تقابل تحجر و انفعال با امام تحول خواه

باشگاه خبرنگاران پویا- حجت الاسلام مجید گودرزی*

بحث چیستی قلمرو دین اسلام و معارف دینی از مباحث علمی پژوهشی نوپدید و مباحث روز می‌باشد. به طور کلی می‌توان نظرات موجود در این حوزه را به دو دسته کلی قائلین به دین حداقلی و قائلین به دین حداکثری تقسیم کرد. دسته اول یعنی قائلین به حداقلی بودن قلمرو دین، بر این عقیده هستند که آنچه دین به محوریت آن نازل شده و راهنمایی نموده است؛ امور مربوط به آخرت بوده و اساساً دنیای انسان به عقلا و علوم عقلانی سپرده شده است. براساس این نظریه دنیا لهو و لعب بوده و آموزه‌های دینی در مورد امور دنیوی حداقلی بوده و به اقل‌ها بسنده شده است.

اما دسته دوم یعنی قائلین به حداکثری بودن دین، معتقدند که اساساً دنیا مزرعه آخرت است و اگر دین برای درست زیستن برنامه جامع و کامل نداشته باشد، چیزی از آبادانی آخرت باقی نخواهد ماند. به عبارت بهتر اگر کسی به دنبال آباد کردن آخرت خویش است، ناگزیر به آباد کردن دنیای خویش نیز می‌باشد. اینجاست که بحث از احکام و تعالیم و دستورات اجتماعی اسلام علاوه بر احکام و تعالیم فردی و عبادی آن مورد بحث قرار می‌گیرد.

هر کدام از دو دسته فوق برای اثبات نظریه خویش ادله قرآنی، روایی و عقلانی مختص به خود را مطرح کرده و سعی در اثبات نظریه خویش دارد، که این نوشته فاقد حوصله لازم برای بحث از ادله تفصیلی هر کدام از این دسته‌بندی‌هاست. در این یادداشت بر آن هستیم که تا ظهور و بروز عینی هر کدام از قائلین به این دو نظریه را به خوانندگان گرامی ارائه نماییم.

امام خمینی(ره) یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین نظریه‌پردازان و مجریان تئوری دین حداکثری در عصر حاضر می‌باشد. حرکت و نگاه تحول‌ساز و تحول‌بخش امام خمینی(ره) در خرداد 1342 آغاز تغییر نگاه عمومی جامعه از نگاه حداقلی به دین به سمت نگاه حداکثری به دین بود و پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران بروز و ظهور این نگاه اجتماعی به دین را به رخ جهانیان کشیده است.

ایجاد افق بلند تمدن سازی نوین اسلامی، ایجاد امید، انگیزه و احساس عزت نفس و غرور ملی در ملت شریف ایران و وارد کردن دوباره نام ایرانیان در فهرست تولید کنندگان علم، شکستن شاخ ابرقدرت‌های جهان با دست خالی و زیر و رو نمودن کاخ استبداد و همچنین تغییر عملی معنای انتظار از نشستن و دست روی دست گذاشتن تا آستین بالا زدن و مبارزه با ظلم و حمایت از مظلومان عالم و ... همه و همه تحولات مثبت ایجاد شده در مردم ایران، مرهون نگاه حداکثری به دین است که امام خمینی(ره) در سطح وسیعی این نگاه را اجرا و پیاده کرد و خروجی آن منجر به تشکیل حکومت اسلامی گردید.

حضرت امام خامنه‌ای(مدظله العالی) در سخنرانی اخیر خودشان فرمودند: یک تحوّل دیگری که امام به وجود آورد، تحوّل در نگاه به دین بود؛ مردم، دین را فقط وسیله‌ای برای مسائل شخصی، مسائل عبادی، حدّاکثر احوال شخصی می‌دانستند، فقط برای همین مسئله‌ی نماز، روزه و فرض کنید که وظایف مالی و ازدواج و طلاق؛ در همین حدود؛ دین را، وظیفه‌ی دین و مسئولیّت دین و رسالت دین را محدود به این چیزها می‌دانستند. امام برای دین، رسالت نظام‌سازی، تمدّن‌سازی، جامعه‌سازی، انسان‌سازی و مانند اینها تعریف کرد؛ مردم نگاهشان به دین به کلّی متحوّل شد. [1]

در مقابل تحول‌خواهی و تحول‌سازی، جمود و تحجر وجود دارد، انسان‌های متحجر به دلیل عدم پذیرش و درک درست از تحولات، همواره رفتارهای منفعلانه از خود بروز می‌دهند و هیچگاه به مدیریت تحولات ورود پیدا نخواهند کرد و تمام سعی خود را بر حفظ شرایط موجود متمرکز می‌نمایند امّا اگر در جامعه‌ای تحول‌خواهی و تحول‌آفرینی ارزش شود و مردم بپذیرند تحولات را، به سمت مدیریت تحولات خواهند رفت، چنین جامعه هیچگاه به عقب برنخواهد گشت و همواره به افق‌های تازه و بلند فکر خواهد کرد.

متأسفانه جریان‌های انحرافی هم وجود دارند که معتقد به حداقلی بودن قلمرو دین هستند و برخی از آنها این تفکر را به ظهور و بروز اجتماعی رسانده‌اند و برخی دیگر دین حداکثری را مقید به ظهور معصوم(علیه السلام) کرده‌اند. از پیامدهای عینی و عملی این نوع نگاه به قلمرو دین می‌توان به ایجاد روحیه تحجر[2]، تأیید طاغوت، همراهی و همکاری با حکام و عمله ظلم و جور[3]، تأویل ناصحیح آیات و روایات و خمودگی و ناامیدی و بی‌حرکتی در جامعه اشاره کرد.

یکی از این جریان‌های معتقد به نگاه حداقلی به قلمرو دین «انجمن خیریه حجتیه مهدویه» است که در تقابل با حرکت رو به جلوی حضرت امام(ره)، همسو با سکولاریسم دینی و استکبار و استبداد داخلی ظهور یافته است. همه عوارض منفی یاد شده در نوع نگاه حداقلی به دین، در اعمال و افکار و رفتار اعضای انجمن حجتیه قابل مشاهده می‌باشد. اصل جدایی دین از سیاست در رویکردهای اجتماعی انجمن، از نمونه‌های عینی حداقلی دانستن قلمرو دین است.[4] همکاری انجمن حجتیه با رژیم طاغوت و ساواک در به انحراف کشاندن انقلاب اسلامی و سعی در منصرف کردن مردم از همراهی با امام(ره) و انقلاب[5] و همچنین نامشروع معرفی کردن هر حکومت و قیام قبل از ظهور حضرت بقیه الله الاعظم و شبهه افکنی درباره بیهوده بودن جهاد در راه خدا و مبارزه با ظلم و ستم و هم‌چنین لزوم فسادگستری برای زمینه سازی ظهور حضرت بقیه الله کج‌فهمی ایشان از دین می‌باشد، در تاریخ فعالیت انجمن حجتیه به وفور یافت می‌شود.

نتیجه نگاه حداقلی به دین انفعال، ناامیدی، خمودگی، شکست و اضمحلال در مقابله با جبهه کفر و نتیجه نگاه حداکثری به دین اعتلای کلمه اسلام، افزایش عزت نفس مسلمین، امیدآفرینی،امیدبخشی، پیروزی، پیشرفت و حرکت است.

انتهای پیام/