نهج‌البلاغه| مسئولیت ثروتمندان در قبال نیازمندان
مطلوب برای ثروتمند این است که پس از به‌دست آوردن ثروت از راه حلال، به آن نگرش صحیح داشته باشد و آن را نعمت الهی بداند و نیز آخرت را در آنچه خدا به او داده است طلب کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، در اندیشه دینی مال و ثروت، نه برای رسیدن به اوج لذتهای دنیوی و یا فخرفروشی بلکه وسیله‌ای برای انفاق به نیازمندان و یا مصرف آن در مسیر الهی است تا به این ترتیب افراد هم به آسایش دنیوی و هم ثواب و آرامش برزخی و اخروی دست یابند.
بنابراین مطلوب برای ثروتمند این است که پس از به‌دست آوردن ثروت از راه حلال، به آن نگرش صحیح داشته باشد و آن را نعمت الهی بداند و نیز آخرت را در آنچه خدا به او داده است طلب کند؛ همچنان که خطاب به قارون گفتند «وَ ابْتَغِ فِیمَا آتَاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ لَا تَنسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا؛ و در آنچه خدا به تو داده سرای آخرت را بطلبو (البته)سهم خود را از دنیا فراموش نکن». یا اینکه با ثروتش بر دیگران فخر نفروشد، در زمین طغیان نکند و به شکرانه نعمتی که خداوند به او داده است به خلق خدا نیکی کند، همچنان که به قارون گفتند «وَ أَحْسِن کَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْکَ؛ و همان‌گونه که خدا با تونیکی کرده، نیکی کن.» و یا ثروتش را در راه فساد و تباهی به کارنگیرد ‹‹وَ لَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِی الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُفْسِدِینَ››.
امیرالمؤمنین علیه‌السلام درباره لزوم کمک ثروتمندان نسبت به نیازمندان طی عبارتی به یکی از سنت‌های الهی اشاره کرده و می‌فرماید «إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً یَخْتَصُّهُمُ اللَّهُ بِالنِّعَمِ لِمَنَافِعِ الْعِبَادِ، فَیُقِرُّهَا فِی أَیْدِیهِمْ مَا بَذَلُوهَا؛ فَإِذَا مَنَعُوهَا نَزَعَهَا مِنْهُمْ، ثُمَّ حَوَّلَهَا إِلَى غَیْرِهِمْ؛ خدا را بندگانى است که براى سود رساندن به دیگران، نعمت‌هاى خاصى به آنان بخشیده، تا آنگاه که دست بخشنده دارند، نعمت‌ها را در دستشان باقى مى‌گذارد و هرگاه از بخشش دریغ کنند، نعمت‌ها را از دستشان گرفته و به دست دیگران خواهد داد.» (نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص552)
اولین نکته این عبارت هشیاریِ ثروتمندان نسبت به اموالی است که در اختیار آنان قرار دارد چرا که شاید جزو همان بندگانی باشند که خداوند آنها را برای بهره رساندن به نیازمندان برگزیده باشد. البته منظور، آن دست از ثروتمندانی است که اموال خود را از راه حلال کسب کردند.
نکته بعد اینکه این کلام در واقع اخطار شدیدى به افراد متمکن و ثروتمند است که گمان نکنند همه آنچه را خداوند به آنها ارزانى داشته متعلق به خود آن‌هاست بلکه خداوند سرپرستى اموال مورد نیاز نیازمندان را نیز به آن ها سپرده است. اگر به وظیفه خود در این سرپرستى و مدیریت عمل نکنند، از آنها مى‌گیرد و به افرادى که وظیفه شناس‌اند مى‌دهد. در حدیث دیگرى از امام صادق علیه‌السلام مى‌خوانیم: «إِنَّ مِنْ بَقَاءِ الْمُسْلِمِینَ وَ بَقَاءِ الاِْسْلاَمِ أَنْ تَصِیرَ الاَْمْوَالُ عِنْدَ مَنْ یعْرِفُ فِیهَا الْحَقَّ وَ یصْنَعُ فِیهَا الْمَعْرُوفَ فَإِنَّ مِنْ فَنَاءِ الاِْسْلاَمِ وَ فَنَاءِ الْمُسْلِمِینَ أَنْ تَصِیرَ الاَْمْوَالُ فِى أَیدِى مَنْ لاَ یعْرِفُ فِیهَا الْحَقَّ وَ لاَ یصْنَعُ فِیهَا الْمَعْرُوفَ; یکى از عوامل بقای مسلمانان و بقای اسلام، این است که ثروتها نزد کسانى باشد که حق را در آن بشناسند و کارهاى نیک انجام دهند (و به نیازمندان کمک کنند) و یکى از عوامل فنای اسلام و فنای مسلمین این است که ثروتها در دست کسانى باشد که حق را در آن نشناسند و نیکى نکنند» (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج4، ص25)
در نهایت اینکه هدف از این سخنان، وادار کردن بر سودرسانى است، براى اینکه هر عاقلى که خدا به او نعمت داده است، روا مى‌دارد که نعمتش چنین باشد.
منابع:
کتاب شرح پیام امام امیر المومنین، آیت‌الله مکارم شیرازی
انتهای‌پیام/
