذا می‌خواهیم در این رویداد جرقه‌هایی را در این راستا به وجود آوریم؛ مبانی نظری فرش‌شناسی و بحث هویت فرش ایرانی  تاکنون این‌گونه در همایش‌های قبلی مورد توجه نبوده است.

ژوله افزود: قرار است تمامی فیلم‌ها و فیلمسازانی که طی سال‌های گذشته آثاری مرتبط به فرش ساخته و نگاهی به فرش ایرانی داشته‌اند رصد شوند و در این همایش به این موضوع نیز خواهیم پرداخت و فیلم‌هایی را در جریان برگزاری این همایش به نمایش خواهیم گذاشت و نشست‌هایی تخصصی را برگزار خواهیم کرد تا ببینیم آیا فیلمسازان ما نگاهی صحیح و منبعث از سنت و هنر را به فرش ایرانی داشته‌اند یا خیر. 

وی یادآور شد: لازم است به مبانی نظری فرش‌شناسی توجهی جدی‌تر داشته باشیم؛ اگر کرونا مانع از برگزاری فیزیکی برنامه‌های این همایش شود، تمهیدات لازم را برای برگزاری آنلاین آن اندیشیده‌ایم و از این حیث خللی در برپایی همایش وجود نخواهد داشت. 

وی خاطرنشان کرد: اگر‌ فرش را به عنوان یک سنت غنی مفروض داشته باشیم، سنت چیزی نیست که به راحتی از میان برود؛ فرش دستباف در زمره سنت‌های پویای ما و بخشی از هویت و تاریخ کشورمان است. 

«فرش، هنر، سنت» رویدادی سه‌گانه با هدف شناخت هویت و جایگاه فرش دستباف در تاریخ، فرهنگ و هنر ایران است که با معرفی ده مقاله برتر در حوزه پژوهش، برگزاری نمایشگاه گره بافته های تاریخی- تصویری و بخش فرش در نگره فیلمسازان همراه خواهد بود.

انتهای پیام/