گزارش| رقابت مصر و ترکیه در لیبی و کارتهای قاهره علیه آنکارا

به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، شاید کسی فکرش را نمی‌کرد پس از درهم کوبیده شدن دولت اخوان المسلمینی محمد مرسی و دیگر رفقای او در مصر توسط عبدالفتاح سیسی، راهی برای عادی‌سازی روابط ترکیه و مصر پیدا شود.

اما حالا تحولات میدانی لیبی به نقطه‌ای رسیده که هم می‌تواند دو کشور را ناگزیر به برقراری رابطه کند و هم از ظرفیت و امکان آن برخوردار است که تنش بین قاهره و آنکارا را ژرفتر کند.

به تازگی چاووش اوغلو اعلام کرده که صحبتهایی بین کارشناسان دستگاههای دیپلماسی قاهره و آنکارا، صورت گرفته است. 

اعلام خبر مذاکرات اولیه قاهره و آنکارا در سطح کارشناسان، نشان‌دهنده دهنده این است که لیبی به نقطه جدیدی برای اندیشیدن به اهمیت برقراری مجدد روابط این دو کشور تبدیل شده است.

این در حالی است که آنکارا، برای اعلام آتش بس در لیبی، شرط سفت و سختی بر روی میز گذاشته است: «مولود چاوش اوغلو»، وزیر امور خارجه ترکیه دیروز دوشنبه در یک مصاحبه تلویزیونی تاکید کرد، تحویل سرت و الجفرة به دولت وفاق ملی در لیبی شرط اساسی آتش بس در لیبی و آغاز مذاکرات سیاسی است.

دعوت رسمی از مصر برای مداخله در لیبی

تانریوردی یاشار از تحلیلگران ترکیه، بر این باور است که آمریکا، برای تاثیرگذاری و معادلات مصر هیچ عجله و شتابی ندارد و می‌خواهد از دور ناظر بر اوضاع باشد. اما این مواضع و نگرش مصر است که باید از سوی مقامات آنکارا به دقت مورد توجه قرار بگیرد.

این تحلیلگر  معتقداست که اعلام نام دو شهر جفره و سرت به عنوان خط قرمز از سوی عبدالفتاح سیسی، مسئله‌ای است که آنکارا باید آن را جدی بگیرد.

حالا مشخص شده که از منظر حقوقی نیز، بهانه لازم برای مداخله مصر در لیبی به وجود آمده و عقیله صالح رئیس پارلمان طبرق در شرق لیبی، نامهای برای سیسی فرستاده و از او خواسته که در صورت نیاز، نیروهای خود را برای حفظ امنیت همسایه، به لیبی اعزام کند.

کارت‌های مصر در برابر ترکیه
فهیم تاشتکین از تحلیلگران مشهور ترکیه بر این باور است که مصر به خاطر شرایط اقتصادی ضعیف و ارتشی که در برابر ترکیه، حرفی برای گفتن ندارد، نمیتواند به شکل کلاسیک با ترکیه بجنگد. اما می‌تواند با مسلح کردن قبایل و همچنین با استفاده از حمایتهای مالی ریاض و ابوظبی برای آنکارا دردسر درست کند.
مهمت پرینچک هم در تحلیل خود در ایندیپندنت ترکی، بر این باور است که ترکیه باید نسبت به پرونده لیبی و مدیترانه نگاه کلان داشته باشد و در یک استراتژی مبتنی بر اهمیت تابلوی بزرگ، نه تنها با مصر بلکه با سوریه نیز، وارد فاز عادی سازی روابط شود.
اگر چه مصر در سالیان گذشته هیچگاه نتوانسته از لحاظ اقتصادی در شرایط مطلوبی قرار بگیرد و هنوز هم با مشکلات ساختاری بسیاری روبروست، اما واقعیت این است که عبدالفتاح سیسی توانست با تکیه بر سیاست موازنه در دیپلماسی، به نتایجی دست پیدا کند که می‌تواند علیه ترکیه همچون کارت فشار مورد استفاده قرار بگیرد.

برخی از این کارت‌ها عبارتند از:
1. روابط مصر با رژیم صهیونیستی اسرائیل در دوران اقتدار سیسی از حیطه همکاری‌های اطلاعاتی- امنیتی فراتر رفته و حالا مصر با صهیونیست‌ها، هم در حیفا و هم در شرق مدیترانه در پروژههای نفتی و گازی با یونان و قبرس جنوبی همراه شده و این موضوع می‌تواند برای ترکیه دردسرساز شود.
2. ساختار اجتماعی قبیلهای کشور عربی - آفریقایی لیبی، امکانات ویژه‌ای در اختیار سیسی قرار داده و در مرز مصر و لیبی، دولت سیسی توانسته با ده‌ها تن از سران قبایل مختلف لیبی پیمان همکاری ببندد و به آنها وعده سلاح و آموزش نظامی بدهد.
3. روابط مصر با دو کشور عربی مهم که هر دو با ترکیه زاویه دارند، باعث شده که قاهره در جهان عرب از قدرت بیشتری برخوردار شود و این دو کشور یعنی عربستان سعودی و امارات متحده عربی، در همه پرونده‌های منطقه‌ای و به ویژه در آفریقا، می‌توانند بر سر راه اهداف ترکیه، مانع به وجود بیاورند و ژنرال سیسی در این مسیر، از ظرفیتهای دیپلماسی اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج فارس و سازمان کنفرانس اسلامی بهره بگیرد.
4. حضور برجسته ژنرال سیسی در ضیافت مشهور قصر یمامه در کنار دونالد ترامپ، ملک‌سلمان و جرد کوشنر داماد ترامپ، نشانه‌ای از این واقعیت بود که مصر در دوران ترامپ برای ترکیه مشکلات بیشتری فراهم می‌آورد.

با توجه به سخنان اخیر جو بایدن که در مقابل سیسی شمشیر را از رو بسته است، می‌توان چنین پیش‌بینی کرد که با بر سر کار آمدن دموکراتها، رابطه با سیسی، حال و روز خوبی نخواهد داشت اما اگر ترامپ دوباره بر سر کار بیاید، اجازه نخواهد داد که در معادلات منطقه‌ای مصر در برابر ترکیه ضعیف جلوه کند.
5. تا همین جای کار هم می‌توان گفت ایده تشکیل ناتوی عربی، یک ایده شکست خورده است. اما نباید از این واقعیت غافل شد که ظرفیت‌های نظامی و اطلاعاتی مصر در کنار حمایت‌های مالی امارات متحده عربی و عربستان سعودی می‌تواند، همچنان یک زمینه مناسب برای آمریکا و اروپا باشد.
6. ترکیه با دولت وفاق ملی لیبی و فائز السراج کار می‌کند و بارها مقامات آنکارا بر این موضوع تاکید کرده‌اند که این دولت از سوی سازمان ملل به رسمیت شناخته شده و ترکیه ترجیح می‌دهد تمام گفتگوهای دیپلماسی و نظامی مرتبط با آینده لیبی، صرفاً با دولت وفاق ملی صورت بگیرد. اما از دیگر سو قاهره نیز معتقد است که مجلس شرق لیبی دارای چنین مشروعیتی است. به خصوص با توجه به اینکه سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز با قیله صالح دیدار کرد، لذا روابط مصر با مجلس شرق لیبی هم چنان اهمیت مضاعفی دارد و حتی می‌تواند یک امکان بالقوه برای تجزیه لیبی باشد.
7. مصر از چنان نفوذ و امکاناتی برخوردار است که می‌تواند به کمک امارات، نه تنها در داخل کشور خود، بلکه در لیبی، تونس و دیگر کشورهای عربی و آفریقایی به رفقا و شرکای اخوان المسلمینی ترکیه لطمه زده و در حد مشهودی، مانع از قدرت گرفتن آنان شود.
8.ر وابط مصر با روسیه در سطح قابل قبولی است و گفتگوهای نزدیک سیسی و پوتین، موضوعی نیست که ترکیه بتواند اهمیت آن را نادیده بگیرد.
همه اینها در حالی است که ترکیه برای تضعیف دولت سیسی و جلوگیری از امکان نفوذ رو به رشد مصر و اثرگذاری قاهره بر معادلات آفریقا، جهان عرب و مدیترانه، امکانات زیادی در اختیار ندارد.

انتهای پیام/