«معجزه آبخیزداری»| ضرورت تصویب قانون مدیریت جامع حوزۀ آبخیز در مجلس

میرمحبوب حسینی موسوی، کارشناس آبخیزداری حوزۀ آبخیز دریاچۀ ارومیه، در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به اینکه مجلس شورای اسلامی با تصویب قانون مدیریت جامع حوزۀ آبخیز می­‌تواند در استحصال و مدیریت مصرف بهینۀ آب و حفظ محیط زیست کمک نماید، گفت: مجلس شورای اسلامی باید با اصلاح قوانین نامناسبی که در سال 1361 موجب صدور پروانه به چاه­‌های حفر شده و نیز در سال 1383 حذف حق‌النظاره آب کشاورزی موجب گردیده و در سال 1389 به چاه­‌های قبل از 1385 در صورت عدم اضرار و حریم و وجود پتانسیل، پروانه صادر کرده، می­‌تواند از اضافه برداشت آب­‌های تجدیدپذیر و سفره­‌های زیرزمینی جلوگیری کرده و به نسل حاضر و نسل­‌های آینده خدمت نماید.

این کارشناس آبخیزداری با تأکید بر اینکه سرانۀ آب کشور قبل از انقلاب 36 هزار متر مکعب به ازای هر نفر  بوده و حالا به 1700 متر مکعب رسیده است؛ خاطرنشان کرد: در وضعیت کنونی حدود 72 درصد نزولات جوی در مدت زمان کمی به‌وسیلۀ تبخیر و تعرّق، مجدد وارد جو می­‌شود. لذا یکی از راه­‌های مؤثر کاهش تبخیر اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری می­‌باشد. با اقدامات بیولوژیکی و تقویت پوشش گیاهی  می­‌توان بخشی از بارش را به زمین نفوذ داد و سفره­‌های زیرزمینی را تقویت کرد و سرعت بخشی را با اقدامات بیومکانیکی و مکانیکی کاهش داد و بعد از ته‌نشین شدن رسوبات به مخازن سدها سرازیر نمود.

وی افزود: طبق تحقیقات به عمل آمده به ازای هر هکتار عملیات آبخیزداری در حوزه­‌های آبخیز حدود 520 متر  مکعب و حدود 120 کیلوگرم علوفه تولید می­‌شود و همچنین با اجرای عملیات آبخوان‌داری در مناطقی که بافت سبک داشته و نفوذپذیری بالایی دارند، می­‌توان حدود 1000 متر مکعب آب به سفره­‌های زیرزمینی هدایت نمود و علاوه بر تولید گیاهان دارویی در مراتع، می­‌توان با تبدیل همین 120 کیلوگرم علوفه به گوشت و لبنیات، به جهش تولید ملی کمک شایانی کرد.

کارشناس آبخیزداری حوزۀ آبخیز دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه با عملیات آبخیزداری می­‌توان نزولات جوی را به سفره­‌های زیرزمینی هدایت کرده و سدهای زیرزمینی فراوانی ایجاد کرد، اظهار داشت: عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری باعث شده آب­‌های ناشی از نزولات آسمانی هم از لحاظ تبخیر و هم از لحاظ آلودگی در امان بمانند و این مسئله از آنجا حائز اهمیت است که بیش از 50 درصد آب شرب و کشاورزی شهرها و روستاییان از طریق چشمه­‌ها، قنوات و چاه­‌ها تأمین می­‌شود و وجود آب سالم و بهداشتی به مقدار کافی برای توسعۀ اقتصادی روستاها و نیز سلامت و بهداشت آبخیزنشینان مهم است.

میرمحبوب حسینی با بیان اینکه از علل عمدۀ وقوع سیل در کشور، تجاوز به حریم رودخانه­‌ها و کم‌توجهی به تالاب­‌ها به‌عنوان پذیرندۀ سرریز رودخانه­‌ها و عدم اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری در حوزه­‌های آبخیز کشور است، خاطرنشان کرد: سیلاب زمانی اتفاق می­‌افتد که پوشش گیاهی و خاک قادر به جذب همۀ بارش نبوده و در نتیجه رودخانه­‌ها گذردهی رواناب ایجاد شده را نداشته و با سرریز از آنها باعث وقوع سیلاب و خسارت جانی و مالی می­‌شود و به همین خاطر با محاسبۀ مساحت حوزه و میزان رواناب، مخازن و سدهایی در حوزۀ آبخیز ساخته می­‌شود که این سدها و سازه­‌های آبخیزداری، رواناب ناشی از بارش را در پشت خود جمع کرده و ضمن بهره­‌برداری از این سدها و سازه­‌ها، خسارت جانی و مالی سیلاب­‌ها کاهش می­‌یابد.

این کارشناس آبخیزداری با بیان اینکه آبخیزداری در زمان خشکسالی، آب را جمع‌آوری آب کرده و آن را در اختیار حوزه‌نشینان قرار می­‌دهد و در زمان ترسالی از شدت سیل می­‌کاهد، افزود: اجرای عملیات آبخیزداری مخصوصاً عملیات بیولوژیکی موجب افزایش پوشش گیاهی و نفوذ بخشی از نزولات جوی و کاهش سرعت جریان آب شده و ضمن کاهش فرسایش خاک، زمان تمرکز آب در آبراهه­‌ها را بالا برده و از بروز سیلاب می­‌کاهد.

حسینی موسوی دربارۀ علل و عوامل سیل مخرب سال­‌های اخیر در مناطق مختلف کشور گفت: از نظر مورفولوژی و توپوگرافی و عوامل دخیل در سیلاب مانند شدت و مدت بارش و نیز سرعت جریان­‌های سطحی، استان­‌های سیل‌خیز کشور متفاوت بوده و نمی­‌توان برای مقابله با سیل در نقاط مختلف کشور نسخۀ یکسانی پیچید. ولی استان­‌های شمالی و جنوبی در تجاوز به بستر و حریم رودخانه و لایروبی نکردن رودخانه­‌ها مشترک بوده‌اند.

وی گفت: علت اصلی سیل در استان­‌های مازندران و گلستان در سیل سال گذشته، توسعۀ کارخانه­‌های فرآوری چوب، تخریب جنگل­‌ها و مراتع و کاهش جذب آب در بالادست شهرها بوده و در استان خوزستان ضعف مدیریت و عدم تنظیم ظرفیت سدهای مخزنی و تنظیمی عامل شدت سیل و خسارت وارده بوده است.

کل پروندۀ «معجزه آبخیزداری» اینجا در دسترس است

انتهای پیام/