گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از خطرات تراریخته‌ها
به‌رغم پتانسیل کاربرد و توسعه بسیار گسترده محصولات تراریخته، با گذشت حدود ۲۳ سال از زمان تجاری‌سازی این محصولات در دنیا، به‌دلیل وجود نگرانی‌هایی درخصوص سلامت انسان تنها چهار گیاه زراعی که مصرف مستقیم غذایی انسانی ندارند، رواج یافته است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گزارش مفصلی درباره ایمنی زیستی و قوانین و مقررات بین‌المللی ایمنی زیستی محصولات تراریخته (مزایا و مخاطرات احتمالی) منتشر کرد.
در بخشی از این گزارش آمده است: فناوری مهندسی ژنتیک یا فناوری ایجاد محصولات تغییرشکل‌یافته ژنتیکی یکی از فناوری‌های نوین و تحول‌ساز در حوزه زیست‌فناوری، طی 23 سال گذشته است که توانسته فواید و خدمات بسیار ارزشمندی را در بخش‌های مختلف پزشکی (تولید داروهای نوترکیب و...)، کشاورزی (ایجاد محصولات تراریخته مقاوم به تنش‌های زنده (آفات و بیماری‌ها و علف‌های هرز) و غیرزنده (خشکی و...)، محیط زیست (کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی) و صنعت (تولید آنزیم‌ها و پروتئین‌های صنعتی نوترکیب) به جامعه بشری ارائه دهد.
کشت بیش از 7/191 میلیون هکتاری گیاهان تراریخته (سال 2018) در دنیا در حدود 26 کشور و مصرف آنها در حدود 70 کشور، نشان از اثرگذاری مثبت و فواید این فناوری است (ISAAA, 2018).
به‌رغم پتانسیل کاربرد و توسعه بسیار گسترده محصولات تراریخته، با گذشت حدود 23 سال از زمان تجاری‌سازی این محصولات در دنیا، تنها چهار گیاه زراعی (سویا، ذرت، پنبه و کلزا) که مصرف مستقیم غذایی توسط انسان نداشته به‌طور گسترده در دنیا کشت شده‌اند که یکی از دلایل آن وجود نگرانی‌هایی درخصوص سلامت انسان بوده است.
از طرفی تنها دو صفت در گیاهان تراریخته تجاری گسترش جهانی پیدا کرده است که یکی مقاومت به علف‌کش است و دیگری مقاومت به آفات، صفات دیگر در سطح بسیار محدود توسعه یافته‌اند. در کل، نگرانی‌هایی درخصوص مخاطرات احتمالی زیست‌محیطی محصولات تغییرشکل‌یافته ژنتیکی وجود دارد که شامل احتمال جریان ژن و ایجاد علف‌های هرز مقاوم به علف‌کش، اثر بر موجودات غیرهدف، کاهش احتمالی تنوع ژنتیکی و ارقام محلی به‌دلیل استفاده از ارقام تغییرشکل‌یافته ژنتیکی، مقاوم شدن آفات و علف‌های هرز به ژن(ها)ی منتقل‌شده، مخاطرات احتمالی بر سلامت انسان و دام و گیاه (مسمومیت‌زایی و حساسیت‌زایی احتمالی بر انسان و دام)، مخاطرات احتمالی اقتصادی و اجتماعی (وابستگی احتمالی کشاورزان به شرکت‌های بزرگ تولیدکننده بذور محصولات تغییرشکل‌یافته ژنتیکی) است.
با توجه به نگرانی‌های موجود، مبحث جدیدی به‌نام ایمنی زیستی ایجاد شده که به مجموعه‌ای از تدابیر، سیاست‌ها، مقررات و روش‌ها اطلاق می‌شود که سعی در ایجاد راهکارهای استفاده ایمن از فواید مهندسی ژنتیک داشته و از آثار سوء احتمالی کاربرد این فناوری بر تنوع زیستی، سلامت انسان، دام، گیاه و محیط زیست جلوگیری می‌کند (پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا).
در این راستا، کنوانسیون‌ها، پروتکل‌ها، قوانین و استانداردهای مختلف ایمنی زیستی در راستای ارائه راهکار تولید، تجارت و استفاده ایمن از محصولات تغییرشکل‌یافته ژنتیکی در سطح دنیا تدوین شده و به تصویب رسیده‌اند؛ همچنین در سطح بین‌المللی و ملی برای استفاده و بهره‌برداری ایمن از این نوع محصولات طراحی و تصویب شده است که به نام قوانین ایمنی زیستی مشهور هستند.
طی این سال‌ها کنوانسیون تنوع زیستی، پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا، پروتکل الحاقی ناگویا ــ کوالالامپور درخصوص مسئولیت‌پذیری و جبران خسارات، دستورالعمل‌های کدکس غذایی، دستورالعمل‌های سازمان بین‌المللی استاندارد، دستورالعمل‌های سازمان خواروبار جهانی و سازمان بهداشت جهانی و مقررات سازمان تجارت جهانی درخصوص تولید، تجارت و استفاده ایمن از این قبیل محصولات تهیه و تصویب شده‌اند.
برای مشاهده گزارش کامل مرکز پژوهش‌های مجلس در این خصوص اینجا کلیک کنید.
انتهای پیام/+