گزارش| ۲۳ سالگی گروه دی ۸؛ ظرفیت‌های مغفول مانده و تغییراتی که ترکیه دنبال می‌کند
گروه ۸ کشور اسلامی در حال توسعه٬ ظرفیت‌ها و توانمندی‌های برجسته‌ای دارد که در شرایط کنونی٬ بخش قابل توجهی از این ظرفیت‌ها بر زمین مانده و یا از آن٬ به درستی استفاده نمی‌شود.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ پانزدهم ژوئن٬ سالگرد تاسیس یک گروه اقتصادی مهم است که تاسیس آن٬ فرازی از تاریخ همکاری‌های معاصر جهان اسلام است. گروهی به نام «دی 8» که متشکل از هشت کشور مسلمان در حال توسعه است و با نام اختصاری گروه «دی 8» شناخته می‌شود.
این گروه اقتصادی متشکل از هشت کشور در حال توسعه‌ٔ اسلامی است که ظرفیت‌های بسیار مهمی در حوزه‌های مختلف اقتصادی٬ جغرافیایی و منابع انسانی دارند که شامل این کشورهاست:
1.ایران.
2.ترکیه.
3.پاکستان.
4.بنگلادش.
5.اندونزی.
6.مالزی.
7.مصر.
8.نیجریه.
از جغرافیا تا جمعیت و راه
نگاهی به لیست مزبور نشان می‌دهد که قدرتمندترین کشورهای جهان اسلام٬ در دی 8 جای گرفته‌اند و توانمندی‌های آنان در کنار جمعیت جوان و قابل توجه و دسترسی‌های جغرافیایی٬ از فاکتورهای بسیار مهم و قابل توجه این گروه به شمار می‌آیند.
البته اعضای این گروه٬ حالا و در 23 سالگی تاسیس٬ بسیار قدرتمندتر از گذشته هستند و دو کشور هستهای مهم همچون ایران و پاکستان٬ کشور توریست پذیر و در حال توسعه ترکیه٬ کشور پویا و قدرتمندی همچون مالزی٬ جمعیت قابل توجه اندونزی و ظرفیت‌های خاص مصر٬ بنگلادش و نیجریه٬ اهمیت دی 8 را چند برابر کرده است.
بر اساس تصمیمات اجلاس سران این هشت کشور که در 15 ژوئن 1997 در ترکیه برگزار شد، سازمان مزبور دارای سه رکن اصلی شامل اجلاس سران٬ شورای وزیران و کمیته متشکل از کارشناسان ارشد است.
اجلاس سران با شرکت رؤسای دولت‌های کشورهای عضو و شورای وزیران امور خارجه سالی یک بار و اجلاس کارشناسان ارشد دوبار در سال برگزار می‌شود.
اربکان و ایده هکاری اقتصادی در جهان اسلام
این گروه در 15 ژوئن 1997 (25 خرداد 1376) به پیشنهاد «نجم‌الدین اربکان» رهبر حزب اسلام‌گرای رفاه و نخست وزیر وقت ترکیه با هدف تقویت همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای عضو تشکیل شد.
گروه دی 8 یکی از پیمان‌های منطقه‌ای است که به منظور ایجاد روابط پایدار اقتصادی بین کشورهای در حال توسعه اسلامی و تقویت نفوذ این کشورها در بازارهای جهانی و برقراری گفت‌وگو با کشورهای صنعتی تشکیل شده است.
ایده‌پرداز و پایه‌گذار اصلی تاسیس دی 8 مرحوم نجم الدین اربکان نخست وزیر اسبق و اسلام‌گرای ترکیه بود که با سفر به 8 کشور عضو و انجام گفت‌وگوهای طولانی٬ در تیرماه سال 1375 زمینه ایجاد این گروه را فراهم کرد.
اربکان به دنبال توسعه همکاری اقتصادی بین کشورهای اسلامی بود و رکن اصلی تفکر اقتصادی او این بود که وابستگی به جهان غرب و عدم توجه به ظرفیت‌های تجارت و همکاری اسلامی٬ کشورهای قدرتمند جهان اسلام را از لحاظ مالی و اقتصادی٬ در تنگنا قرار داده است.
اربکان٬ لیست 8 کشور عضو گروه مزبور را به عنوان اجتماعی توصیف کرده که جمع قدرت و امکانات آنان٬ باید همچون «هسته جهان» تلقی شود.
امروز و در 23 سالگی دی 8 شاگردان نجم‌الدین اربکان٬ بیش از دیگران به اهمیت این گروه اشاره کردند. روزنامه ملی گازته ارگان حزب سعادت٬ تاسیس دی 8 را تلاشی برای احیای جهان اسلام دوران سعادت و مبارزه با اشغال و امپریالیسم نامیده و روزنامه ینی آکیت از روزنامه‌های اسلامی نزدیک به اتاق فکر حزب عدالت و توسعه نیز این گروه از کشورهای اسلامی در حال توسعه را یک گروه مهم و قدرتمند٬ توصیف کرده است.
ترکیه و تمایل به یارگیری‌های جدید
ترکیه در سالیان اخیر٬ از حیث توجه به ظرفیت کشورهای جهان اسلام در حوزه سیاست خارجی و قدرت منطقه‌ای٬ دست به تحرکات جدیدی زده و چنین به نظر می‌رسد که تمایل دارد٬ اهداف خود را در بسیاری از حوزه‌ها به تنهایی پیش ببرد اما در عین حال٬ از آنجایی که خود را محتاج به حضور در گروه‌های منطقه‌ای می‌بیند٬ قصد دارد یاران جدیدی را به داخل دی 8 تزریق کند.
مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه بدون آن که از کشور خاصی اسم ببرد به ضرورت این امر اشاره کرده و معتقد است که باید کشورهای جدیدی نیز وارد دی 8 شوند.
البته به نظر نمی‌رسد که این درخواست ترکیه مشکل خاصی به وجود بیاورد. اما مهم این است که ترکیه می‌خواهد٬ از ظرفیت برخی کشورها٬ بیش از دیگران استفاده کند. به عنوان مثال٬ با توجه به تحولات اخیر٬ می‌توان چنین پیش بینی کرد که ترکیه قصد دارد پای 2 دولت آفریقایی لیبی و تونس را نیز به دی 8 باز کند و در همان حال٬ قطر٬ جمهوری آذربایجان و جمهوری ترک قبرس شمالی را نیز همراه کند.
در همین حال٬ بعید نیست که ایران و برخی دیگر از اعضای دی 8 نیز٬ از ایده پیوستن کشورهایی همچون عراق و افغانستان به این گروه اقتصادی جهان اسلام٬ استقبال کنند. اما چنین چیزی٬ منوط و مشروط به این است که نه تنها حساسیت‌های ویژه مربوط به روابط آنکارا و قاهره٬ بلکه رویکرد پاکستان به عضویت افغانستان نیز در نظر گرفته شود.
ظرفیت‌های بر زمین مانده
گروه 8 کشور اسلامی در حال توسعه٬ ظرفیت‌ها و توانمندی‌های برجسته‌ای دارد که در شرایط کنونی٬ بخش قابل توجهی از این ظرفیت‌ها بر زمین مانده و یا از آن٬ به درستی استفاده نمی‌شود. 15 درصد از کل منابع نفتی جهان و 23 درصد از کل گاز جهان در اختیار اعضای این گروه است.
مجموع جمعیت 8 کشور عضو این گروه نزدیک به 1 میلیارد نفر است و با وجود آن که در مجموع٬ حجم مالی اقتصاد این کشورها نزدیک به 4 هزار میلیارد دلار است اما میزان مبادلات تجاری اعضا در داخل گروه با همدیگر٬ به رقمی معادل 110 میلیارد دلار رسیده که هنوز جای کار و تلاش بیشتری دارد و میتواند چند برابر شود.
در شرایطی که اغلب کشورهای عضو دی 8 برای تامین منابع ارزی با مشکلات بزرگی روبرو شده و نوسان ارزش دلار٬ اقتصاد آنان را به لرزه درمی‌آورد٬ تلاش برای توسعه و تقویت مبادلات تجاری و بازرگانی با واحد پول ملی کشورهای عضو دی 8 و همچنین طراحی کارت‌های بازرگانی اعتباری مشترک برای فعالان اقتصادی این بازار گسترده و بزرگ٬ از راهکارهایی است که میتواند دی 8 را در برابر نظام اقتصادی لیبرال غرب٬ به یک آلترناتیو جدی و قدرتمند٬ تبدیل کند.
انتهای پیام/
