گزارش|سود کلان ترکیه از کاهش جهانی قیمت نفت

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ٬ جمهوری ترکیه یکی از کشورهایی است که میادین گازی و نفتی غنی و قابل توجهی در اختیار ندارد و ناچار است در تمام حوزه‌های مصارف خانگی و صنعتی٬ وابسته به کشورهای خارجی باشد و نیازهای خود را از راه واردات تامین کند.

یکی از نقاط پیروزی ترکیه در حوزه تامین انرژی در سالیان اخیر٬ به راه افتادن یک حرکت عظیم در حوزه پالایشگاه سازی و تولید بنزین و دیگر محصولات نفتی در داخل کشور است.

اما در هر حال٬ ماده اصلی یعنی نفت سیاه٬ همچنان از خارج از کشور وارد می‌شود و برای خرید گاز طبیعی نیز٬ هزینه هنگفتی پرداخت می‌شود. در نتیجه بخش عظیمی از درآمدها و بودجه سالانه ترکیه صرف واردات منابع انرژی و به ویژه نفت می‌شود و کاهش جهانی قیمت طلا ی سیاه٬ به شدت نفع اقتصاد ترکیه است.

یک رقم کلان 45 میلیارد دلاری

بنا به گفته‌های فاتح دونمز وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه٬ این کشور به طور میانگین٬ سالانه 45 میلیارد دلار از کل درآمدها و بودجه خود را صرف تامین و واردات انرژی از کشورهای خارجی می‌کند.

اهمیت این رقم را از آنجا می‌توان دریافت که کل رقم صادرات ترکیه در سال 2019 میلادی به 180 میلیارد دلار رسیده اما میزان واردات در حد 210 میلیارد دلار و 30 میلیارد دلار بیش از مبلغ کل صادرات بوده است.

با این حساب٬ اگر رقم 45 میلیارد دلار اختصاص داده شده به واردات انرژی را به عنوان میانگین چند سال اخیر در نظر بگیریم٬ به این نتیجه می‌رسیم که همواره رقمی بین 22 تا 25 درصد از کل درآمدهای ترکیه٬ صرف خرید نفت خام٬ گاز طبیعی٬ زغال سنگ٬ روغن‌های صنعتی و بنزین هواپیما می‌شود.

پس ترکیه کشوری است که به عنوان مثال٬ برخلاف دو همسایه همچون ایران و عراق٬ باید مداوماً از افزایش قیمت نفت و گاز نگران و از کاهش قیمت‌ها٬ شادمان و مسرور باشد.

سودهای کاهش جهانی قیمت نفت

به این اشاره شد که در حال حاضر میانگین سالانه واردات بخش انرژی در ترکیه رقمی حول و حوش 45 میلیارد دلار است. اما این رقم همواره ثابت نیست.

به عنوان مثال در سال 2019 میلادی و به دنبال کاهش مشهود قیمت نفت٬ واردات ترکیه نیز از 45 میلیارد دلار به 41 میلیارد دلار رسید و دولت توانست این رقم را صرف پروژه‌های عمرانی کلان کند.

اما اوضاع همیشه تا این اندازه برای مقامات آنکارا خوشایند نبوده و سال‌های دشواری را نیز تجربه کرده‌اند. مثلاً در سال 2013 میلادی بر اساس گزارش بلومبرگ و مرکز ملی آمار ترکیه٬ این کشور 56 میلیارد دلار برای واردات انرژی هزینه کرد که در نوع خود٬ رقم بسیار سنگینی است.

کرونا و نفت در ترکیه

امسال به خاطر شیوع ویروس کرونا و تعطیلی بخشهای مهمی همچون صنعت و تولید٬ گردشگری و حمل و نقل٬ واردات انرژی کاهش پیدا کرده و با 10 درصد کاهش به رقمی معادل 9.5 میلیارد دلار رسیده است. اما واقعیت این است که بخش ناچیزی از نفت وارد شده به مصرف رسیده است. 

ماجرا از این قرار است که کاهش قیمت نفت تگزاس آمریکا به زیر صفر و همچنین تنش‌های به وجود آمده بین عربستان و روسیه و اختلاف در اوپک٬ نهایتاً به نفع ترکیه تمام شد و مقامات حوزه انرژی در آنکارا اعلام کردند که با توجه به کاهش شدید قیمت نفت٬ در هیچکدام از پالایشگاه‌ها٬ انبارها و استان‌های مختلف ترکیه٬ یک منبع خالی باقی نمانده و تمام انبارها و منابع و تانکرهای کوچک و بزرگ را با نفت ارزان٬ پر کرده‌اند.

بر اساس آمارهای رسمی٬ میزان نفت ارزان ذخیره شده در ترکیه٬ در حال حاضر به 7 میلیون متر مکعب رسیده که تقریباً معادل مصرف 3 ماه در این کشور است.

علاوه بر این در مسیر انتهایی لوله انتقال نفت کرکوک عراق به بندر جیحان ترکیه٬ یک انبار عظیم 14 میلیون بشکه‌ای به انبار کردن نفت اختصاص داده شده که فروش آن٬ سود کلانی را از بابت ترانزیت و انبارداری٬ عاید ترکیه می‌کند.

معمای نفت ارزان٬ بنزین گران

با آن که قیمت جهانی نفت دچار سقوط شده اما مردم ترکیه هنوز هم بنزین را لیتری 6.5 لیره (نزدیک به 20 هزار تومان) می‌خرند و قیمت گازوئیل نیز٬ تفاوت بسیار ناچیزی با قیمت بنزین دارد. چرا؟ به دو دلیل.

اول این که هزینه حمل و نقل نفت خام و هزینه‌های پالایشگاهی در ترکیه سرسام‌آور است و دلیل دوم و مهم‌تر٬ این است که یکی از بندهای مهم درآمدهای مالیاتی دولت ترکیه٬ درآمدی به نام «درآمد بر مصرف ویژه» (ÖTV) است که در آن٬ بنزین نیز به عنوان یک کالای ویژه تعریف شده که اقشار عمومی توان مصرف آن را ندارند و هر که مصرف می‌کند٬ داراتر است و باید مالیات بیشتری بدهد.

بنابراین هر لیتر بنزین در ترکیه٬ 2.5 لیره مالیات عاید دولت می‌کند!

سیستم سیاسی٬ اجرایی و حقوقی ترکیه برای وصول درآمدهای مالیاتی دولت٬ با کسی شوخی ندارد و یکی از سخت‌گیرترین سیستم‌های دارایی و مالیاتی را بنا کرده که مانع از آن می‌شود که کاهش جهانی قیمت نفت٬ موجب ارزان شدن مشهود بنزین و گازوئیل شود. اما در عوض٬ جیب دولت پرتر می‌شود و میتواند بودجه بیشتری برای اعتبارات عمرانی و جاری٬ در اختیار داشته باشد.

دو هدف مهم ترکیه در دیپلماسی انرژی

دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه در سالیان اخیر٬ بها و اهمیت ویژه‌ای به دیپلماسی انرژی داده است. در استراتژی کلان سیاست خارجی ترکیه در حوزه انرژی٬ دو هدف بزرگ وجود دارد:

1.ترانزیت.

2.استخراج.

دولت ترکیه در حوزه ترانزیت٬ هم به دنبال خرید و واردات نفت و گاز ارزان است و هم کسب درآمد کمیسیون صادرات یا ترانزیت. در این استراتژی٬ کسب درآمد از نفت و گاز جمهوری آذربایجان٬ روسیه و اقلیم کردستان عراق اهمیت ویژه‌ای دارد و خطوط تاناپ٬ ترک استریم و یومورتالی برای ترکیه شاهرگ اقتصادی هستند.

اما در حوزه استخراج٬ ترکیه بنا را بر آن نهاده تا در شرق مدیترانه و سواحل بخش ترک نشین قبرس٬ اکتشاف و استخراج را جدی گرفته و در لیبی نیز دست به فعالیت‌های گسترده بزند.

انتهای پیام/