یادداشت|آیا انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا روابط آنکارا- واشنگتن را متحول می‌کند؟
تاثیر نتایج انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا بر روابط آنکارا - واشنگتن٬ یک موضوع پیچیده و ذوابعاد است که از بسیاری جهات بر چند و چون رویکردها و تصمیم‌گری‌ها تاثیرگذار خواهد بود و نمی‌توان نقش چنین اتفاق مهمی را نادیده گرفت.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ٬ هنوز اندکی بیش از 4 ماه به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا زمان باقی مانده است و سیب سیاست در این مدت٬ هزاران چرخ خواهد خورد تا به زمین برسد. اما در هر حال٬ بررسی تاثیر انتخابات مزبور بر روابط بین‌الملل٬ توجه بسیاری از کارشناسان را به وی خود جلب کرده است. آن هم در شرایطی که دونالد ترامپ٬ خلعت ناشی‌ترین و ناتوان‌ترین رئیس جمهور تاریخ کشورش را دریافت می‌کند.
در چند سال اخیر٬ روابط ترکیه و آمریکا تحت تاثیر رویدادهای متعددی قرار گرفته و علاوه بر نزدیک شدن آنکارا به مسکو٬ رویکردهای تندی از سوی هر دو جناح دموکرات و جمهوری‌خواه در قبال ترکیه مشاهده شده است. لذا برای ترکیه نیز مهم است که از حالا خود را مهیا کند تا با نتایج انتخابات آتی٬ کنار بیاید.
آیا آنکارا خواهان پیروزی ترامپ است؟
مقامات سیاسی ترکیه تلاش می‌کنند تا شیفتگی خود در قبال برخی رفتارها و رویکردهای ترامپ را پنهان کرده و خود را بی‌طرف نشان دهند٬ اما در چند سال اخیر٬ نانسی پلوسی و دیگر دموکرات‌های برجسته کنگره آمریکا٬ چنان مواضع سفت و سختی علیه ترکیه گرفته‌اند که تیم اردوغان به این جمع‌بندی روشن رسیده است: «برخی تهدیدات و رفتارهای غیرقابل پیش بینی ترامپ را می‌توان تحمل کرد اما دموکرات‌ها از او هم بدتر خواهند بود.»
تیم اردوغان٬ ترامپ را یک سیاست‌مدار اهل معامله می‌داند و بریده‌هایی از کتاب خاطرات جان بولتون نیز نشان می‌دهد که ترامپ٬ علاقه ویژه‌ای به اردوغان دارد.
شاید اگر در آمریکا٬ یک رئیس جمهور دموکرات بر سر کار بود٬ اجازه نمیداد در این چند حوزه دست و پای ترکیه باز باشد: 1.اتفاق نظر و همراهی جدی سیاسی٬ دفاعی و اقتصادی با روسیه. 2.حملات متعدد به شمال سوریه و اشغال بخش‌هایی از این کشور. 3.مداخله آشکار در لیبی. 4.قدرت‌نمایی در شرق مدیترانه.
بنابراین می‌توان این واقعیت را به وضوح مشاهده کرد که آنکارا ترجیح می‌دهد٬ آن که سرمست و پیروز از رینگ 2020 بیرون می‌‌آید٬ دونالد موطلایی باشد و نه رقیب او.
ترکیه و بایدن
جو بایدن به مدت 36 سال تمام سناتور بوده و در این دوران طولانی٬ به عنوان عضو و بعدها رئیس کمیته روابط خارجی سنای ایالات متحده آمریکا٬ با مسائل سیاسی و نظامی مرتبط با ترکیه به شکل جدی درگیر بوده و شناخت خوبی از این کشور دارد.
او همواره از مخالفین سرسخت سیاست‌های ترکیه در مورد جمهوری ترک قبرس شمالی بوده و رفاقت نزدیکی با لابی‌های یونانی و رومی مخالف ترکیه دارد و علاوه بر این٬ از مدافعین طرح ادعاهای تاریخی لابی ارامنه در مورد رویدادهای 1915 میلادی بوده و هست. در سال 1999 میلادی و در زمانی که رئیس کمیته روابط خارجی سنا بود٬ اعطای کمک 5 میلیارد دلاری برای ترمیم اقتصاد ترکیه را وتو کرد.
بایدن در مقام معاونت ریاست جمهوری آمریکا٬ جمعاً 3 بار به ترکیه سفر کرده و جمعاً 2 بار به خاطر اظهارات تند علیه اردوغان٬ ناچار به عذرخواهی شده است.
بایدن٬ اوباما را اقناع کرد که در ماجرای سوریه٬ زیر بار خواسته‌های اردوغان نرود و شاید این مهم‌ترین خاطره تلخ و گلایه و کینه آنکارا از این سیاست‌مدار قدیمی برخاسته از ایالت دلاویر است.
آیا بایدن٬ ترکیه‌ستیز است؟
تحلیل‌گران ترکیه بر این باورند که جو بایدن در سنا٬ همواره عیله ترکیه اقدام کرده و دیدگاهی منفی در مورد تحرکات ترکیه در منطقه دارد. با این حال٬ باراک اوباما٬ به خاطر دانش و تجربه دیپلماتیک٬ رابطه با ترکیه را تماماً به بایدن واگذار کرد و به همین خاطر در چهار سال دوم دوران اقتدار اوباما٬ رابطه آنکارا – واشنگتن٬ تحت هدایت خاص جو بایدن٬ به شکلی پیش رفت که مطلقاً باب دل اردوغان و داوود اوغلو نبود و با وجود تمام تلاش‌هایی که برای اقناع و جلب توجه هیلاری کلینتون و سران سیا صورت گرفت٬ باز هم قدرت بایدن از هر دو نهاد مهم وزارت امور خارجه و سازمان جاسوسی سیا بیشتر بود و اجازه نداد که اردوغان در پروژ‌ه‌های منطقه‌ای خود٬ از امتیاز همراهی آمریکا٬ برخوردار شود.
دکتر آدام مک کانل٬ مورخ و استاد دانشگاه در حوزه تاریخ معاصر ترکیه و سیر روابط آنکارا – واشنگتن٬ در این مورد معتقد است:«جو بایدن در دورانی که پست معاونت ریاست جمهوری را در اختیار داشت٬ از ظرفیت‌های خاصی برای تنظیم روابط خارجی بهره می‌گرفت و بیانات و رویکردهای او و نیز رابطه خاصی که با کلینتون‌ها و برخی صاحب‌نظران ایدئولوژیک حزب دموکرات دارد٬ در مجموع علامت خوبی برای ترکیه نیست و اگر رئیس جمهور شود٬ افق روشنی در روابط بین واشنگتن و آنکارا دیده نخواهد شد.»
جو بایدن در سال 2019 میلادی در مصاحبه با نیویورک تایمز٬ مواضعی اتخاذ کرد که به خوبی نشان می‌دهد دل خوشی از دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه ندارد.
خبرنگار نیویورک تایمز- که معمولاً مطالب ترکیه ستیزانه منتشر می‌کند- از او پرسید: با توجه به رفتارهای اردوغان و حملات او به شرق فرات٬ آیا از این که هنوز هم کلاهک‌های هسته‌ای ما در ترکیه قرار دارند٬ نگران نیستید؟ بایدن در پاسخ گفت:«من هنوز هم معتقدم که برای کنترل او (اردوغان)٬ باید به شکل جدی از مخالفین حمایت کرد. آنها باید بفهمند که ما به روال فعلی بازی نخواهیم کرد. ما متفقین خود را جمع میکنیم و به آنها می‌گوییم که او (ردوغان) نباید به منابع نفت و گاز شرق مدیترانه دست پیدا کند. دیدید که حزب او در استانبول چگونه شکست خورد. ما باید به مخالفین بگوییم٬ اردوغان را شکست دهید. اما نه با کودتا٬ بلکه با انتخابات. باید از کردها هم حمایت کرد و نشان داد که ظرفیت بالایی دارند.»
سهم و جایگاه ترکیه معلوم است؟
برخی از تحلیل‌گران معتقدند که نقش و جایگاه ترکیه در منطقه و جهان از منظر منافع ملی و دیدگاه‌های امنیتی واشنگتن روشن است و قرار نیست اتفاق خاص و جدیدی روی دهد که میزان یا کیفیت رابطه را تغییر دهد.
به عبارتی دیگر آنها بر این مسئله تأکید می‌کنند که در ساختار قدرت و روابط بین‌الملل در خاورمیانه و جهان٬ سهم و جایگاه ترکیه از منظر واشنگتن معلوم است و سران آنکارا نباید انتظارات عجیب و غریبی داشته باشند.
اما در مقابل٬ تحلیل‌گران و کارشناسان دیگری نیز بر این باورند که در دوران اقتدار و مسئولیت ترامپ٬ سنگ بر روی سنگ بند نشد و جای همه چیز عوض شد. از جمله جای بسیاری از دیپلمات‌ها٬ ماموران امنیتی٬ اقتصاددانان٬ استراتژیست‌های مرتبط با ناتو و خاورمیانه و خیلی از حوزه‌های دیگر که با منافع ترکیه نیز در ارتباط است.
لذا اگر قرار باشد یک بار دیگر قدرت به دست دموکرات‌ها بیفتد٬ ترکیه باید در کوتاه‌مدت٬ خود را با برخی از جابه‌جایی‌های سریع وفق دهد. در هر حال٬ واقعیت این است که تاثیر نتایج انتخابات 2020 آمریکا بر روابط آنکارا – واشنگتن٬ یک موضوع پیچیده و ذو ابعاد است که از بسیاری جهات بر چند و چون رویکردها و تصمیم‌گری‌ها تاثیرگذار خواهد بود و نمی‌توان نقش چنین اتفاق مهمی را نادیده گرفت.
محمد علی دستمالی کارشناس مسائل سیاسی ترکیه
انتهای پیام/