روایت "محمدعلی کشاورز" از ماندگاری "پدرسالار"/ واکنش نصیریان و آموخته‌های ایرج راد از استاد + فیلم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، قبل از اینکه تلفن را بردارم و شماره استاد را بگیرم به من می‌گفتند "محمدعلی کشاورز" با هرکسی صحبت نمی‌کند اما با زنگ دوم و سوم گوشی را برداشت و گفت سلام پسرم، خوبی! گفتم استاد، از خبرگزاری تسنیم تماس می‌گیرم و می‌خواهم لحظاتی با شما گفت‌وگو کنم. بسیار استقبال کرد! بالأخره داشتم با "اسدالله‌خان"، "اتابک اعظم" و "شعبون استخونی" صحبت می‌کردم. بازیگری که چند نسل بر پرده سینما و صفحه تلویزیون دیده‌اند و او را به یک استاد مسلّم بازیگری می‌شناسند. اما چند سالی به خاطر بیماری از دنیای هنر دور مانده بود و جای خالی‌اش در ایفای نقش ماندگار احساس می‌شد. او همیشه سعی می‌کرد برای ماندگاری اثر تلاش کند و دغدغه‌اش نوستالژی‌شدن بازی و اثرش برای مخاطب بود. اتفاقی که امروز کمتر می‌افتد و تجارت جای دغدغه‌مندی را گرفته است.

همیشه برای بزرگ ماندن ایران و ایرانی کوشش کنید

اولین سؤال را درباره نسل جدید بازیگران و هنرمندان سینما و تلویزیون شروع کردیم و استاد چنین پاسخ داد: "من از نسل جوان امروز این درخواست را دارم که به جوانی‌شان و رشد و توسعه‌ای که می‌توانند در وجود خودشان و جامعه‌شان ایجاد کنند ببالند. جوان‌های ما راه بزرگان‌شان را در پیش بگیرند و از هیچ کوششی برای سرافرازی مملکت‌شان دریغ نکنند. آنچه مهم است اعتلای ایران، ایران و ایران بزرگ است که مردم بزرگ و غیوری دارد. همیشه برای بزرگ ماندن ایران و ایرانی کوشش کنید که سرزمین اهورایی ایران در طول تاریخ همیشه بزرگ و سرافراز بوده است."

«کفش‌های میرزا نوروز» درس‌آموز است

میهن‌پرستی و مردم‌داری استاد اینجای گفت‌وگو پررنگ‌تر به چشم می‌خورد زمانی که می‌گوید: من همیشه به ایرانی بودنم افتخار کرده‌ام و خوشحالم در کشوری زیستم که تمدنش جاودانه و فرهنگ غنی دارد. ما نیازمند آثار کمدی چون «کفش‌های میرزا نوروز» درس‌آموز است که متأسفانه امروز کمتر معنی طنز و کمدی را می‌دانیم و فیلم‌هایی که با این عنوان ساخته می‌شود بیشتر لودگی است.

نکته‌ای خطاب به فیلمسازان

نکته قابل تأمل "محمدعلی کشاورز" خطاب به فیلمسازان: "فیلمسازان ما باید ژانرهای مختلف کمدی را بشناسند و بدانند که کمدی انواع و اقسام مختلف دارد که در ایران درست به آن پرداخته نمی‌شود."

فضای تجاری در سینما و تلویزیون قدری آزارم می‌دهد

بحث ترجیح تجارت به فرهنگ و هنر موضوع بعدی بود که محمدعلی کشاورز در جریان گپ و گفت با خبرنگار خبرگزاری تسنیم  مطرح کرد. او گفت: "مدت زیادی است که دیگر فیلمی بازی نکردم، چون حال مساعدی هم نداشتم و البته پیش از این که سرپا تر هم بودم دیدم محیط برایم مناسب نیست، چرا که فضای تجاری در سینما و تلویزیون قدری آزارم می‌دهد؛ چون جلوی فکر کردن،  نوآوری و خلاقیت را می‌گیرد. در آخرین کارها هم نقش حاجی‌بازاری به من پیشنهاد می‌شد که اگر سازندگان ریتم را بهتر می‌شناختند می‌دانستند ریتم حرکتی و بیانی چنین کاراکتری با من فرق می‌کند. امیدوارم یک قدری برای فرهنگ و هنر بیش از تجارت،‌ دغدغه داشته باشیم ما امروز نه فیلمنامه‌نویسان دقیق و نه تهیه‌کنندگان کاربلد در میدان سینما و خصوصاً تلویزیون داریم."

چرایی ماندگاری سریال "پدرسالار"

در اواخر این گفت‌وگو، محمدعلی کشاورز ترجیح داد درباره سریال "پدرسالار" صحبت کند که امروز دغدغه‌ جاودانگی و نوستالژی آثار سینمایی و خصوصاً تلویزیونی وجود دارد که کمتر در میان صاحبان اثرهای امروزی به چشم می‌خورد. اسدالله‌خان سریال "پدرسالار" این چنین گفت: هنوز که «پدر سالار» را تلویزیون روی آنتن می‌برد برایم تازگی دارد. انگار همین دیروز بود اسدالله‌خان را بازی می‌کردم. و هنوز هم دلیلش را نفهمیدم چه عاملی باعث شد این سریال آنقدر محبوب شود؟ اتفاقی را که کمتر سازندگان آثار تلویزیون و سینما امروز به دنبالش هستند. فقط می‌سازند و به امورات تجاری‌شان می‌رسند و دغدغه جاودانگی آثار وجود ندارد.

واکنش نصیریان/ میراثی فراتر از یک نام، رسم و هویت

محمدعلی کشاورز امروز از میان ما رفت؛ میراثی فراتر از یک نام، رسم و هویت. مردی که هم روی صحنه می‌درخشید، هم جلوی دوربین "هزاردستان" و هم وقتی "پدرسالار" تلویزیون شد. مردی که بیست و ششم فروردین‌ماه 1309 به دنیا آمده و 90 سال از عمرش گذشت و امروز دارفانی را وداع گفت.  وقتی با علی نصیریان تماس گرفتیم در حالی با شدت متأثر بود، گفت: کشاورز یک جهان خاطره تئاتری و سینمایی از خودش به یادگار گذاشت، دوست و همراه سال‌ها عمر هنری‌ام را از دست دادم، به خانواده او و جامعه هنری تسلیت می‌گویم. 

گفت‌وگو با ایرج راد

ایرج راد بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون در گفت‌وگویی با خبرنگار خبرگزاری تسنیم، خبر درگذشت محمدعلی کشاورز را دردناک و آزاردهنده دانست و تصریح کرد: همین الان از سفر برگشتم و این خبر برایم دردناک و آزاردهنده بود که شنیدم "محمدعلی کشاورز" از دنیا رفته است. او به هر حال یکی از برجسته‌ترین هنرمندان هنرهای نمایشی و از پیشکسوتان تئاتر و سینما و تلویزیون به شمار می‌رود و هیچ‌وقت تکرار نمی‌شود. سال‌های سال شخصیت‌پردازی‌ها و کاراکترهای متفاوتی از او دیده‌ایم که فراموش‌نشدنی‌اند و جایگزینی ندارند. یادگارهای فوق‌العاده‌ای از خودش به جا گذاشت و در تاریخ هنرهای نمایشی این کشور جاودان خواهد بود. 

جزو مردان نادر عرصه فرهنگ نمایشی ایران

وی افزود: حیف واقعاً حیف که هنرمندانی همچون "محمدعلی کشاورز" از دنیا می‌روند که به ندرت بعد از او، چنین شخصیت‌پردازی‌ها و هنرنمایی اتفاق بیفتد. اینها کسانی‌اند که در عرصه‌های خاص زحمات فراوان کشیده‌اند و آموخته‌های بسیاری داشته‌اند. استعدادشان آنقدر شگرف بود که دارای ارزش‌های خاصی جهت آموزش و آموختن و در حقیقت تأثیرگذاری برای دنیا فرهنگ و هنر بودند. می‌توانیم استاد محمدعلی کشاورز را جزو مردان نادر عرصه فرهنگ نمایشی ایران بنامیم. کسانی که برای خودشان صاحب سبک‌اند و بسیار ارزنده روی صحنه ظاهر می‌شدند. ارتباط بسیار دقیق و درستی را جلوی دوربین و روی صحنه نمایش برقرار می‌کردند و مخاطب با همه لحظات هنرنمایی‌اش، همراه می‌شد. 

صداقت و شفافیت

راد درباره صداقت و شفافیت محمدعلی کشاورز، گفت: با هیچ‌کسی رودربایستی نداشت و صداقتش اجازه نمی‌داد شفاف و روشن نباشد. هیچ‌چیز به اندازه تعالی فرهنگ و هنر ایران برایش ارزش نداشت و هرگز فراموش نخواهد شد. سرتمرین زودتر از همه می‌آمد و متعهدانه مقابل دوربین قرار می‌گرفت؛ هیچ‌کسی سراغ ندارد که زمانی دیرتر از همه آمده باشد. بدون حاشیه و مسائل خاص در عرصه فرهنگ و هنر این مملکت قدم برمی‌داشت و تأثیر بسزایی هم بر عرصه فرهنگ و هنر ما گذاشت. 

چرا همیشه جاودان و ماندگارند؟

این بازیگر قدیمی سینما و تلویزیون در پاسخ به این سؤال امثال محمدعلی کشاورز چه کار کردند که یادشان همیشه جاودان و ماندگار است، افزود:  این اساتید و بزرگان در عرصه هنرشان، صداقت داشتند و به دنبال ظواهر نبودند. همه‌چیز را در شهرت نمی‌دیدند و به دنبال پول نبودند. واقعاً با کمترین مبالغ ممکن کار کردند و تمام نیرویشان را برای ارتقاء توانمندی‌شان گذاشتند. آدم‌های با سواد و با مطالعه‌ای بودند که برای فرهنگ و هنر جایگاه ویژه و ارزش خاصی، قائل بودند که همواره پیشرو باشد و با پیشرفت، نوآوری و خلاقیت بروز و ظهور کند. درجا زدن نداشته باشد و به دور از کپی‌برداری و تقلید حرکت کند. همواره سعی می‌کردند کارهای تازه‌تر، سازنده‌تر، اثرگذارتر و کارهایی که در ارتباط با مردم قرار بگیرد و حرفی برای گفتن داشته باشد و بتواند تأثیرگذار و کمتر به ظواهر بپردازد را در دستور کارشان قرار می‌دادند.

اسدالله‌خان، اتابک‌اعظم و شعبون استخونی

ایرج راد در پایان تأکید کرد: تقریباً می‌توانم بگویم کشاورز در اکثر کارهایش خوب بود و سخت است که بگویم این کار این بازیگر پیشکسوت خوب بوده و دیگری ضعیف و معمول بوده است. هر هنرمندی فراز و فرودی در طی دوران کاری‌اش دارد اما او را می‌توانم استاد شخصیت‌پردازی و ایفای نقش‌های متفاوت بنامم که هر کار او در مقطع دوران زندگی‌اش، کلاس درسی بوده که می‌توان به انتخاب نقش‌های متفاوت و گریم‌های سخت رسید. واقعاً نمی‌توان برای هیچ‌کدام از این نقش‌ها مرزبندی کرد؛ همان‌طور که اسدالله‌خان، اتابک‌اعظم و شعبون استخونی برای همه فراموش‌نشدنی و دوست‌داشتنی‌اند از این دست آثار، محمدعلی کشاورز زیاد دارد که می‌توان سال‌ها با آنها زندگی کرد. 

*خبرگزاری تسنیم درگذشت استاد محمدعلی کشاورز را به جامعه هنری کشور تسلیت می‌گوید. 

........................................

گزارش و گفت‌وگوها: مجتبی برزگر

.......................................

 انتهای پیام/