یادداشت| قمار آنکارا برای پیروزی ترامپ در انتخابات ۲۰۲۰

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ ایالات متحده به صورت رسمی وارد فرآیند تبلیغات انتخاباتی شده و با سرعت به سوی انتخابات ریاست جمهوری 2020 در حال حرکت است. این انتخابات در عین حال که برای سیاست داخلی آمریکا نقطه عطفی است و شرایط ویژهای به بار آورده، این کشور را آبستن تحولاتی تاریخی کرده که برای سیاست جهان نیز شرایط شکننده‌ای را موجب می‌شود.

رابطه آمریکا و اتحادیه اروپا، کشورهای آمریکای جنوبی، روسیه، چین و کشورهای خاورمیانه از جمله اصلیترین موضوعاتی است که با نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌توان انتظار تحولات عمده در آنها و بالتبع تغییر در سیاست جهانی را انتظار کشید.

ترامپ پس از روی کار آمدن با وجود تمام بلاهتی که از خود نشان داده، اما در یک نکته صادقانه رفتار کرد و آن هم بیان انتظارات و اهداف آمریکا از رفتارهای خود در خاورمیانه بود. ترامپ صراحتاً بر آورده‌های اقتصادی خاورمیانه و خصوصاً پول عربی – سعودی برای اقتصاد آمریکا تاکید کرده و از چارچوب کلی ذهنیاش مبنی بر این که وقتی پولی نمیآید پس نیازی هم به خطر کردن در خاورمیانه نیست پرده برداشت.

این نوع رفتار ترامپ در قبال کشورهای منطقه اگرچه در ابتدا بی شرمانه به نظر می‌رسید اما در میان مدت نشان داد که کاملاً واقع گرایانه بوده و حتی سران عربی خاورمیانه نیز معترف به این مسالهاند و در پس ذهنشان این حقیقت را پذیرفتهاند.

اما در این میان نمی‌توان از خاورمیانه سخن گفت و به نقشی که ترکیه در منطقه می‌تواند ایفا کند و میزان هماهنگی یا عدم هماهنگی این نقش آفرینی با راهبردهای آمریکا در منطقه توجه نکرد.

سالهای پایانی دولت اوباما دوران تنشهای سخت میان آنکارا و واشنگتن بود. این تنشها خصوصاً در موضوع کودتای 15 جولای و مساله استرداد فتح الله گولن به اوج خود رسید. به این ترتیب دولت در واشنگتن در شرایطی دست به دست شد که روابط دو جانبه به بن بست رسیده بود و آنکارا امیدوار به یک گشایش با تغییر کابینه در آمریکا بود.

برآمدن ترامپ در آغاز امیدهای آنکارا را تصدیق کرد. چرا که تغییر دولت باعث تغییر در اقلیم روابط شده، چهرههای جدیدی در رسانهها مطرح شده و امکان تغییر موضوعات و چشم پوشی از موضوعی همچون استرداد گولن فراهم شد.

همچنین استراتژی کلی ترامپ مبنی بر حضور حداقلی در سوریه و کمتر شدن میزان دخالتهای واشنگتن در منطقه که به صورت آشکارا تابعی از منافع مادی واشنگتن تلقی می‌شد، امکان تنفس برای آنکارا خصوصاً در بن بست سوریه را فراهم آورد.

اما در ادامه مسیر خصوصاً موضوع اس 400 و نیز ارائه لایحههای تحریمی علیه آنکارا در مجلس آمریکا، نشان داد که مشکلات موجود در روابط آنکارا و واشنگتن بسیار ریشه دارتر از آن چیزی است که با تغییرات فردی در هرم قدرت آمریکا نادیده گرفته شود.

این مشکلات خصوصاً با دیدار صرفاً چند دقیقهای اردوغان و ترامپ که منتقدان از آن به عنوان تحقیر رئیس جمهور ترکیه یاد کردند و نیز نامه تحقیرآمیز او به اردوغان که به وی توصیه کرده بود احمق نباشد! به اوج خود رسید.

اما به رغم تمام این فراز و فرودها، نگاه کلی در آنکارا به شخص ترامپ که هنوز به عنوان مانعی برای اعمال تحریمهای کاستا علیه آنکارا رفتار می‌کند مثبت است و تغییر او یا حتی تضعیف او را در مغایرت با منافع آنکارا قلمداد می‌کنند.

نمونه نگرانیهای آنکارا در این موضوع را در مساله استیضاح ترامپ می‌توان دید که رسانههای موافق و مخالف حزب حاکم در ترکیه از تبعات رفتن و یا تضعیف ترامپ بر اقتصاد و سیاست منطقهای ترکیه سخن گفته بودند. با توجه به همین نوع نگاه مثبت به شخص ترامپ است که آنکارا امکان مانور قدرت به ترامپ در موضوع کشیش برانسون را فراهم آورد. 

به نظر می‌رسد دولت ترکیه به دلیل تنوع درگیریها و تنهایی استراتژیکی که مبتلا به آن شده، چارهای جز شرط بندی برای پیروزی ترامپ در انتخابات ندارد و به همین دلیل تا زمان انتخابات آمریکا تمام تلاش خود را برای یاری به ترامپ و فراهم آوردن امکان قدرت نمایی او در سیاست خارجی را فراهم خواهد کرد.

به این ترتیب می‌توان انتظار داشت که در چند ماه آینده آنکارا از هر نوع اقدامی که امکان برهم زدن آرامش موجود را به همراه داشته باشد خودداری خواهد کرد.

در همین راستا است که راه اندازی سامانه اس 400 که زمانی تبدیل به یکی از مسائل حیاتی در مثلث مسکو- آنکارا – واشنگتن شده بود، مسکوت مانده و به همین میزان روابط با تهران، مسکو و پکن چشمگیری گذشته و یا حداقل استفاده پروپاگاندایی گذشته را ندارد.

از سوی دیگر وضعیت نابسامان اقتصادی، آنکارا را در قبال رفتار با ترامپ محتاطتر کرده است. در حالی که اروپا به شدت دلسرد از هیئت حاکمه در آنکارا بوده و بی شک خواستار تغییرات در راس هرم قدرت ترکیه است و همین مساله روابط اقتصادی و سیاسی را با اروپا متاثر کرده و از سوی دیگر با بحران کرونا میزان ورود توریست به ترکیه در مقایسه با سال گذشته میلادی 99 درصد کاهش داشته، همه چیز علیه آنکارا در حال پیشروی است و همین وضعیت آنکارا را متوسل به واشنگتن خواهد کرد.

چشم حمایت نهادهای بینالمللی خصوصاً وامهای بانک جهانی اصلیترین دلیلی است که آنکارا را به کرنش در قبال واشنگتن وا خواهد داشت.

با در نظر داشتن این وضعیت، انتخاب احتمالی جو بایدن در انتخابات که از سوی محافل سیاسی ترک با مواضع ضدترکی و خصوصاً تلاش برای فشار به آنکارا برای برآورده کردن طرحهای خاورمیانه‌ای واشنگتن شناخته می‌شود، فاجعهای برای آنکارا خواهد بود.

اما در این میان نکتهای که طبیعتاً از چشم کارگزاران ترک در آنکارا نیز پنهان نخواهد بود، ریسک بالای قمار بر روی ترامپ است. نمونه مشخص این ریسک در موضوع بن سلمان دیده شد که با وجود میلیاردها دلار کمک به اقتصاد آمریکا اما آنچه در سر داشت را نتوانست از زمین واشنگتن برداشت کند.

محمد ابراهیمی کارشناس مسائل ترکیه

انتهای پیام/