اهتمام امام باقر (ع) به عزاداری سیدالشهداء در دوران خفقان بنی‌امیه
در شرایطی که بنی‌امیه سعی در تحریف قیام امام حسین و جریان عاشورا داشتند و به دنبال وارونه جلوه دادن آموزه‌های نبوی و فراموشی یاد عترت بودند، امام باقر (ع) در کنار سایر اقدامات فکری و فرهنگی، با برپایی مراسم عزا به احیای مکتب حسینی پرداختند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، یکی از شیوه‌هایی که ائمه معصومین علیهم‌السلام برای زنده نگه داشتن نهضت امام حسین به کار گرفتند، برپایی مجالس سوگواری، گریستن و گریاندن برای مصیبت‌های جانسوز کربلا و یادآوری آن حادثه در زمان‌های مناسب است؛ نشان به اینکه امام سجاد (ع) در طول دوران امامتشان پیوسته سوگوار ماجرای عاشورا بودند و در این مصیبت آن‌قدر گریستند که از «بَکّائین» یعنی «بسیار گریه‌کنندگان» به شمار آمدند.
همچنین احادیث متعددی که درباره ثواب گریه بر سید و سالار شهیدان و زیارت و ندبه بر ایشان وارد شده، بیش از حدّ احصاء است. مرحوم «ابن قولویه» در کتاب کامل‌الزیارات به ذکر بخشی از این احادیث پرداخته است؛ از جمله آنکه می‌نویسد علقمه می‌گوید محضر مبارک امام پنجم علیه‌السلام عرضه داشتم: فدایت شوم، چگونه است اجر و ثواب کسی که در شهرهای دوردست و بلاد غریب و بعید است به‌طوری که برایش امکان ندارد در چنین روزی (روز عاشوراء) به زیارت حضرت بشتابد؟ امام فرمودند:
«وی در چنین روزی به صحراء رفته یا به پشت بام بلندی در خانه‌اش برآید و با سلام به حضرت اشاره کرده سپس در نفرین بر قاتلان آن حضرت سعی و کوشش کرده و پس از آن دو رکعت نماز بخواند. البته توجه داشته باشد که این زیارت را در روز قبل از ظهر انجام دهد، سپس برای حسین ندبه و گریه کرده و به کسانی که در خانه هستند امر کند که برای آن حضرت بگریند و با اظهار جزع و فزع بر آن جناب در خانه‌اش اقامه مصیبت کند و مواظب باشند هرگاه اهل خانه یک‌دیگر را ملاقات کردند، با گریه باشند و لازم است برخی از آنها بعضی دیگر را نسبت به مصیبت حضرت اباعبداللَّه الحسین (علیه‌السّلام) تسلیت دهند و در صورتی که به این دستورهائی که داده شد عمل کنند من ضامن می‌شوم که حق‌تعالی تمام ثواب‌هایی که ذکر شد را به ایشان اعطاء فرماید. إِذَا کَانَ ذَلِکَ الْیَوْمُ بَرَزَ إِلَى الصَّحْرَاءِ أَوْ صَعِدَ سَطْحاً مُرْتَفِعاً فِی دَارِهِ وَ أَوْمَأَ إِلَیْهِ بِالسَّلَامِ وَ اجْتَهَدَ عَلَى قَاتِلِهِ بِالدُّعَاءِ وَ صَلَّى بَعْدَهُ رَکْعَتَیْنِ یَفْعَلُ ذَلِکَ فِی صَدْرِ النَّهَارِ قَبْلَ الزَّوَالِ ثُمَ لْیَنْدُبِ الْحُسَیْنَ ع وَ یَبْکِیهِ وَ یَأْمُرُ مَنْ فِی دَارِهِ بِالْبُکَاءِ عَلَیْهِ وَ یُقِیمُ فِی دَارِهِ مُصِیبَتَهُ بِإِظْهَارِ الْجَزَعِ عَلَیْهِ وَ یَتَلَاقَوْنَ بِالْبُکَاءِ بَعْضُهُمْ بَعْضاً فِی الْبُیُوتِ وَ لْیُعَزِّ بَعْضُهُمْ بَعْضاً بِمُصَابِ الْحُسَیْنِ ع فَأَنَا ضَامِنٌ لَهُمْ إِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ جَمِیعَ هَذَا الثَّوَاب» (کامل الزیارات، النص، ص175)
یا نقل است کمیت شاعر نزد امام محمد باقر علیه‌السلام اشعاری در سوگ امام حسین علیه‌السلام خواند. کمیت می‌گوید پس ابوجعفر گریان شد و فرزندش اباعبدالله نیز گریست و شنیدم که زنی نیز پشت پرده گریه می‌کند. همین‌که به این شعر رسیدم: و 6 تن که کسی با آنها (در فضیلت) مقایسه نشود، فرزندان عقیل بهترین سواران، سپس علی، سرور ایشان که نامبردنشان غصه‌های مرا زنده کرده، حضرت فرمود: نیست کسی که یاد ما کند یا نزدش ما را یاد کنند و از چشمانش مانند بال مگسی اشک بیرون آید مگر اینکه خداوند برای او خانه‌ای در بهشت بنا کند و این اشک را پرده میان او و آتش قرار دهد؛ مَا مِنْ رَجُلٍ ذَکَرَنَا أَوْ ذُکِرْنَا عِنْدَهُ فَخَرَجَ مِنْ عَیْنَیْهِ مَاءٌ وَ لَوْ قَدْرَ مِثْلِ جَنَاحِ الْبَعُوضَةِ إِلَّا بَنَى اللَّهُ لَهُ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ وَ جَعَلَ ذَلِکَ حِجَاباً بَیْنَهُ وَ بَیْنَ النَّار» (کفایة الأثر فی النص على الأئمة الإثنی عشر، ص248)
این دو روایت گویای اهمیت مراسم عزا و ندبه بر امام حسین علیه‌السلام در سیره و سنت امام محمد باقر علیه‌السلام و سایر ائمه طاهرین علیهم‌السلام است و در این باره اخبار و روایات متعدد و فراوانی نقل شده است. مضاف بر اینکه این مراسم‌ها در فضایی شکل می‌گرفت که بنی‌امیّه کمر به نابودی خاندان عترت بسته بودند و شیعیان در خفقان شدیدی قرار داشتند؛ همچنان که خشونت خلفای اموی در این دوره در برخورد با امت اسلامی، به ویژه شیعیان و فرزندان پیامبر(ص)، از حاکمان پیشین کمتر نبود. شدت اختناق و بیداد چنان بود که خلفا آشکارا به دشمنی با آل محمد می‌پرداختند، موج دستگیری و شکنجه به راه افتاد و زندان‌ها از آل محمد(ص) آکنده شد. کمترین ستمی که به فرزندان و نوادگان پیامبر(ص) روا می‌داشتند، حذف نامهای آنها از دیوان بیت‌المال بود. در فضایی که بنی‌امیه سعی در تحریف قیام امام حسین علیه‌السلام و جریان عاشورا داشتند و به دنبال وارونه جلوه دادن آموزه‌های نبوی و فراموشی یاد عترت بودند، امام باقر و امام صادق علیهما السلام در مسیر ایجاد فرهنگ صحیح اسلامی و اعتقادات درست دینی کوشیدند که یکی از اقدامات ایشان احیای مکتب حسینی با برپایی مراسم عزا بود.
انتهای‌پیام/